Wyrok SN - II UR 6/95
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:II UR 6/95
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1996/10/142
Data wydania:1995-10-13

Wyrok z dnia 13 października 1995 r.
II UR 6/95


Ubezpieczony, który stał się długotrwale niezdolny do
pracy w gospodarstwie rolnym przed okresem podlegania
ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, może uzyskać rentę
inwalidzką dopiero po spełnieniu warunków określonych w art.

21 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników (jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r., Nr 71,

poz. 342).


Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Jerzy
Kuźniar, Stefania Szymańska (sprawozdawca),


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 października 1995
r., sprawy z wniosku Aleksego R. przeciwko Kasie Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w B. o rentę
inwalidzką rolniczą, na skutek rewizji Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego Oddziału Regionalnego w B. od wyroku
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Białymstoku z dnia 28 marca 1995 r., [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i o d d a l i ł
odwołanie Aleksego R. od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego-Oddział Regionalny w B. z dnia 9 sierpnia 1994 r.,
[...].

U z a s a d n i e n i e


Decyzją z 9 sierpnia 1994 r. Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego - Oddziału Regionalnego w B.
załatwiła odmownie wniosek Aleksego R., urodzonego 8 listopada
1976 r., o przyznanie rolniczej renty inwalidzkiej. W
uzasadnieniu podano, że wnioskodawca nie spełnia warunków do
przyznania renty na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 20
grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity
tekst: Dz. U. z 1993 r., Nr 71, poz. 342). Wprawdzie stał się
on długotrwale niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym
przed objęciem go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, jednakże
nie podlegał temu ubezpieczeniu co najmniej przez 20 kwartałów
w ciągu 10 lat przed zgłoszeniem wniosku o rentę inwalidzką.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Białymstoku wyrokiem z 28 marca 1995 r. zmienił powyższą
decyzję i przyznał wnioskodawcy rolniczą rentę inwalidzką od
dnia 31 maja 1994 r.

Na podstawie opinii lekarzy biegłych sądowych Sąd
Wojewódzki ustalił, że wnioskodawca stał się długotrwale
niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym w 1986 r.,
natomiast od maja 1994 r., z uwagi na istotne pogorszenie
stanu zdrowia jest inwalidą I grupy. Skoro zatem stan zdrowia
wnioskodawcy uległ istotnemu pogorszeniu w czasie trwania
ubezpieczenia, to spełnia on warunek z art. 21 ust. 1 ustawy z
20 grudnia 1990 r. do przyznania rolniczej renty inwalidzkiej.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, rozpoznając rewizję
pozwanego organu rentowego uznał, iż w sprawie występuje
zagadnienie prawne nasuwające poważne wątpliwości, wymagające
rozważenia przez Sąd Najwyższy. Z tych powodów Sąd Apelacyjny
przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie
prawne o następującej treści:

"Czy spełnia wymóg z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U.
z 1993 r., Nr 71, poz. 342) ubezpieczony, który przed objęciem
ubezpieczeniem był długotrwale niezdolny do pracy w gospo-
darstwie rolnym, a w trakcie trwania ubezpieczenia niezdolność
ta uległa istotnemu pogorszeniu?"

Sąd Najwyższy po przejęciu sprawy do merytorycznego
rozpoznania (art. 391 k.p.c.) zważył co następuje:

Ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym
rolników stanowi w art. 21 ust. 1, iż renta inwalidzka
rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który wykaże się
odpowiednim okresem ubezpieczenia emerytalno-rentowego oraz u
którego niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w
okresie podlegania ubezpieczeniu lub w okresie 18 miesięcy od
jego ustania.

Wyjątek od tej zasady ustawa przewiduje w art. 21 ust. 3.
W myśl bowiem tego przepisu, jeżeli ubezpieczony stał się
długotrwale niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym przed
okresem podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, albo
przed okresem zaliczonym do tego okresu, to renta inwalidzka
przysługuje, o ile okresy te wynoszą co najmniej 20 kwartałów
i przypadają w ciągu ostatnich 10 lat przez zgłoszeniem
wniosku o rentę.

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników odróżnia więc
wyraźnie sytuację prawną ubezpieczonego, u którego długotrwała
niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała przed
objęciem go ubezpieczeniem. Unormowanie zawarte w art. 21 ust.
3 tejże ustawy jest podobne do regulacji z art. 34 ust. 1
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.),
według którego pracownikowi, który stał się inwalidą I lub II
grupy przed podjęciem zatrudnienia po raz pierwszy, renta
inwalidzka przysługuje dopiero po osiągnięciu okresu
zatrudnienia wynoszącego łącznie z okresami równorzędnymi i
zaliczalnymi (obecnie: okresy składkowe i nieskładkowe) 5 lat
w ciągu ostatniego 10-lecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę.

Ratio legis takiego unormowania było umożliwienie osobom
niezdolnym do pracy także otrzymania renty inwalidzkiej, ale
pod warunkiem pozostawanie w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) co
najmniej 5 lat w określonym czasie.

W ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników dla oceny zdolności do wykonywania pracy w
gospodarstwie rolnym wprowadzono - w odróżnieniu do
poprzedniego stanu prawnego, tzw. inwalidztwo zawodowe.
Oznacza to, że ubezpieczony musi być uznany za długotrwale
niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym, przy czym
występuje to w sytuacji, gdy z uwagi na stan zdrowia istnieją
przeciwwskazania do osobistego wykonywania niezbędnych prac w
danym gospodarstwie rolnym w okresie dłuższym niż 6 miesięcy
(art. 21 ust. 2). Takie unormowanie ma istotne znaczenie przy
ocenie prawa wnioskodawcy do renty inwalidzkiej rolniczej.

Z akt sprawy wynika, iż wnioskodawca został objęty
ubezpieczeniem emerytalno-rentowym rolniczym z dniem 1
października 1992 r. W dacie tej wnioskodawca liczył 16 lat
(ur. 8 września 1976 r.), a więc został ubezpieczony jako
domownik. W dniu zgłoszenia wniosku o rentę inwalidzką
rolniczą (3 sierpnia 1994 r.) wnioskodawca liczył 17 lat i
wykazał się okresem ubezpieczenia w ilości niepełnych 2 lat.
Ten okres ubezpieczenia byłby wystarczający, gdyby długotrwała
niezdolność wnioskodawcy do pracy w gospodarstwie rolnym
spowodowana schorzeniem wzroku powstała w czasie trwania
ubezpieczenia. Materiał dowodowy sprawy jednak nie pozwala na
takie ustalenie. Z akt sprawy wynika, iż wnioskodawca był
badany przez Obwodową KIZ w dniu 15 lutego 1992 r. i w wyniku
tego badania został z powodu stanu narządu wzroku zaliczony do
II grupy inwalidów oraz uznany za długotrwale niezdolnego do
pracy w gospodarstwie rolnym. Na podstawie tego orzeczenia
ojcu wnioskodawcy przyznano prawo do pobierania zasiłku
pielęgnacyjnego na wnioskodawcę od czerwca 1992 r. (decyzja z
dnia 3 marca 1993 r.), przy czym zasiłek ten wypłacany jest
nadal, ponieważ inwalidztwo istnieje od dzieciństwa.

W dacie objęcia ubezpieczeniem wnioskodawca był zatem już
długotrwale niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym z powodu
narządu wzroku. Ma to istotne znaczenie przy ocenie jego prawa
do renty inwalidzkiej rolniczej. Stwierdzenie przez Obwodową
KIZ, w wyniku badania z dnia 12 lipca 1994 r., że wnioskodawca
z powodu pogorszenia się stanu narządu wzroku stał się od maja
1994 r. inwalidą I grupy, nie uprawnia do przyznania mu renty
inwalidzkiej rolniczej, ponieważ długotrwała niezdolność do
pracy w gospodarstwie rolnym z powodu schorzenia narządu
wzroku występowała już - jak to wyżej podkreślono - w dacie
objęcia go ubezpieczeniem i w tym zakresie podczas podlegania
ubezpieczeniu nie nastąpiła zmiana. Stan długotrwałej
niezdolności wnioskodawcy do pracy w gospodarstwie rolnym
utrzymuje się nieprzerwanie od objęcia go ubezpieczeniem.
Dlatego wnioskodawca, mimo pogorszenia się stanu narządu
wzroku, nie spełnia wymagań z art. 21 ust. 1 ustawy z 20
grudnia 1990 r. do przyznania renty inwalidzkiej rolniczej.

Ubezpieczony, który stał się długotrwale niezdolny do
pracy w gospodarstwie rolnym przed okresem podlegania
ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu może uzyskać rentę
inwalidzką dopiero po spełnieniu warunków określonych w art.
21 ust. 3 tejże ustawy, tj. po przebyciu w ubezpieczeniu 20
kwartałów przypadających na okres ostatnich 10 lat przed
zgłoszeniem wniosku o rentę inwalidzką. Poza sporem jest, że
wnioskodawca warunku tego nie spełnia. Odmienne stanowisko
podważałoby sens tego przepisu.

Mając na uwadze powyższe wywody Sąd Najwyższy uznał
rewizję za uzasadnioną, w związku z czym orzekł jak w
sentencji wyroku.
=======================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] II UR 1/97   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/16/294
1997-01-08 
[IA] II UR 8/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/8/134
1996-09-05 
[IA] II UR 6/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/2/26
1996-05-28 
[IA] II UR 5/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/3/39
1996-04-17 
[IA] II UR 4/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1996/20/311
1996-04-11 
  • Adres publikacyjny: