Wyrok z dnia 16 listopada 2006 r.
II PK 89/06

Przepis art. 70 § 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju są-
dów wojskowych (Dz.U. Nr 117, poz. 753 ze zm.) nie stanowi podstawy przyzna-
nia sędziemu wojskowego sądu garnizonowego dodatku funkcyjnego przewi-
dzianego w sądzie rejonowym dla stanowiska przewodniczącego wydziału (kie-
rownika sekcji).

Przewodniczący SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec, Sędziowie SN:
Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 listopa-
da 2006 r. sprawy z powództwa Arkadiusza M. przeciwko Wojskowemu Sądowi Gar-
nizonowemu w W. o wynagrodzenie, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 21
października 2005 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2004 r. [...] Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił powództwo Arkadiusza M. przeciwko
Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu w W. o zapłatę dodatku funkcyjnego poczy-
nając od lutego 2002 r. Sąd ustalił, że powód zajmuje stanowisko sędziego Sądu
Garnizonowego w W. Zgodnie z rozkazami organizacyjnymi prezesa Wojskowego
Sądu Garnizonowego w W. z dnia 10 września 2001 r. oraz 17 stycznia 2003 r. w
sprawie organizacji sądu i zakresu czynności na poszczególnych stanowiskach
pracy, na strukturę organizacyjną składają się stanowiska funkcyjne (prezes sądu,
zastępca prezesa sądu i kierownik sekretariatu sądu), sekretariaty, kancelarie sę-
dziowskie, nieetatowa kancelaria tajna i dyżurka. Wśród kancelarii sędziowskich wy-
różniono kancelarię wykonawczą i kancelarię wojskowego sędziego penitencjarnego,
które nie zostało zaliczone do stanowisk funkcyjnych. Podlega ono zastępcy prezesa
sądu, który sprawuje bezpośredni nadzór nad działalnością kancelarii penitencjarnej i
kancelarii wykonawczej. Na podstawie rozkazu organizacyjno-personalnego prezesa
Wojskowego Sądu Garnizonowego z dnia 19 lutego 2002 r. powód został wyznaczo-
ny do kierowania działem wykonawczo-penitencjarnym. Z tego tytułu powód nie
otrzymał dodatkowego wynagrodzenia, natomiast został zmniejszony zakres jego
obowiązków dotyczących orzekania w pierwszej instancji. Kolejnym rozkazem z dnia
2 stycznia 2004 r. zwolniono powoda z wykonywania czynności sędziego peniten-
cjarnego, powierzając jedynie czynności z zakresu spraw wykonawczych. Wynagro-
dzenie miesięczne powoda wynosi 4.702,55 zł.
Oceniając ten stan faktyczny Sąd uznał, że roszczenie o zapłatę dodatku
funkcyjnego jest niezasadne. Podstawowym aktem prawnym regulującym organiza-
cję sądownictwa wojskowego oraz prawa i obowiązki sędziów wojskowych jest
ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. Nr
117, poz. 753 ze zm.). Zgodnie z art. 70 § 2 i 3 tej ustawy w sprawach nieuregulowa-
nych stosuje się przepisy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych z zastrzeże-
niem, że uposażenie sędziów, asesorów i aplikantów określają przepisy o uposaże-
niu żołnierzy, z tym że nie może ono być niższe od wynagrodzenia sędziów, aseso-
rów i aplikantów sądów powszechnych na stanowiskach równorzędnych, ustalonych
przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Z powyższego przepisu wynika, że
przez równorzędne stanowiska należy rozumieć określone umiejscowienie w struktu-
rze organizacyjnej sądu, a nie wykonywane przez sędziów funkcje lub dodatkowe
czynności. Szczegółowo kwestię tę reguluje rozporządzenie Prezydenta Rzeczypo-
spolitej Polskiej z dnia 31 grudnia 1997 r. w sprawie ustalenia równorzędnych stano-
wisk sędziów Izby Wojskowej Sądu Najwyższego i sędziów innych izb Sądu Najwyż-
szego, sędziów Biura Nadzoru Pozainstancyjnego Sądu Najwyższego, sędziów De-
partamentu Sądów Wojskowych Ministerstwa Sprawiedliwości i sędziów delegowa-
nych do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz
sędziów, asesorów, aplikantów sądów wojskowych i sędziów, asesorów i aplikantów
sądów powszechnych w celu kształtowania uposażeń (Dz.U. Nr 162, poz. 1107), z
którego wynika, że stanowiskiem równorzędnym do stanowiska sędziego wojskowe-
go sądu garnizonowego jest w sądownictwie powszechnym stanowisko sędziego
sądu rejonowego. Powołane rozporządzenie mówi o określonym stanowisku i brak w
nim przepisów pozwalających na stwierdzenie, iż kryterium do określenia stanowiska
równorzędnego może być również wykonywanie określonych dodatkowych zadań lub
czynności przez sędziego. Zgodnie z art. 70 § 1 ustawy o ustroju sądów wojskowych
ma odpowiednie zastosowanie między innymi przepis art. 91 § 6 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze
zm.). Przepis ten przewiduje, że w związku z pełnioną funkcją sędziemu przysługuje
dodatek funkcyjny. W stosunku do sędziów sądów powszechnych stawki wynagro-
dzenia i stawki dodatku funkcyjnego określone są w rozporządzeniu Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie stawek podstawowych
wynagrodzenia zasadniczego sędziów sądów powszechnych, asesorów i aplikantów
sądowych oraz stawek dodatku funkcyjnego sędziów (Dz.U. Nr 83, poz. 761). Prze-
pisy tego rozporządzenia nie mają zastosowania do sędziów sądów wojskowych,
gdyż zgodnie z art. 70 § 1 ustawy o ustroju sądów wojskowych przepis art. 91 prawa
o ustroju sądów powszechnych ma być stosowany odpowiednio z wyłączeniem § 8,
na mocy którego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, po zasięgnięciu opinii Krajo-
wej Rady Sądownictwa, określa w drodze rozporządzenia stawki wynagrodzenia za-
sadniczego i dodatku funkcyjnego sędziów. Przewidzianych tam stawek dla sędziego
sądu okręgowego, który jest przewodniczącym wydziału penitencjarnego nie można
stosować do stanowiska powoda. Nie może on zatem żądać kwot obliczonych na
podstawie ustalonych w tym rozporządzeniu wskaźników. Wyznaczenie powoda do
wykonywania czynności związanych z kierowaniem kancelarią penitencjarną i wyko-
nawczą nie spowodowało powołania go na stanowisko funkcyjne w ramach Wojsko-
wego Sądu Garnizonowego. Powód podlegał zastępcy prezesa Sądu, a zwiększenie
jego zakresu obowiązków zbilansowano zmniejszeniem zadań w zakresie orzekania.
Przez pojęcie ,,pełnionej funkcji" użyte w art. 91 § 6 Prawa o ustroju sądów po-
wszechnym należy rozumieć nie pewien zakres obowiązków ale określone stanowi-
sko w strukturze organizacyjnej sądu.
Apelacja powoda od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Okręgo-
wego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 21 października
2005 r. [...]. Sąd Okręgowy uznał za prawidłowe stanowisko Sądu pierwszej instancji,
że powód nie pełnił funkcji, która uprawniałaby go do dodatku funkcyjnego. W wyka-
zie stanowisk stanowiącym załącznik do powołanego w uzasadnieniu wyroku Sądu
pierwszej instancji rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31
grudnia 1997 r. nie jest wymieniona funkcja, którą pełnił powód - kierownika działu
wykonawczo-penitencjarnego, a następnie kierownika działu wykonawczego. Pogląd
powoda, iż pominięcie w tym wykazie funkcji, którą pełnił, stanowi lukę prawną, jest
chybiony. Stanowiskiem równorzędnym dla zajmowanego przez powoda stanowiska
sędziego sądu garnizonowego jest stanowisko sędziego sądu rejonowego. O luce w
prawie można mówić tylko wówczas, gdy ustawodawca nie ustalił stanowisk równo-
rzędnych w sądownictwie powszechnym dla istniejących stanowisk sędziów wojsko-
wych. Stanowiska te zostały wymienione w art. 23 - 24 ustawy o ustroju sądów woj-
skowych i ich katalog ma charakter zamknięty. Dla wszystkich tych stanowisk Prezy-
dent RP ustalił stanowiska równorzędne w sądownictwie powszechnym. Niewątpliwie
charakteru pełnienia stanowiska nie mają wykonywane przez powoda czynności w
kancelarii, a zatem pominięcie ich w rozporządzeniu wykonawczym nie może być
traktowane jako niewykonanie delegacji ustawowej. Funkcja kierownika sekcji w są-
dzie rejonowym, do której odwołuje się powód, związana jest z kierowaniem pewnym
zespołem pracowników i musi być uzasadniona między innymi rodzajem i liczbą
spraw. Tymczasem powód wykonywał swoje czynności samodzielnie, nikt mu nie
podlegał. Nie jest też zrozumiałe, jaki dodatek dla sędziego penitencjarnego sądu
okręgowego ma być według powoda zastosowany. Przepisy rozporządzenia Prezy-
denta RP z dnia 6 maja 2003 r. określającego te dodatki nie przewidują szczególnej
funkcji sędziego penitencjarnego. Przewidziany jest dodatek dla sędziów wizytują-
cych zakłady karne, jednak na przeprowadzenie wizytacji powód się nie powoływał.
Zgodnie z § 5 tego rozporządzenia dodatek funkcyjny przysługuje osobie, którą po-
wołano do pełnienia funkcji określonych w tabeli, lub której powierzono pełnienie ta-
kich funkcji - w okresie jej pełnienia. Tryb powołania (i powierzenia) określony w Pra-
wie o ustroju sądów powszechnych jest sformalizowany, co przeczy poglądowi po-
woda o braku konieczności formalnego powołania na stanowisko funkcyjne.
Wyrok ten powód zaskarżył skargą kasacyjną, którą oparł na podstawie naru-
szenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, polegającą na ,,pominięciu
przez Sądy orzekające hierarchii aktów prawnych (prymat ustawy nad przepisami
rozporządzenia) i tym samym obrazę przepisu art. 70 § 3 ustawy z dnia 21.08.1997 r.
Prawo o ustroju sądów wojskowych poprzez przyjęcie, że za równorzędne stanowi-
ska, w rozumieniu tego przepisu, należy rozumieć określone umiejscowienie w
strukturze organizacyjnej sądu a nie faktycznie wykonywane przez sędziów dodat-
kowe czynności; przyjęciu, że sytuacja prawna i zawodowa sędziów w sądach woj-
skowych i powszechnych jest różna, a co za tym idzie, różne może być ich wynagro-
dzenie za pełnienie tych samych funkcji". W uzasadnieniu skargi powód podniósł, że
w czasie pełnienia funkcji wojskowego sędziego penitencjarnego wykonywał wszyst-
kie czynności powierzane przepisami Kodeksu karnego wykonawczego sędziemu
penitencjarnemu sądu powszechnego. Dodatek z racji pełnienia tej funkcji, umiej-
scowionej w sądownictwie powszechnym w sądzie okręgowym, przysługuje jak
przewodniczącemu wydziału penitencjarnego i wynika z przepisu art. 91 § 8 u.s.p.
,,Zdaniem powoda, już samo powierzenie obowiązków leżących w zakresie funkcji, w
sądzie powszechnym, rodzi obowiązek zapłaty dodatku funkcyjnego. Oznacza to, że
nie jest konieczne formalne powołanie na stanowisko funkcyjne, ale istotne jest, że
sędzia wykonuje obowiązki przypisane danej funkcji. Znalazło to odzwierciedlenie w
treści § 5 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 6.05.2003 r., który stwierdza, iż do-
datek funkcyjny przysługuje osobie, którą powołano do pełnienia funkcji lub której
powierzono pełnienie funkcji - w okresie ich pełnienia. Bez znaczenia dla obowiązku
wypłaty dodatku funkcyjnego jest fakt, że sędzia, któremu powierzono te obowiązki,
ma automatycznie zmniejszony zakres obowiązków sędziego liniowego. Jest to ty-
powe dla każdego stanowiska funkcyjnego, a dodatek należy się przez sam fakt wy-
konywania obowiązków przynależnych danej funkcji". W dalszej części uzasadnienia
powód powołuje się ,,na brak rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie or-
ganizacji sądów wojskowych i regulaminu ich urzędowania wbrew delegacji § 18
ustawy o ustroju sądów wojskowych". ,,Jedynym przepisem regulującym tę materię
jest art. 17 cyt. ustawy stwarzający prezesowi sądu garnizonowego możliwość wyda-
nia decyzji zwanej dalej rozkazem organizacyjnym, takiej jak ta wyznaczająca powo-
da do sprawowania wymienionych funkcji. Żadne inne przepisy nie określają nato-
miast szczegółowych zasad kontroli czy odwoływania z tych funkcji, co jest skutkiem
braku w/w rozporządzeń wykonawczych. Tak więc pełnienie funkcji przez powoda
zostało usankcjonowane wydaniem jednej z możliwych, decyzji Prezesa Sądu, w
formie rozkazu organizacyjnego, w którym określono zakres obowiązków powoda
oraz podległych mu sekretarzy sądowych". Powód uważa, że odrębności sytuacji
prawnej sędziów sądów powszechnych i sądów wojskowych nie mogą powodować,
że sędziowie sądów wojskowych za pełnienie takich samych funkcji i wykonywanie
takich samych czynności przewidzianych przepisami prawa otrzymują - wbrew treści
art. 70 § 3 ustawy o ustroju sądów wojskowych - niższe wynagrodzenie przez to, iż
nie otrzymują dodatku za pełnione faktycznie funkcje. Powód kierował dwoma dzia-
łami - kancelarią penitencjarną i kancelarią wykonawczą. Kancelarie te są wyodręb-
nione w strukturze Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. Natomiast brak wylicze-
nia stanowisk w rozporządzeniu, ta niewątpliwa luka prawna, nie może powodować,
iż ustawowy ,,zapis gwarantujący sędziom sądów wojskowych wynagrodzenie nie
niższe od wynagrodzenia sędziów sądów powszechnych na stanowiskach równo-
rzędnych jest przepisem nie stosowanym, a w ocenie powoda stanowi samoistną
podstawę do wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za pełnione przez powoda funk-
cje na drodze analogii do stawek dodatku dla sędziów sądów powszechnych". W
związku z tymi zarzutami powód wniósł ,,o uchylenie i zmianę zapadłego orzeczenia
poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz powoda łącznie
42. 212, 11 zł".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przytaczając podstawy kasacyjne wraz z obszernym uzasadnieniem powód
nie wskazał przepisu, który miałby stanowić podstawę prawną przyznania mu dodat-
ku funkcyjnego. Oceniając zasadność roszczeń powoda Sąd Okręgowy analizował
szczegółowo przepisy regulujące uposażenie sędziów i nie znalazł podstawy prawnej
do uwzględnienia żądania. Sąd drugiej instancji ma obowiązek dokonania takiej ana-
lizy, gdyż strona nie musi wskazywać w apelacji podstawy prawnej swego żądania
(art. 368 § 1 k.p.c.). Inaczej jest w postępowaniu kasacyjnym, gdzie strona ma obo-
wiązek przytoczenia podstaw kasacyjnych ze wskazaniem przepisów prawa, które
uważa za naruszone (art. 3983 § 1 k.p.c.), a Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasa-
cyjną w granicach tych podstaw (art. 39813 § 1 k.p.c.). Oznacza to, że skarga kasa-
cyjna nie może być uwzględniona nawet w przypadku, gdyby istniała podstawa
prawna uzasadniająca żądanie strony, lecz przepis stanowiący tę podstawę nie zo-
stał w skardze kasacyjnej wskazany jako naruszony.
Skarga kasacyjna powoda oparta jest na podstawie naruszenia jednego prze-
pisu prawa materialnego - art. 70 § 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o
ustroju sądów wojskowych, przez błędną jego wykładnię. Przepis ten stanowi, że
uposażenie sędziów, asesorów i aplikantów, o których mowa w § 2, określają prze-
pisy o uposażeniu żołnierzy, z tym że nie może być ono niższe od wynagrodzenia
sędziów, asesorów i aplikantów sądów powszechnych na stanowiskach równorzęd-
nych, ustalonych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wywodząc swoje
roszczenia z treści tego przepisu powód nie twierdzi, że jego uposażenie zasadnicze
było niższe od uposażenia przewidzianego dla równorzędnego ze stanowiskiem sę-
dziego sądu garnizonowego stanowiska sędziego sądu rejonowego. Twierdzi nato-
miast, że jego uposażenie nie uwzględniało dodatku funkcyjnego, który przysługiwał
sędziom sądów powszechnych. Jednakże w przytoczonym przepisie jest mowa jedy-
nie o uposażeniu na równorzędnych stanowiskach, natomiast kwestii dodatków prze-
pis ten w ogóle nie reguluje. Powód powinien zatem wskazać przepis prawa zrów-
nujący zajmowane przez niego stanowisko z odpowiednim stanowiskiem sędziego
sądu powszechnego oraz przepis prawa przewidujący dodatek funkcyjny dla takiego
stanowiska. Takie przepisy nie zostały w skardze wskazane. Powód sam określa
swoje stanowisko jako równorzędne ze stanowiskiem przewodniczącego wydziału
penitencjarnego w sądzie okręgowym i ze stanowiskiem kierownika sekcji w sądzie
rejonowym. Powołany przepis o uposażeniu sędziów sądów wojskowych odwołuje
się do wykazu stanowisk ustalonego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Chodzi tu więc o stanowiska wymienione w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypo-
spolitej Polskiej z dnia 31 grudnia 1997 r. w sprawie ustalenia równorzędnych stano-
wisk sędziów Izby Wojskowej Sądu Najwyższego i sędziów innych izb Sądu Najwyż-
szego, sędziów Biura Nadzoru Pozainstancyjnego Sądu Najwyższego, sędziów De-
partamentu Sądów Wojskowych Ministerstwa Sprawiedliwości i sędziów delegowa-
nych do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz
sędziów, asesorów, aplikantów sądów wojskowych i sędziów, asesorów i aplikantów
sądów powszechnych w celu kształtowania uposażeń. W załączniku nr 4 do tego
rozporządzenia znajduje się wykaz stanowisk, w którym stanowisko przewodniczą-
cego wydziału wojskowego sądu okręgowego odpowiada stanowisku przewodniczą-
cego wydziału w sądzie okręgowym. W zakresie stanowisk sędziów wojskowego
sądu garnizonowego wymienione są stanowiska prezesa i zastępcy prezesa odpo-
wiadające stanowiskom prezesa i wiceprezesa sądu rejonowego. Poza tym wymie-
nione jest tylko stanowisko sędziego sądu garnizonowego odpowiadające stanowi-
sku sędziego sądu rejonowego. Nie ma w wojskowych sądach garnizonowych po-
dobnych do istniejących w sądach rejonowych stanowisk przewodniczącego wy-
działu i kierownika sekcji. Wojskowe sądy garnizonowe, których zakres działania jest
znacznie węższy niż sądów powszechnych, nie są podzielone na wydziały i sekcje.
Zgodnie z art.17 § 1 Prawa o ustroju sądów wojskowych w sądach wojskowych
działają sekretariaty oraz inne komórki organizacyjne, które tworzy prezes sądu woj-
skowego. Skoro przepisy nie przewidują stanowiska przewodniczącego wydziału ani
stanowiska kierownika sekcji, powód nie mógł być powołany na takie stanowisko ani
nie mogło mu być ono czasowo powierzone. Powód otrzymał polecenie służbowe,
wydane w formie rozkazu, wykonywania czynności związanych z wykonywaniem
kary zamiast części dotychczasowych czynności związanych z orzekaniem. Nie jest
to równoznaczne z powierzeniem mu jakiejkolwiek funkcji.
Przepisy Prawa o ustroju sądów powszechnych nie przewidują dodatków
funkcyjnych dla wszystkich sędziów. Zgodnie z art. 91 § 6 dodatek funkcyjny przysłu-
guje sędziemu w związku z pełnioną funkcją. Z kolei przepis § 5 rozporządzenia Pre-
zydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie stawek podsta-
wowych wynagrodzenia zasadniczego sędziów sądów powszechnych, asesorów i
aplikantów sądowych oraz stawek dodatku funkcyjnego sędziów, wydanego na pod-
stawie delegacji zawartej w art. 91 § 8 Prawa o ustroju sądów powszechnych, stano-
wi, że dodatek funkcyjny przysługuje osobie, którą powołano do pełnienia funkcji
określonych w tabeli, o której mowa w § 4, lub której powierzono pełnienie takich
funkcji - w okresie ich pełnienia. Chodzi tu o powołanie lub czasowe powierzenie
funkcji określonych w tabeli, która w punkcie 8 wymienia przewodniczącego wydziału
w sądzie rejonowym i w punkcie 9 kierownika sekcji w sądzie rejonowym. Wymienio-
ne tu stanowiska nie są przez przepisy prawa przewidziane w wojskowych sądach
garnizonowych ze względu na odmienny ustrój tych sądów. Nie może tu być mowy o
jakiejkolwiek luce w prawie. W związku z tym przepis art. 70 § 3 Prawa o ustroju są-
dów wojskowych nie stanowi podstawy do przyznania sędziemu wojskowego sądu
garnizonowego dodatku funkcyjnego przewidzianego dla stanowisk w sądach rejo-
nowych - przewodniczącego wydziału i kierownika sekcji.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 38914 k.p.c. oddalił skargę
kasacyjną jako nieuzasadnioną.
========================================