Wyrok SN - II PK 358/06
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:II PK 358/06
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/15-16/222
Data wydania:2007-07-04

Wyrok z dnia 4 lipca 2007 r.
II PK 358/06

Nadany w Federacji Rosyjskiej w 1992 r. tytuł naukowy docenta nie jest
równorzędny ze stopniem naukowym doktora lub doktora habilitowanego (art.
1 ust. 3 Konwencji o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów
ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a
także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych, sporządzonej w
Pradze dnia 7 czerwca 1972 r., Dz.U. z 1975 r. Nr 5, poz. 28).

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Zbigniew Korzeniowski,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 lipca
2007 r. sprawy z powództwa Olgi R. przeciwko Akademii Muzycznej [...] w W. o przy-
wrócenie poprzednich warunków pracy, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wy-
roku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z
dnia 13 lipca 2006 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną i nie obciążył powódki kosztami postępowania
kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 14 lutego 2006 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu oddalił powództwo Olgi R. przeciwko Akademii Muzycz-
nej [...] w W. o przywrócenie poprzednich warunków pracy. Podstawę rozstrzygnięcia
stanowiły następujące ustalenia faktyczne. W dniu 5 czerwca 1979 r. powódka ukoń-
czyła studia w Moskiewskim Konserwatorium im. P. l. Czajkowskiego i otrzymała dy-
plom z wyróżnieniem ukończenia studiów o specjalności fortepian oraz uzyskała tytuł
zawodowy wykonawcy koncertowego, koncertmistrza, wykładowcy. W okresie od 11
listopada 1979 r. do 11 listopada 1983 r. powódka odbyła staż asystencki w Mo-
skiewskim Państwowym Konserwatorium im. P. l. Czajkowskiego, a następnie w
okresie od 15 lutego do 15 czerwca 1988 r. wysłuchała pełnego kursu podwyższania
kwalifikacji wykładowców wyższych uczelni. Postanowieniem Komitetu Wyższej
Szkoły Ministerstwa Nauki, Wyższej Szkoły Technicznej Polityki Rosyjskiej Federacji
nadano powódce w dniu 17 grudnia 1992 r. tytuł naukowy docenta katedry specjal-
nego fortepianu. Od 1993 r. powódka pozostaje w stosunku pracy z pozwaną Aka-
demią, początkowo na podstawie umów o pracę na czas określony z powierzeniem
jej kolejno obowiązków: adiunkta habilitowanego, adiunkta po przewodzie kwalifika-
cyjnym II stopnia, adiunkta oraz adiunkta I stopnia z tytułem doktora, a od dnia 1
października 2001 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Wydany
powódce przez Moskiewskie Konserwatorium im. P. I. Czajkowskiego dyplom ukoń-
czenia studiów o specjalności fortepian oraz uzyskany tytuł zawodowy koncertmi-
strza, wykładowcy został w 1994 r. uznany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki za
równoważny z dyplomem ukończenia studiów wyższych oraz tytułem magistra sztuki
w zakresie gry na fortepianie nadawanym przez wyższe szkoły artystyczne w Rze-
czypospolitej Polskiej. Odmówiono natomiast uznania równoważności tytułu nauko-
wego docenta katedry fortepianu w Rosji z uzyskaniem kwalifikacji l stopnia w dzie-
dzinie sztuki i dyscyplin artystycznych w Polsce z uwagi na nieposiadanie przez po-
wódkę dyplomu stwierdzającego uzyskanie stopnia naukowego kandydata nauk w
dziedzinie sztuki na terenie Rosji oraz uznania równoważności tytułu docenta z
uwagi na brak jego odpowiednika wśród tytułów polskich. Pomimo przeprowadza-
nych wielokrotnie z powódką przez przełożonych rozmów o konieczności uzyskania
stopnia naukowego doktora nie otworzyła ona przewodu doktorskiego twierdząc, że
na podstawie posiadanych dokumentów ma prawo do tytułu profesora. W dniu 30
czerwca 2005 r. pozwana Akademia wypowiedziała powódce umowę o pracę w czę-
ści dotyczącej zajmowanego stanowiska z zachowaniem 3-miesięcznego okresu
wypowiedzenia. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano brak posiadania odpo-
wiednich kwalifikacji w zakresie stopnia naukowego do zajmowania stanowiska ad-
iunkta - art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym oraz
brak chęci podnoszenia kwalifikacji - art. 99 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Po upływie
okresu wypowiedzenia zaproponowano powódce pracę na stanowisku starszego
wykładowcy z obecnie otrzymywanym wynagrodzeniem zasadniczym. Pozostałe wa-
runki umowy o pracę nie uległy zmianie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że brak jest podstaw
do przyjęcia, iż posiadany przez powódkę tytuł naukowy docenta równoważny jest co
najmniej stopniowi naukowemu doktora. Konwencja praska z dnia 7 czerwca 1972 r.
