Wyrok z dnia 8 sierpnia 2007 r.
II UK 15/07

1. Ustalenie daty, w której dziecko pobierające rentę rodzinną było na
ostatnim roku studiów w rozumieniu art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) następuje na podstawie wpisu
na ostatni rok studiów dokonanego w oparciu o regulamin obowiązujący uczel-
nię.
2. Osoba ubiegająca się o rentę rodzinną, która ukończyła 25 lat w okre-
sie wakacji studenckich po ukończeniu nauki na przedostatnim roku studiów a
przed rozpoczęciem zajęć na ostatnim roku studiów, na który uzyskała wpis,
nie traci uprawnienia do świadczenia w oparciu o art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Jolanta Strusińska-Żukowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 sierpnia
2007 r. sprawy z wniosku Roberta S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w P. o rentę rodzinną, na skutek skargi kasacyjnej organu rento-
wego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 sierpnia 2006 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2006 r. [...] Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił,
uwzględniając apelację wnioskodawcy Roberta S., zaskarżony wyrok Sądu Okręgo-
wego-Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 10 maja 2006 r. oraz po-
przedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w P. i przyznał
wnioskodawcy prawo do renty rodzinnej od dnia 1 września 2004 r. Sąd drugiej in-
stancji uznał, że ukończenie przez wnioskodawcę 25 roku życia na ostatnim roku
studiów w okresie wakacji studenckich nie pozbawia go uprawnień do renty rodzinnej
przewidzianej w art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i ren-
tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39,
poz. 353 ze zm.)
W skardze kasacyjnej od tego wyroku, pełnomocnik organu rentowego zarzu-
cił naruszenie prawa materialnego - art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z FUS, polegające na przyjęciu, że prawo do renty rodzinnej
przedłuża się do zakończenia ostatniego roku studiów, jeżeli dziecko ukończyło 25
rok życia w okresie wakacyjnym, poprzedzającym rozpoczęcie roku akademickiego,
będącego ostatnim rokiem studiów i wniósł o jego uchylenie i oddalenie apelacji
wnioskodawcy.

Sąd Najwyższy zważył co następuje:

Stosownie do art. 39813 § 1 i 2 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach skargi kasacyjnej (jej podstaw) i jest związany ustaleniami faktycznymi
stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, jeżeli skarga nie zawiera zarzutu
naruszenia przepisów postępowania - tak jak w rozpoznawanej sprawie - bądź jeżeli
taki zarzut okaże się niezasadny. Okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy nie
budzą wątpliwości, sporna pozostaje ich ocena w świetle przepisów prawa material-
nego.
W myśl art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta rodzinna przysługuje dzieciom
własnym do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 rok życia, nie dłużej
jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia. Ustawodawca przyjmuje zatem, że z zakoń-
czeniem tej granicy wiekowej prawo do renty rodzinnej ustaje bez względu na okres,
jaki pozostał do zakończenia nauki w szkole, jeżeli jest ona odbywana w szkole nie
będącej szkołą wyższą. Jedyny wyjątek - w odniesieniu do odbywania studiów w
szkole wyższej - ustanowiony został w art. 68 ust. 2 ustawy, dopuszczając dalsze,
maksymalne przedłużenie okresu pobierania renty rodzinnej przez dziecko, które
osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, do zakoń-
czenia tego ostatniego roku studiów. Przepis używa sformułowania ,,będąc na ostat-
nim roku studiów" zatem ocena uprawnień wnioskodawcy uzależniona jest od ustale-
nia, czy w dniu osiągnięcia wieku 25 lat był studentem ostatniego roku studiów na
uczelni wyższej. Według ustaleń faktycznych, organ rentowy odmówił przedłużenia
wnioskodawcy prawa do renty rodzinnej z uwagi na ukończenie 25 lat na przedostat-
nim roku studiów. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca urodzony 13 sierpnia
1979 r. był uprawniony do renty rodzinnej po ojcu od 25 października 1999 r. W dniu
30 czerwca 2004 r. zaliczył trzeci rok studiów uzyskując promocję na czwarty i
ostatni rok studiów na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły
Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w W., a w dniu 13 sierpnia 2004 r. ukończył 25
lat. Zdaniem organu rentowego w dacie rozpoczęcia ostatniego roku akademickiego,
co następuje w październiku każdego roku, wnioskodawca miał ukończone 25 lat,
zatem przed dniem 1 października 2003 r. był studentem przedostatniego roku. Pod-
stawą tego stwierdzenia był fakt, że w większości wyższych uczelni zajęcia ze stu-
dentami na każdym roku rozpoczynają się w październiku. Kwestia ukończenia przez
studenta jednego roku studiów i rozpoczęcia następnego nie była uregulowana w
ustawie z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze
zm.) lecz określona regulaminem studiów uchwalanym przez samą uczelnię. Rów-
nież po zmianie stanu prawnego i wejściu w życie z dniem 1 września 2005 r. nowej
ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz.
1365 ze zm.) kwestia organizacji studiów należy do uczelni. W związku z tym usta-
lenie daty, w której dziecko pobierające rentę rodzinną było na ostatnim roku studiów
w rozumieniu art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach, następuje na podstawie
wpisu na ostatni rok studiów dokonanego w oparciu o regulamin obowiązujący uczel-
nię. W regulaminie określa się również indywidualny tok studiów, w którym daty roz-
poczęcia i ukończenia poszczególnych semestrów i lat studiów nie muszą zbiegać
się z datami obowiązującymi ogół studentów. W każdym wypadku regulamin uczelni
decyduje o tym, na którym roku studiów studiuje dany student. Sąd Apelacyjny opie-
rając się na dokumentach wystawionych przez uczelnię prawidłowo ustalił, że w dniu
30 czerwca 2004 r wnioskodawca po zdaniu wszystkich egzaminów uzyskał wpis na
czwarty, ostatni rok studiów, a tym samym w chwili ukończenia 25 lat (w dniu 13
sierpnia 2004 r.) był studentem ostatniego roku studiów wyższych. Skoro przepis art.
68 ust. 2 mówi o dziecku ,,będącym na ostatnim roku studiów", nie można przyjąć, że
Sąd Apelacyjny dokonał jego nieprawidłowej, rozszerzającej interpretacji. Stanowi-
sko, że określenie ostatniego roku studiów wyższych dla celów przedłużenia prawa
do renty rodzinnej następuje w oparciu o postanowienia regulaminu studiów obowią-
zującego w konkretnej szkole wyższej, Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 28 paź-
dziernika 2003 r., II UK 138/03 (OSNP 2004 nr 15, poz. 271). Z kolei w wyroku z dnia
20 kwietnia 2006 r., I UK 265/05 (niepublikowany), wskazano że ustalenie daty, w
której dziecko pobierające rentę rodzinną było na ostatnim roku studiów w rozumie-
niu art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS,
następuje na podstawie wpisu dokonanego w oparciu o regulamin obowiązujący w
uczelni. Aktualny jest także pogląd zaprezentowany w uchwale z dnia 23 lutego 1989
r., III UZP 3/89 (OSP 1990 nr 5-6, poz. 246), wydanej na podstawie art. 39 ust. 2
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich ro-
dzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Sąd Najwyższy stwierdził w niej, że studentka,
która na przedostatnim roku studiów zdała wszystkie wymagane egzaminy, i która
ukończyła 25 lat życia przed rozpoczęciem zajęć w nowym roku akademickim, za-
chowuje prawo do renty rodzinnej do zakończenia ostatniego roku studiów. Fakt, że
osoba ubiegająca się o rentę rodzinną ukończyła 25 lat w okresie wakacji studenc-
kich po ukończeniu nauki na przedostatnim roku studiów, przed rozpoczęciem zajęć
na ostatnim roku studiów, na który uzyskała wpis, nie oznacza, że utraciła uprawnie-
nia do świadczenia w oparciu o art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814 k.p.c.
orzekł jak w sentencji.
========================================