Wyrok z dnia 6 września 1995 r.
II URN 14/95

W sprawie o rentę inwalidzką z tytuły wypadku przy pracy ustalenie daty, w
której powstało prawo do tego świadczenia powinno nastąpić z uwzględnieniem
art. 76 i art. 99 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o powszechnym zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin - Dz. U. Nr 30, poz. 267 ze zm. (art. 25 pkt 3
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych - jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędziowie SN: Maria Mańkowska, Stefania
Szymańska (sprawozdawca),

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w
dniu 6 września 1995 r. sprawy z wniosku Sławomira R. przeciwko Zakładowi Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddział w B. o rentę inwalidzką wypadkową, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 26 stycznia 1994 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Sławomir R., zatrudniony w Zakładzie Przemysłu Drzewnego w charakterze
pomocnika w produkcji drzewnej (stolarza), uległ w dniu 16 października 1992 r. wy-
padkowi przy pracy doznając uszkodzenia prawej ręki. Wniosek o inwalidzką rentę
wypadkową poszkodowany zgłosił w dniu 29 lipca 1993 r. Obwodowa Komisja Lekarska
nie zaliczyła wnioskodawcy do żadnej grupy inwalidów z tytułu wypadku przy pracy.
Decyzją z dnia 31 sierpnia 1993 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B.
odmówił przyznania inwalidzkiej renty wypadkowej z uwagi na brak inwalidztwa.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku poddał
wnioskodawcę badaniom lekarskim przez biegłych sądowych lekarzy specjalistów
chirurga oraz internistę. Biegli sądowi rozpoznali u poszkodowanego przykurcz wypros-
tny palca drugiego po otwartym złamaniu prawej ręki oraz częściową amputację
pourazową palca trzeciego i czwartego tejże ręki i wyrazili opinię, że badany jest
inwalidą III grupy wskutek wypadku przy pracy oraz że inwalidztwo istnieje od daty
wypadku.
Wyrokiem z dnia 26 stycznia 1994 r. Sąd Wojewódzki zmienił zaskarżoną de-
cyzję i przyznał wnioskodawcy rentę inwalidzką III grupy inwalidów w związku z wy-
padkiem przy pracy od dnia 23 grudnia 1993 r. Wyrok nie został zaskarżony do Sądu
Apelacyjnego przez żadną ze stron. Nie zostały też sporządzone motywy wyroku, gdyż
strony w ustawowym terminie takiego wniosku nie zgłosiły. Wyrok Sądu Wojewódzkiego
zatem uprawomocnił się i został wykonany przez organ rentowy.
Od wyroku tego założył rewizję nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości. Zarzu-
cając rażące naruszenie prawa, tj. art. 3 § 2 k.p.c. oraz art. 18 w związku z art. 25
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i cho-
rób zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.), oraz art. 76 i
art. 99 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich
rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), a nadto naruszenie interesu Rzeczypospolitej
Polskiej, Minister wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej daty
przyznania renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy i przekazanie sprawy w tej
części Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Białymstoku do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podkreślono, iż zaskarżony wyrok w
części dotyczącej początkowej daty przyznania wnioskodawcy świadczenia zapadł z
rażącym naruszeniem powołanych w rewizji przepisów. Zgodnie bowiem z art. 76 us-
tawy o z.e.p., prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia
się wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, a jeżeli pracownik
pobiera zasiłek chorobowy, prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej powstaje z dniem
zaprzestania pobierania tego zasiłku. W myśl zaś art. 99 tej ustawy świadczenia
wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, jednak za okres
nie dłuższy niż 3 miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc, w którym zgłoszono
wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Przepisy te stosuje się także do świadczeń
przyznanych na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 1975 . Przyjęta zaś przez Sąd
Wojewódzki data powstania prawa do renty inwalidzkiej wypadkowej należnej
wnioskodawcy nie uwzględnia tych zasad. Wnioskodawca powinien bowiem otrzymać
świadczenie wypadkowe od tej daty, od której pozwalają na to przepisy prawa.
Tymczasem nie można ustalić, jakimi kryteriami kierował się Sąd Wojewódzki
przyznając wnioskodawcy rentę inwalidzką wypadkową od dnia 23 grudnia 1993 r. Z akt
rentowych wynika, że wniosek o to świadczenie wnioskodawca zgłosił w dniu 29 lipca
1993 r. Natomiast według stwierdzenia zakładu pracy zasiłki chorobowe pobierał od 16
października 1992 r. do 22 grudnia 1992 r. Na kartach 8 i 10 akt rentowych widnieją
adnotacje, że zasiłki chorobowe wnioskodawca pobierał do dnia 22 grudnia 1992 r.
Lekarze biegli sądowi zaliczyli wnioskodawcę do III grupy inwalidów z tytułu następstw
wypadku przy pracy od daty wypadku i z tą opinią zgodził się lekarz inspektor
orzecznictwa inwalidzkiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W tej sytuacji, gdy
chodzi o określenie daty początkowej powstania u wnioskodawcy prawa do renty
inwalidzkiej wypadkowej, winny mieć zastosowanie przepisy art. 25 pkt 3 ustawy z dnia
12 czerwca 1975 r. oraz przepisy art. 76 i art. 99 ustawy o z.e.p. W świetle zaś tych
przepisów należało wnioskodawcy przyznać rentę inwalidzką wypadkową od terminu
wcześniejszego niż to uczynił Sąd Wojewódzki w zaskarżonym wyroku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W uzasadnieniu wyroku sporządzonym na żądanie Sądu Najwyższego, Sąd
Wojewódzki podał, iż przyznanie wnioskodawcy renty inwalidzkiej wypadkowej od dnia
23 grudnia 1993 r., a nie od 23 grudnia 1992 r., tj. od ustania prawa do zasiłku
chorobowego, nastąpiło na skutek oczywistej omyłki pisarskiej. Co więcej, postano-
wieniem z dnia 5 czerwca 1995 r. Sąd Wojewódzki sprostował oczywistą omyłkę w
wyroku z dnia 6 stycznia 1994 r. "przez zastąpienie daty "1993" - właściwą datą, tj.
"1992" - z powołaniem się na art. 350 k.p.c.
Należy podkreślić, iż Sąd Wojewódzki wydając powyższe postanowienie wyk-
roczył poza granice określone w art. 350 k.p.c. Przyjęta przez k.p.c. klasyfikacja wad-
liwości jest wyczerpująca. Są to niedokładności, omyłki pisarskie, rachunkowe lub inne
oczywiste omyłki. Redakcja art. 350 k.p.c. wskazuje na to, że wszystkie wymienione w
nim wady orzeczenia charakteryzuje cecha ich oczywistości, stanowiąca zarazem
granice przedmiotowej dopuszczalności sprostowania, które wyrażają się w tym, że
sprostowanie nie może prowadzić do zmiany merytorycznej orzeczenia. Pod pojęcie
oczywistej omyłki nie podpada przeoczenie, jakiego Sąd się dopuścił przy powzięciu
swej decyzji in merito, czyli przy rozstrzygnięciu sporu. Wadliwość taka może stanowić
tylko podstawę do zaskarżenia wyroku rewizją lub rewizją nadzwyczajną. Ogólnie
ujmując można powiedzieć, że nie podlegają sprostowaniu błędy dotyczące samego
orzekania.
Sprostowanie przez Sąd Wojewódzki zaskarżonego wyroku w części dotyczącej
początkowej daty przyznania wnioskodawcy renty inwalidzkiej wypadkowej ze
wskazaniem, iż chodzi o datę 23 grudnia 1992 r., a nie o datę 23 grudnia 1993 r., sta-
nowiło w tym zakresie zmianę merytoryczną, a więc niedopuszczalną w świetle art. 350
k.p.c. Dlatego Sąd Najwyższy uznał, iż postanowienie to nie stoi na przeszkodzie
rozpatrzeniu rewizji nadzwyczajnej.
Mimo niekwestionowanego ustalenia Sądu Wojewódzkiego co do daty powstania
inwalidztwa wnioskodawcy (data wypadku) oraz daty ustania prawa do zasiłku (28
grudnia 1995 r.), nie została wyjaśniona kwestia, od jakiej daty należało wnioskodawcy
przyznać rentę inwalidzką wypadkową.
Zgodnie z art. 76 ustawy o z.e.p., prawo do świadczeń określonych w ustawie
powstaje z dniem spełnienia się wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego
prawa, a jeżeli pracownik pobiera zasiłek chorobowy, prawo do emerytury lub renty
inwalidzkiej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku. W myśl art. 99 tejże
ustawy, świadczenie wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych
świadczeń, jednakże za okres nie dłuższy niż 3 miesiące kalendarzowe poprzedzające
miesiąc, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.
W sprawie brak jest ustalenia Sądu, w jakiej dacie wnioskodawca zgłosił wniosek
o rentę inwalidzką wypadkową, co ma istotne znaczenie z uwagi na art. 99 ustawy o
z.e.p. W szczególności chodzi o to, czy data ta nie jest późniejsza niż data ustania
prawa do zasiłku chorobowego. W uzasadnieniu wyroku brak jest ustosunkowania się
do tej kwestii, mimo iż widniejąca na wniosku data jego wpływu do organu rentowego
może wskazywać, iż wniosek został zgłoszony po dacie ustania prawa wnioskodawcy
do pobierania zasiłku.
Kierując się powyższym Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku na mocy
art. 422 § 1 k.p.c., mając ponadto na uwadze, iż wyrok ten narusza także interes
Rzeczypospolitej Polskiej (art. 421 § 2 k.p.c.).

========================================