Wyrok z dnia 28 października 2003 r.
II UK 143/03

Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka,
Herbert Szurgacz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 października 2003 r.
sprawy z wniosku Leszka D. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w S. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji
wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 grudnia 2002 r.
[...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 20 lipca 2002 r. oddalił odwołanie Leszka D. od decyzji ZUS Oddział w S.
z dnia 4 czerwca 2002 r. odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Sąd ustalił, że ubezpieczony występował z wnioskiem o prawo do renty w 1999 r. i w
2000 roku. Po przeprowadzeniu badań przez biegłych neurologa, internisty i pulmo-
nologa - ubezpieczony został uznany za zdolnego do pracy i wyrokiem z dnia 28
maja 2001 r. Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.
Po złożeniu kolejnego wniosku o rentę w dniu 5 kwietnia 2002 r. organ rento-
wy ustalił częściową niezdolność Leszka D. do pracy, jednakże datę powstania tej
niezdolności określił na dzień 1 kwietnia 2002 r.

Zdaniem Sądu, częściowa niezdolność do pracy nie powstała w ciągu 18 mie-
sięcy od ustania okresu składkowego. Ubezpieczony w okresie od 13 sierpnia 2001
r. do 18 września 2001 r. pobierał dodatek szkoleniowy wypłacany przez Powiatowy
Urząd Pracy w S. z Funduszu Pracy z tytułu kursu zorganizowanego przez Ośrodek
Szkoleń Gospodarczych i Informatycznych przy Agencji Rozwoju Lokalnego w S.
Okres pobierania tego dodatku szkoleniowego nie stanowi okresu składkowego w
rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
FUS. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają bowiem
tylko osoby, pobierające zasiłek dla bezrobotnych oraz absolwenci pobierający sty-
pendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu (art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz.
337 ze zm.). Natomiast określenie statusu osoby bezrobotnej następuje w oparciu o
przepisy artykułu 2 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.),
który jako zasiłek określa zasiłek dla bezrobotnych, a jako stypendium określa kwotę
wypłaconą z Funduszu Pracy bezrobotnemu zarejestrowanemu w urzędzie pracy po
raz pierwszy jako absolwent (pkt 21b). Stosownie do art. 30 ust. 1 tej ustawy tylko
okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz stypendiów, wlicza się do okresu
pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych oraz okre-
sów składkowych w rozumieniu przepisu o z.e.p. Natomiast dodatek szkoleniowy,
który ubezpieczony pobierał na podstawie art. 16 ustawy, jest odrębną kategorią
świadczenia, inną niż zasiłek dla bezrobotnych względnie, stypendium. Ustawodaw-
ca w całym systemie prawa ubezpieczeń społecznych nie uwzględnił dodatku szko-
leniowego jako świadczenia, którego pobieranie podlegałoby obowiązkowi opłacania
składek na ubezpieczenie społeczne i stanowiłoby tym samym okres składkowy w
zakresie uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych. W konsekwencji należy
stwierdzić, że okres pobierania przez ubezpieczonego dodatku szkoleniowego nie
stanowi okresu składkowego w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grud-
nia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a ubezpieczony nie spełnia warunku
określonego w art. 57 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż jego nie-
zdolność do pracy nie powstała w ciągu 18-tu miesięcy od ustania okresu składko-
wego i mimo istnienia niezdolności do pracy nie przysługuje mu prawo do renty.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony twierdząc, że pobieranie zasiłku
szkoleniowego z Funduszu Pracy jest okresem, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 6
ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 4 grudnia 2002 r. oddalił ape-
lację.

Zdaniem Sądu ,,dodatek szkoleniowy" jako świadczenie wypłacane z Fundu-
szu Pracy, pełni tę samą rolę co ,,zasiłek szkoleniowy" wypłacany na podstawie art.
15 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu. Dodatek szko-
leniowy i zasiłek szkoleniowy przysługiwały i przysługują bezrobotnym w okresie od-
bywania szkolenia, na które zostali skierowani przez starostę. Okres pobierania
zasiłku szkoleniowego, wolą ustawodawcy, z mocy art. 24 ust. 1, podlegał wliczeniu
do okresów zatrudnienia w rozumieniu przepisów o z.e.p. (art. 24 ustawy z 17 paź-
dziernika 1991 r., Dz.U. nr 106, poz. 457). Natomiast ustawą o zatrudnieniu i prze-
ciwdziałaniu bezrobociu z dnia 14 grudnia 1994 r. ustawodawca wyłączył w sposób
stanowczy dodatek szkoleniowy z przywileju doliczania do okresów składkowych, o
których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i ren-
tach z FUS. Sąd nie może dociec przyczyn zmiany nazwy z ,,zasiłek" na ,,dodatek"
przy zachowaniu tych samych funkcji i sposobu finansowania, niemniej jednak należy
przyjąć, że chodziło o wyeliminowanie osób pobierających dodatek szkoleniowy z
możliwości doliczenia tego okresu do okresu składkowego.

Kasacja ubezpieczonego została oparta na zarzucie naruszenia prawa mate-
rialnego - art. 6 ust. 2 oraz 57 pkt 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 16 ust. 1 i art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 14
grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (tekst jednolity: Dz.U. z
2001 r. Nr 6, poz. 56 ze zm.) oraz przepisów postępowania - art. 233 § 1 k.p.c. Zda-
niem skarżącego pojęcie ,,dodatku szkoleniowego" jest tożsame z pojęciem ,,zasiłku
szkoleniowego" ponieważ dodatki te spełniają tę samą funkcję, są jednakowo finan-
sowane ze środków Funduszu Pracy, a ponadto - zdaniem kasacji - skoro ustawa o
emeryturach i rentach z FUS posługuje się w powołanych przepisach wyłącznie po-
jęciem ,,zasiłku szkoleniowego", a równolegle obowiązująca ustawa o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu posługuje się wyłącznie pojęciem ,,dodatku szkolenio-
wego", nie możnaby znaleźć innego sensownego uzasadnienia dla posługiwania się
przez ustawodawcę pojęciem zasiłku szkoleniowego, które w istocie należałoby
uznać za pojęcie puste.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw. Stosownie do art. 30 ust. 1
ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu okresy
pobierania zasiłku oraz stypendiów, przyznanych na podstawie art. 37a i 37b, wlicza
się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowni-
czych oraz okresów składkowych w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z
FUS. Wykładnia językowa powołanego przepisu prowadzi do wniosku, że spośród
okresów korzystania ze świadczeń przewidzianych powołaną ustawą jedynie okres
pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz okres pobierania stypendium stanowią
okresy składkowe w rozumieniu przepisów emerytalno-rentowych. Oznacza to, że są
one również okresami, w których, zgodnie z art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z
FUS, musi powstać niezdolność do pracy (albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy
od ustania tych okresów) jako przesłanka prawa do renty z tytułu niezdolności do
pracy.

Stanowisko skarżącego nie jest trafne. Nie zauważył on, że przewidziane
ustawą o emeryturach i rentach z FUS zaliczenie okresów pobierania zasiłków
szkoleniowych do okresów składkowych dotyczy jedynie okresów pobierania tych
zasiłków przed dniem 15 listopada 1991 r. (art. 6 ust. 2 zdanie 1 powołanej ustawy).
Wliczanie okresów pobierania zasiłku szkoleniowego po tej dacie przewidywała na-
stępnie ustawa z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (art. 24).
Natomiast ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezro-
bociu, w brzmieniu obowiązującym w czasie, kiedy ubezpieczonemu wypłacono do-
datek szkoleniowy, nie przewidywała w ogóle tego rodzaju świadczenia, przewidy-
wała natomiast świadczenie w postaci dodatku szkoleniowego (art. 16).

Uzupełniająco można wskazać, że nie jest też trafny pogląd skarżącego o toż-
samości funkcji zasiłku szkoleniowego i dodatku szkoleniowego. Zasiłek szkoleniowy
przysługiwał za okresy wykazujące cechy zatrudnienia, mianowicie okresy przyucze-
nia do zawodu lub przekwalifikowania i ta okoliczność uzasadniała potraktowanie go
przez ustawodawcę (art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnieniu, art.
15 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu) na równi z
okresem składkowym. Natomiast dodatek szkoleniowy przewidziany art. 16 ust. 1
ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oznacza kwotę wypłaconą bez-
robotnemu w okresie szkolenia obejmującego przyuczenie do zawodu, przekwalifi-
kowanie lub podwyższenie kwalifikacji zawodowych. W konsekwencji zasadniczo
różna jest wysokość wymienionych świadczeń: zasiłek szkoleniowy stanowił 80%
wynagrodzenia (względnie 100%), wysokość dodatku szkoleniowego to 20% zasiłku
dla bezrobotnych.

Z przytoczonych motywów, na podstawie art. 39312 k.p.c. orzeczono jak w
sentencji wyroku.
========================================