wprowadziła poziomy kwalifikacyjne, według których powinny być uznawane za rów-
norzędne stopnie i tytuły naukowe, pozostawiając prawodawstwu państwa będącego
jej sygnatariuszem określenie występujących w tym państwie stopni i tytułów nauko-
wych (art. 1 ust. 3). Postanowienia powołanej Konwencji doprecyzowało Porozumie-
nie z dnia 10 maja 1974 r. Oba akty prawne zostały przez stronę polską wypowie-
dziane ustawą z dnia 28 sierpnia 2003 r. o wypowiedzeniu Konwencji o wzajemnym
uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich
zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów
naukowych, sporządzonej w Pradze dnia 7 czerwca 1972 r., z zachowaniem mocy w
stosunku do dokumentów o wykształceniu wydanych w okresie ich obowiązywania.
Ratyfikowana przez Polskę w dniu 17 grudnia 2003 r. Konwencja o uznaniu kwalifi-
kacji związanych z uzyskaniem wykształcenia wyższego w Regionie Europy, zawarta
w Lizbonie w dniu 11 kwietnia 1997 r., nie stanowi bezpośredniej podstawy prawnej
do uznawania zagranicznych dokumentów o wykształceniu. Obowiązujące obecnie w
Polsce regulacje prawne dotyczące stopni i tytułów naukowych nie przewidują tytułu
docenta ani tytułu równoważnego. Na gruncie prawa polskiego stopniami naukowymi
są doktor oraz doktor habilitowany, których odpowiednikami na terenie Rosji są stop-
nie kandydata nauk oraz doktora nauk. Instytucja docenta zachowana została jedy-
nie w ramach Polskiej Akademii Nauk jako stanowisko, na jakim może być zatrudnio-
na osoba posiadająca stopień naukowy doktora habilitowanego. Skoro powódka nie
posiada stopnia naukowego kandydata nauk nie można uznać, że posiada stopień
równoważny stopniowi doktora lub doktora habilitowanego. Zgodnie z uregulowa-
niami ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym adiunktem jest
osoba zatrudniona na stanowisku nauczyciela akademickiego w pionie naukowo-dy-
daktycznym w celu prowadzenia badań naukowych oraz pracy dydaktycznej, przy
czym - zgodnie z art. 80 ust. 3 - na stanowisku tym można zatrudnić osobę, która
posiada stopień naukowy, z zastrzeżeniem odstępstwa określonego w art. 88 ust. 2
ustawy. Zastosowanie tego odstępstwa ma charakter uznaniowy, uzależnione jest
tylko od woli władz uczelni i nie wyłącza możliwości wypowiedzenia warunków pracy
i płacy, tym bardziej, że sama ustawa o szkolnictwie wyższym wprowadza limity cza-
sowe zatrudnienia na danym stanowisku bez posiadania określonego stopnia nau-
kowego. Powódka, mimo zapewnienia jej w tym zakresie przez stronę pozwaną wa-
runków oraz wbrew art. 99 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wyższym nie podnosiła swo-
ich kwalifikacji w tym znaczeniu, że nie zdobywała kolejnych stopni naukowych. Po-
wódka nie nabyła w okresie zatrudnienia u strony pozwanej kwalifikacji co najmniej l
stopnia, gdyż każda z umów o pracę zawarta była z odstąpieniem od warunków
określonych w art. 80 ust. 3 ustawy o szkolnictwie wyższym. Nie można również
uznać, aby powódka w okresie zatrudnienia u strony pozwanej nabyła kwalifikacje
przynajmniej l stopnia na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy o stopniach naukowych i
tytułach naukowych oraz stopniach i tytułach w zakresie sztuki, skoro stopień nauko-
wy można uzyskać wyłącznie w drodze nadania przez właściwą jednostkę organiza-
cyjną, a ustawa nie przewiduje możliwości uzyskania tytułu naukowego w drodze
,,zasiedzenia" poprzez zatrudnienie na określonym stanowisku. Ponadto przepis ten
ma charakter przejściowy i reguluje wyłącznie sytuację prawną osób, które pod rzą-
dami poprzednio obowiązującej ustawy uzyskały kwalifikacje l lub II stopnia. W re-
zultacie dokonane powódce wypowiedzenie nie narusza art. 42 § 1 w związku z art.
45 k.p.

Wyrokiem z dnia 13 lipca 2006 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu oddalił apelację powódki od powyższego wyroku, po-
dzielając poczynione w sprawie ustalenia i dokonaną przez Sąd pierwszej instancji
ocenę prawną. Zdaniem Sądu Okręgowego, powódka nie spełnia warunków określo-
nych w art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym,
zgodnie z którym na stanowisku adiunkta można zatrudnić osobę posiadającą sto-
pień naukowy. W myśl art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach na-
ukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki stopniami na-
ukowymi są stopnie doktora i doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki w
zakresie danej dyscypliny naukowej (ust. 1), natomiast w zakresie sztuki - stopnie
doktora i doktora habilitowanego określonej dziedziny sztuki w zakresie danej dyscy-
pliny artystycznej (ust. 2). Odpowiednikami wymienionych stopni naukowych na tere-
nie Federacji Rosyjskiej są stopnie kandydata nauk oraz doktora nauk, których po-
wódka nie posiada. Taka ocena wynika również ze stanowiska zajmowanego kilka-
krotnie przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Brak jest podstaw do uznania równoważ-
ności uzyskanego przez powódkę na terenie Federacji Rosyjskiej tytułu naukowego
docenta dotyczącego katedry specjalnego fortepianu ze stopniem doktora w Rzeczy-
pospolitej Polskiej. Stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o
stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki,
zasady uznawania stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki nadanych za granicą
za równorzędne ze stopniami, o których mowa w ustawie, określają umowy między-
narodowe. Zgodnie z postanowieniami Konwencji praskiej z dnia 7 czerwca 1972 r. o
wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich,
szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu
stopni i tytułów naukowych, umawiające się strony wprowadziły poziomy kwalifika-
cyjne, według których powinny być uznawane za równorzędne stopnie i tytuły nau-
kowe, nie przesądzając jakie stopnie i tytuły naukowe występują w danym państwie,
gdyż decydowało o tym wyłącznie prawodawstwo państwa będącego sygnatariu-
szem Konwencji. Powołana Konwencja stanowiła w art. 1 ust. 3, że za równorzędne
na terytoriach wszystkich umawiających się państw uznawane będą wydane na te-
rytorium każdego z nich przez szkoły wyższe, instytuty naukowo-badawcze, minister-
stwa, instytucje i inne organizacje, zgodnie z obowiązującym w danym kraju ustawo-
dawstwem, pracownikom naukowym i naukowo-dydaktycznym dokumenty o nadaniu
stopni i tytułów naukowych według następujących poziomów kwalifikacyjnych: a) na-
ukowego stopnia kandydata nauk lub doktora danej dziedziny nauki, b) wyższego
stopnia naukowego doktora nauk, doktora habilitowanego, doktora-docenta, c)
pierwszego tytułu naukowego (docenta), d) drugiego tytułu naukowego (profesora).
Określenie uznawanych dokumentów zawierało podpisane w Warszawie dnia 10
maja 1974 r. Porozumienie o równoważności dokumentów o wykształceniu, stop-
niach i tytułach naukowych wydawanych w PRL i ZSRR, wskazujące jakie doku-
menty i wydane przez jaki podmiot podlegały wzajemnemu uznaniu między stronami.
W myśl art. 1 tego Porozumienia, uznawane za równoważne były między innymi no-
minacja na docenta w PRL i nominacja na docenta szkoły wyższej (w instytucie nau-
kowo-badawczym - starszego pracownika naukowego) w ZSRR. Zawarte w powoła-
nych aktach regulacje wskazują zatem jednoznacznie, iż brak jest podstaw do uzna-
nia uzyskanego przez powódkę w dniu 17 grudnia 1992 r. tytułu naukowego docenta
za równoważny z tytułem doktora, gdyż ewentualne uznanie mogło być odnoszone
wyłącznie do tytułu docenta w PRL. Ponadto - jak wynika ze stanowiska Ambasady
Rosyjskiej - przyznawany na terenie Federacji Rosyjskiej ,,atestat docenta jest równo-
ważny polskiemu atestatowi tytułu naukowego docenta". Obowiązujące na terenie
Polski regulacje dotyczące stopni i tytułów naukowych nie przewidują obecnie tytułu
docenta ani tytułu równoważnego, w tym zwłaszcza w zakresie ich nadawania.

Sąd Okręgowy wskazał, że powódka była zatrudniona u strony pozwanej na
stanowisku adiunkta. Zgodnie z art. 80 ust. 3 ustawy o szkolnictwie wyższym osoba
zatrudniona na stanowisku adiunkta powinna posiadać stopień naukowy, o ile pod-
miot zatrudniający nie zastosuje wobec niej dobrodziejstwa przewidzianego w art. 84
ust. 2, zgodnie z którym przy zatrudnianiu cudzoziemca, a także obywatela polskie-
go, który stopień naukowy, stopień w zakresie sztuki lub tytuł zawodowy uzyskał za
granicą, można odstąpić od warunków określonych w art. 80. Nie ulega wątpliwości,
że umowy o pracę zawierano z powódką w oparciu o art. 84 ust. 2 ustawy o szkol-
nictwie wyższym, czyli z odstąpieniem od warunku określonego w art. 80 ust. 3 tej
ustawy. W konsekwencji brak jest podstaw do uznania, iż strona pozwana uznawała
posiadany przez powódkę tytuł docenta, a zatrudnienie następowało bez zastosowa-
nia reguły z art. 84 ust. 3 ustawy o szkolnictwie wyższym. Natomiast art. 50 ust. 1
ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o
stopniach i tytule w zakresie sztuki miał charakter jedynie przejściowy i regulował
wyłącznie sytuację prawną osób, które na podstawie dotychczasowych przepisów
uzyskały kwalifikacje l lub II stopnia. Powódka ani pod rządami ustawy z dnia 12
września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach naukowych ani ustawy z dnia 14
marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w
zakresie sztuki nie posiadała żadnego stopnia naukowego.

W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku powódka zarzuciła naruszenie
prawa materialnego, a mianowicie: ,,1) art. 87 ust. 1 Konstytucji RP polegające na
wadliwym przyjęciu nieistnienia związku pomiędzy obowiązującą w dniu wypowie-
dzenia powódce umowy o pracę w części dotyczącej zajmowanego stanowiska
umową międzynarodową - Porozumienia z dnia 10 maja 1974 r. między Rządem
PRL a Rządem ZSRR o równoważności dokumentów o wykształceniu, stopniach i
tytułach naukowych wydawanych w PRL i ZSRR, gdzie w art. 1 pkt 7 nominacja na
docenta uznana została w obydwu państwach za prawnie równoważną, a przyjętą w
rozumowaniu Sądu pierwszej i drugiej instancji tezą, iż sam fakt wypowiedzenia
umowy międzynarodowej, wygasłej dopiero po dacie wypowiedzenia umowy powód-
ce, jest wystarczający do oddalenia powództwa z uwagi na przepis art. 84 ust. 2
ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 12 września 1990 r., który pozostaje w kolizji z
Porozumieniem międzynarodowym z dnia 10 maja 1974 r.; 2) naruszenie art. 89 ust.
3 i art. 91 ust. 1 Konstytucji RP polegające na nieuwzględnieniu wyższości prawa
międzynarodowego nad prawem krajowym poprzez niezastosowanie art. 20 Umowy
między Rządem RP a Rządem Federacji Rosyjskiej o współpracy w dziedzinie kultu-
ry, nauki i oświaty, sporządzonej w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r., w którym to
przepisie strony pozostawiły w mocy Porozumienie z dnia 10 maja 1974 r. między
Rządami PRL i ZSRR o równoważności dokumentów o wykształceniu, stopniach i
tytułach naukowych wydawanych w PRL i ZSRR, kiedy pozwana wypowiedziała po-
wódce umowę o pracę w części dotyczącej zajmowanego stanowiska w dniu 30
czerwca 2005 r., pomimo iż powyższe Porozumienie międzynarodowe z dnia 10
maja 1974 r. utraciło moc dopiero w dniu 25 września 2005 r.; 3) art. 20 Umowy mię-
dzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o współpracy
w dziedzinie kultury, nauki i oświaty, sporządzonej w Warszawie dnia 25 sierpnia
1993 r., w którym strony konwencji zgodnie ustaliły zamiar przeprowadzenia rozmów
celem zawarcia porozumienia stron o wzajemnym uznaniu równoważności doku-
mentów o wykształceniu, stopniach i tytułach naukowych, zaś w okresie do zawarcia
nowego porozumienia pozostają w mocy analogiczne uzgodnienia, a zwłaszcza Po-
rozumienie z dnia 10 maja 1974 r. - poprzez zastosowanie w orzeczeniach Sądów
pierwszej i drugiej instancji przepisów krajowych ustaw o szkolnictwie wyższym z
dnia 12 września 1990 r. (art. 88 ust. 2, art. 84 ust. 2) i o stopniach naukowych i ty-
tule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki z dnia 14 marca 2003 r. (art.
1, art. 24 ust. 1) - w sytuacji, kiedy powódka nabyła uprawnienia równoważne z
uprawnieniami wynikającymi odpowiednio z nadania stopnia doktora sztuki lub dok-
tora habilitowanego sztuki na podstawie przepisów Konwencji praskiej z dnia 7
czerwca 1972 r. o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia
szkół średnich, szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów
naukowych (art. 1 ust. 3); 4) art. 26 i 27 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów
sporządzonej w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r. poprzez niezastosowanie tych przepi-
sów do powódki i nieuznanie kwalifikacji powódki nabytych z mocy art. 1 ust. 3 Kon-
wencji o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół
średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o
nadawaniu stopni i tytułów naukowych, sporządzonej w Pradze dnia 7 czerwca 1972
r. i poprzez przyjęcie niezastosowania tej Konwencji ze względu na obowiązujące
prawo wewnętrzne; 5) art.1 ust. 3 Konwencji o wzajemnym uznawaniu równoważno-
ści dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyż-
szych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych sporządzonej w
Pradze dnia 7 czerwca 1972 r. poprzez niezastosowanie przepisu tego artykułu w
stosunku do powódki i nieuznanie kwalifikacji powódki nabytych dnia 17 grudnia
1992 r. na podstawie tego przepisu; 6) art. 3 oraz art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 kwiet-
nia 2000 r. o umowach międzynarodowych polegające na istotnym zaniechaniu Są-
dów obydwu instancji poprzez niezastosowanie tych przepisów do powódki, albo-
wiem to Minister Spraw Zagranicznych dokonuje czynności badania związania Rze-
czypospolitej Polskiej umowami międzynarodowymi, a nie urzędnik Departamentu
Szkolnictwa Artystycznego Ministerstwa Kultury i Sztuki, który nie jest uprawniony do
wykładni konwencji (umowy międzynarodowej) w zakresie kwalifikacji powódki na-
bytych na podstawie Konwencji praskiej z dnia 7 czerwca 1972 r.; 7) naruszenie art.
84 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym poprzez uznanie, iż powódka była zatrud-
niona u strony pozwanej z zastosowaniem tego przepisu; 8) art. 24 ust. 1 oraz art. 50
ust. 1 ustawy o stopniach naukowych oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki z dnia
14 marca 2003 r. poprzez niezastosowanie tych przepisów w stosunku do powódki;
9) art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach na-
ukowych poprzez jego niezastosowanie, a który przyznał powódce tytuł naukowy
dożywotnio z mocy art. 1 ust. 3 Konwencji praskiej".

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o ,,uchylenie w całości i
zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uznanie za bezskuteczne wypowie-
dzenia zmieniającego warunki pracy (...), ewentualnie o uchylenie w całości zaskar-
żonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpo-
znania".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie. Została ona oparta wyłącz-
nie na podstawie naruszenia prawa materialnego, co oznacza, że Sąd Najwyższy
jest związany ustaleniami stanowiącymi podstawę faktyczną zaskarżonego rozstrzy-
gnięcia. Z wywodów zawartych w uzasadnieniu skargi wynika, że zdaniem skarżącej,
spełnia ona wynikający z art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkol-
nictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) wymóg posiadania stopnia nauko-
wego, a w konsekwencji - że dokonane jej wypowiedzenie warunków pracy było nie-
uzasadnione. Oznacza to, że podstawę roszczenia powódki stanowi art. 45 § 1 w
związku z art. 42 § 1 k.p. (stosowane poprzez art. 98 ustawy o szkolnictwie wyż-
szym). W skardze kasacyjnej nie zarzucono jednakże naruszenia żadnego z wymie-
nionych przepisów, przytaczając jedynie art. 84 § 2 powołanej wyżej ustawy. Przepis
ten, zezwalający w przypadku nauczyciela akademickiego niebędącego obywatelem
polskim na odstąpienie od określonego w art. 80 ust. 3 tej ustawy wymogu zatrudnie-
nia na stanowisku adiunkta osoby posiadającej stopień naukowy, nie reguluje ani
kwestii wypowiadania umów o pracę (warunków pracy) ani nie stanowi podstawy żą-
dania uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy (przywró-
cenia poprzednich warunków pracy). Jego wskazanie jest zatem niewystarczające
dla wzruszenia przyjętej przez Sąd Okręgowy oceny prawnej, że dokonane skarżącej
wypowiedzenie warunków pracy było uzasadnione, a w konsekwencji, że brak było
podstaw do odpowiedniego zastosowania art. 45 § 1 k.p.

Skarga kasacyjna jest nadto nieusprawiedliwiona z uwagi na bezzasadność
podniesionych w niej zarzutów. Sądy obu instancji uznały, że uzyskany przez po-
wódkę w Federacji Rosyjskiej w 1992 r. tytuł naukowy docenta nie jest równoważny
stopniowi naukowemu doktora lub doktora habilitowanego (kwalifikacjom l lub II stop-
nia w zakresie sztuki lub dyscyplin artystycznych), gdyż ,,obowiązujące na terenie
Polski regulacje dotyczące stopni i tytułów naukowych nie przewidują obecnie tytułu
docenta ani tytułu równoważnego, w tym zwłaszcza w zakresie ich nadawania". W
żadnym razie z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, aby podstawą roz-
strzygnięcia Sądu drugiej instancji było wypowiedzenie przez Rzeczpospolitą Polską
Konwencji o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół
średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o
nadawaniu stopni i tytułów naukowych, sporządzonej w Pradze dnia 7 czerwca 1972
r. (Dz.U. z 1975 r. Nr 5, poz. 28), zwanej dalej Konwencją praską lub podpisanego w
Warszawie dnia 10 maja 1974 r. Porozumienia między Rządem Polskiej Rzeczypo-
spolitej Ludowej i Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o równo-
ważności dokumentów o wykształceniu, stopniach i tytułach naukowych wydawanych
w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i w Związku Socjalistycznych Republik Ra-
dzieckich (Dz.U. z 1975 r. Nr 4, poz. 14 ze zm.), bądź aby zaskarżony wyrok zapadł
w wyniku ,,nieuwzględnienia wyższości prawa międzynarodowego nad prawem kra-
jowym" i w konsekwencji niezastosowania powołanej wyżej Konwencji ,,ze względu
na obowiązujące prawo wewnętrzne". Zastosowanie przez Sąd Okręgowy przepisów
ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym oraz ustaw z dnia 12
września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach naukowych (Dz.U. Nr 65, poz. 386
ze zm.) i z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o
stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. Nr 65, poz. 595 ze zm.) wynikało z odesła-
nia zawartego w art. 1 ust. 3 Konwencji praskiej, zgodnie z którym Umawiające się
Państwa zobowiązały się uznawać za równorzędne wydane na terytorium każdego z
nich przez szkoły wyższe, instytuty naukowo-badawcze, ministerstwa, instytucje i
inne organizacje, zgodnie z obowiązującym w danym kraju ustawodawstwem, pra-
cownikom naukowym i naukowo-dydaktycznym dokumenty o nadaniu stopni i tytułów
naukowych według określonych w tym przepisie poziomów kwalifikacyjnych. Zatem
,,wzajemnemu uznaniu równoważności" podlegały wyłącznie dokumenty o nadaniu
stopni i tytułów naukowych przewidzianych w ustawodawstwie krajowym i odpowia-
dających wymienionym w Konwencji poziomom kwalifikacyjnym. Nic innego nie wy-
nika również z treści obowiązującego do 24 września 2005 r. Porozumienia z dnia 10
maja 1974 r., którego uzgodnienia pozostawiono w mocy na podstawie art. 20 spo-
rządzonej w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r. Umowy między Rządem Rzeczypo-
spolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o współpracy w dziedzinie kultury,
nauki i oświaty (Dz.U. z 1994 r. Nr 36, poz. 133). Powoduje to bezzasadność kasa-
cyjnych zarzutów naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 87 ust. 1, art. 89 ust. 3 i
art. 91 ust. 1 Konstytucji RP, art. 20 powołanej wyżej Umowy z dnia 23 sierpnia 1993
r. oraz art. 26 i 27 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów podpisanej w Wiedniu
dnia 23 maja 1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439). Sąd Okręgowy nie uznał
także braku związania Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniami Konwencji praskiej
z dnia 7 czerwca 1972 r. ani też swojego związania negatywną oceną kwalifikacji
powódki dokonaną przez Departament Szkolnictwa Artystycznego Ministerstwa Kul-
tury i Sztuki, a jedynie stwierdził, że jego ocena jest zbieżna z oceną Sądu Pracy.
Tym samym bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 2 pkt 3 i art. 3 ustawy z dnia 14
kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz.U. Nr 39, poz. 443 ze zm.).

Naruszenia art. 1 ust. 3 Konwencji praskiej skarżąca upatruje w jego niezasto-
sowaniu i w konsekwencji nieuznaniu jej kwalifikacji nabytych w dniu 17 grudnia 1992
r. na podstawie tego przepisu, formułując jednocześnie pogląd, że według postano-
wień Konwencji ,,docent jest jednocześnie wyższym stopniem naukowym i pierwszym
tytułem naukowym", a tym samym ,,zrównoważyła ona stopień naukowy doktora i
doktora habilitowanego do posiadanego przez powódkę tytułu naukowego docenta".
Pogląd ten jest błędny. Przepis art. 1 ust. 3 Konwencji, określając poziomy kwalifika-
cyjne, według których uznanie ,,równorzędności" mogło nastąpić, a mianowicie: a)
naukowego stopnia kandydata nauk lub doktora danej dziedziny nauki, b) wyższego
stopnia naukowego doktora nauk, doktora habilitowanego, doktora-docenta, c)
pierwszego tytułu naukowego (docenta), d) drugiego tytułu naukowego (profesora),
czynił jednoznaczne rozróżnienie pomiędzy poziomem kwalifikacyjnym docenta jako
stopnia naukowego (lit. b) a poziomem kwalifikacyjnym docenta jako tytułu naukowe-
go (lit. c). Nie wskazywał on równocześnie, pomiędzy jakimi konkretnie dokumentami
o nadaniu stopni i tytułów naukowych równoważność ta zachodzi, odsyłając w tym
zakresie do ustawodawstw krajowych. Kwestię jakie dokumenty o nadaniu stopni i
tytułów naukowych w rozumieniu Konwencji uznane zostały za równoważne, uregu-
lował art. 1 powołanego wyżej Porozumienia z dnia 10 maja 1974 r. W przepisie tym
uznano za równoważne: dyplom doktora (w latach 1952 - 1958 dyplom kandydata
nauk) wydawany w PRL i dyplom kandydata nauk wydawany w ZSRR (pkt 5), dy-
plom doktora habilitowanego (do roku 1969 dyplom docenta, a w latach 1952 - 1958
dyplom doktora nauk) wydawany w PRL i dyplom doktora nauk wydawany w ZSRR
(pkt 6), nominację na docenta w PRL i nominację na docenta szkoły wyższej (w in-
stytucie naukowo-badawczym - starszego pracownika naukowego) w ZSRR (pkt 7),
nominację na profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego w PRL i nominację
na profesora w ZSRR (pkt 8). Takie określenie dokumentów uznanych za równoważ-
ne wynikało z okoliczności, że w ustawodawstwie polskim w okresie od 7 lutego 1952
r. do 19 listopada 1958 r. docent należał - obok profesora zwyczajnego i profesora
nadzwyczajnego - do tytułów naukowych i tytuł ten mógł być przyznany osobie po-
siadającej niższy stopień naukowy kandydata nauk (art. 54 ust. 2 i art. 56 ust. 2
ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i pracownikach nauki, jed-
nolity tekst: Dz.U. z 1956 r. Nr 45, poz. 205 ze zm.). W dniu 20 listopada 1958 r. we-
szła w życie ustawa z dnia 5 listopada 1958 r. o szkolnictwie wyższym (jednolity
tekst: Dz.U. z 1973 r. Nr 32, poz. 191 ze zm.). Zgodnie z jej uregulowaniami docent
określonej gałęzi nauki lub dyscypliny naukowej stał się stopniem naukowym nada-
wanym w drodze przewodu habilitacyjnego (art. 77 ust. 1 i art. 83 ust. 1 ustawy w
brzmieniu przed zmianą dokonaną ustawą z dnia 31 marca 1965 r. o zmianie ustawy
o szkołach wyższych, Dz.U. Nr 14, poz. 98). Taki status docenta utrzymany został
ustawą z dnia 31 marca 1965 r. o stopniach naukowych i tytułach naukowych (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 1985 r. Nr 42, poz. 202) do dnia 27 grudnia 1968 r., kiedy to na
mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1968 r. o zmianie ustawy o stopniach naukowych i
tytułach naukowych (Dz.U. Nr 46, poz. 335) stopień naukowy docenta zastąpiony
został stopniem naukowym doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki lub
dyscypliny naukowej, nadawanym w drodze przewodu habilitacyjnego. Od dnia 27
grudnia 1968 r. polskie ustawodawstwo nie przewiduje tytułu naukowego docenta ani
też stopnia naukowego docenta. Do daty wejścia w życie ustawy z dnia 12 września
1990 r. o szkolnictwie wyższym istniało natomiast stanowisko docenta, na którym co
do zasady można było zatrudnić osobę posiadającą stopień naukowy doktora habili-
towanego (również po rządami ustawy z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym,
jednolity tekst: Dz.U. z 1985 r. Nr 42, poz. 201 ze zm.). Na mocy art. 188 ust. 5
ustawy z dnia 12 września 1990 r. jedynie mianowani nauczyciele akademiccy zaj-
mujący już stanowisko docenta, pozostali na nim mianowani na stałe. Ubocznie nale-
ży zauważyć, że zgodnie z obowiązującą obecnie ustawą z dnia 27 lipca 2005 r. -
Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.) statut uczelni może
przewidywać zatrudnienie pracowników dydaktycznych na stanowisku docenta (art.
110 ust. 4), jednakże może na nim być zatrudniona osoba posiadająca co najmniej
stopień naukowy doktora (art. 114 ust. 8). Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o tytule
naukowym i stopniach naukowych wskazała jako stopnie naukowe - stopnie doktora i
doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki lub dziedziny sztuki w zakresie
danej dyscypliny naukowej lub artystycznej (art. 1 ust. 1), z którymi w zakresie sztuki
i dyscyplin artystycznych były równoważne odpowiednio kwalifikacje I i II stopnia (art.
37 ust. 1) przyznawane na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 31 maja 1991 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu prze-
prowadzania przewodów kwalifikacyjnych I i II stopnia w zakresie sztuki i dyscyplin
artystycznych (Dz.U. Nr 50, poz. 219 ze zm.) oraz jako tytuły naukowy - tytuł profeso-
ra określonej dziedziny nauki albo określonej dziedziny sztuki (art. 23 ust. 1). Co
prawda art. 25 ust. 4 stanowił, że w zakresie sztuki i dyscyplin artystycznych stopień
naukowy nie stanowi warunku nadania tytułu naukowego, lecz odnosiło się to do ty-
tułu naukowego profesora, gdyż ustawa nie przewidywała tytułu naukowego docenta.
Również zgodnie z ustawą z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule
naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki stopniami w zakresie sztuki są
stopnie doktora i doktora habilitowanego określonej dziedziny sztuki w zakresie danej
dziedziny artystycznej (art. 1 ust. 2) a tytułem w zakresie sztuki jest tytuł profesora
określonej dziedziny sztuki (art. 2 ust. 2).

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy należy uznać, że nadany powódce
w Federacji Rosyjskiej w 1992 r. tytuł naukowy docenta nie mógł być uznany na pod-
stawie art. 1 ust. 3 pkt c Konwencji praskiej i art. 1 pkt 7 Porozumienia z dnia 10 maja
1974 r. za równoważny z tytułem naukowym docenta w Rzeczypospolitej Polskiej,
albowiem obowiązujące w niej przepisy takiego tytułu naukowego (tytułu w zakresie
sztuki) nie przewidywały i nie był on nadawany. Tytuł ten nie mógł być również
uznany za stopień naukowy doktora lub doktora habilitowanego, albowiem z poczy-
nionych w sprawie ustaleń - wiążących i niekwestionowanych przez skarżącą w dro-
dze stosownych zarzutów naruszenia przepisów postępowania - wynika, że nie po-
siada ona stopnia naukowego odpowiadającego poziomom kwalifikacyjnym określo-
nym w art. 1 ust. 3 pkt a i b Konwencji praskiej w związku z art. 1 pkt 5 i 6 Porozu-
mienia z dnia 10 maja 1974 r. Z tego względu niezasadny jest zarzut naruszenia art.
24 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach nauko-
wych, stanowiący o dożywotności tytułu naukowego. Nieusprawiedliwiony jest rów-
nież zarzut obrazy art. 24 ust. 1 i art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o
stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki
już tylko z tego względu, że odnoszą się one do stopni naukowych i stopni w zakre-
sie sztuki (stopnia doktora sztuki lub doktora habilitowanego sztuki), których skarżą-
ca nie posiada. W konsekwencji czyni to nieuzasadnionym zarzut naruszenia art. 84
ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, gdyż Sąd drugiej
instancji w świetle poczynionych w sprawie ustaleń trafnie przyjął, że przepis ten
umożliwiał zatrudnianie skarżącej na stanowisku adiunkta pomimo nieposiadania
przez nią stopnia naukowego. Należy wreszcie zauważyć, że zarówno Konwencja
praska jak i Porozumienie z dnia 10 maja 1974 r. dotyczyły wzajemnej równoważno-
ści dokumentów o nadaniu stopni i tytułów naukowych, a nie równoważności tych
stopni i tytułów w stosunku do stanowisk (w tym stanowiska docenta), na których za-
trudniani byli w szkołach wyższych bądź wyższych szkołach artystycznych pracow-
nicy naukowo-dydaktyczni lub dydaktyczni.

Z tych względów skarga kasacyjna podlega oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania oparto o przepis art. 102 i art. 108 §
1 k.p.c. w związku z art. 39821 k.p.c.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] II PK 160/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/97
2008-02-07 
[IA] II PK 156/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/96
2008-02-06 
[IA] II PK 153/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/95
2008-02-05 
[IA] II PK 150/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/94
2008-02-05 
[IA] II PK 148/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/93
2008-02-05 
  • Adres publikacyjny: