Wyrok SN - II PK 148/06
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:II PK 148/06
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2007/15-16/217
Data wydania:2006-07-27

Wyrok z dnia 27 lipca 2006 r.
II PK 148/06

Z art. 10 ust. 5 i 8 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) nie wynika przekształce-
nie stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na
czas określony w stosunek pracy na podstawie mianowania z chwilą nadania
mu stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Jerzy Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 lipca
2006 r. sprawy z powództwa Małgorzaty S. przeciwko Zespołowi Szkół w R. o przy-
wrócenie do pracy, wynagrodzenie za pracę, ustalenie, na skutek skargi kasacyjnej
powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Świdnicy z dnia 17 marca 2005 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2004 r. [...] wydanym w sprawie z powództwa Mał-
gorzaty S. przeciwko Zespołowi Szkół w R. o ustalenie, że umowa o pracę z dnia 24
września 2003 r. jest niezgodna z prawem, o dodatek wiejski i mieszkaniowy oraz
ustalenie, że powódka jest ofiarą mobbingu, Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Świdnicy ustalił, że strony łączył stosunek pracy na podstawie mia-
nowania w zakresie posiadanych przez powódkę kwalifikacji wymaganych do zajmo-
wania stanowiska, ustalił iż strony w okresie od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia
2004 r. łączyła umowa o pracę na czas określony w wymiarze 13/18 etatu zawarta
na podstawie art. 10 ust. 9 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674) oraz umorzył postępowanie w przedmio-
cie dodatków mieszkaniowego i wiejskiego, a w pozostałym zakresie powództwo od-
dalił. Na skutek apelacji powódki Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Świdnicy, wyrokiem z dnia 26 czerwca 2004 r. [...] uchylił zaskarżony wyrok
za wyjątkiem punktu dotyczącego umorzenia postępowania w przedmiocie dodatków
mieszkaniowego i wiejskiego i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego roz-
poznania Sądowi pierwszej instancji, zalecając rozważenie skutków prawnych uzy-
skanego przez powódkę awansu zawodowego - nauczyciela mianowanego (akt mia-
nowania z dnia 2 października 2000 r.) i dokonania oceny jego wpływu na zawartą
umowę o pracę na czas określony. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy powódka
wskazała, że aktualnie domaga się przywrócenia do pracy na stanowisko nauczy-
ciela mianowanego oraz zasądzenia kwoty 9.480 zł. tytułem wynagrodzenia za
pracę, stanowiącej różnicę między wynagrodzeniem nauczyciela mianowanego a
wynagrodzeniem nauczyciela stażysty za okres od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia
2004 r. Odnośnie roszczenia dotyczącego mobbingu powódka cofnęła swoje po-
wództwo. Strona pozwana uznała powództwo do kwoty 2.546 zł.
Wyrokiem z dnia 19 października 2004 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy Ubez-
pieczeń Społecznych w Świdnicy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki
uznaną kwotę 2.546 zł z odsetkami od kwot wyszczególnionych w wyroku tytułem
wyrównania wynagrodzenia, oddalił dalej idące powództwo, a koszty procesu wza-
jemnie zniósł. Sąd ten, po ponownym rozpoznaniu sprawy, ustalił że powódka za-
trudniona jako nauczyciel stażysta w okresie od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia
2004 r. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 18.786,90 zł. brutto. We wskazanym
okresie pracowała ona w wymiarze 13/18 etatu jak nauczyciel stażysta (nauka fizyki),
a w wymiarze 5/18 etatu jako nauczyciel mianowany (nauka chemii i godzina wycho-
wawcza) i w związku z tym powinna otrzymać wynagrodzenie w wysokości
21.172,10 zł. brutto czyli o 2.385,20 zł. brutto wyższe od faktycznie otrzymanego.
Ponadto przysługiwało jej wynagrodzenie roczne wyższe o 19,50 zł. brutto i nagroda
jubileuszowa wyższa o 141,30 zł. brutto. Sąd pierwszej instancji wskazał, że stosu-
nek pracy z nauczycielem mianowanym jakim jest powódka nawiązuje się na pod-
stawie mianowania jedynie wtedy, gdy spełnione są wszystkie przesłanki określone
w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym w dniu 25 września
2003 r. W przypadku powódki nie był spełniony warunek określony w art. 10 ust. 5
pkt 6 tej Karty - brak warunków do zatrudnienia w pełnym wymiarze na czas nieokre-
ślony przy prowadzeniu zajęć do których posiadała wymagane kwalifikacje. Dlatego
zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty, wobec zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji
nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, stosunek pracy mógł być na-
wiązany z powódką jedynie na podstawie umowy o pracę, mimo że posiadała ona
stopień awansu zawodowego - nauczyciela mianowanego. W tej sytuacji jej wyna-
grodzenie powinno być wyższe jeśli chodzi o zajęcia, do prowadzenia których posia-
dała wymagane kwalifikacje, tj. właściwe nauczycielowi o stopniu awansu zawodo-
wego - nauczyciel mianowany i z tego tytułu Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę
2.546 zł, która uwzględniała także kwoty z tytułów zaniżonych - dodatkowego wyna-
grodzenia rocznego i nagrody jubileuszowej. Dalej idące powództwo oddalił.
Wyrokiem z dnia 17 marca 2005 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Świdnicy oddalił apelację powódki, podzielając ustalenia i wnio-
ski Sądu pierwszej instancji, stwierdzając, że akt nadania stopnia awansu zawodo-
wego nauczyciela mianowanego powódce nie był równoznaczny z zatrudnieniem na
podstawie mianowania, bowiem nie spełniała ona wszystkich przesłanek określonych
w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela, warunkujących zatrudnienie na podstawie miano-
wania. Dlatego też zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, wobec zaistnienia po-
trzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela,
stosunek pracy z powódką mógł być nawiązany na podstawie umowy o pracę na
czas określony mimo posiadanego stopnia awansu zawodowego - nauczyciela mia-
nowanego.
Powyższy wyrok zaskarżyła skargą kasacyjną powódka i zarzucając narusze-
nie prawa materialnego - art. 10 ust. 5, art. 13 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
Karta Nauczyciela oraz art. 251 § 1 k.p., przez ich niezastosowanie, wniosła o jego
uchylenie w całości jak i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy i
przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz roz-
strzygnięcia o kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw. Stosownie do art.
39813 § 1 i 2 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej
(jej podstaw) i jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskar-
żonego orzeczenia, jeżeli skarga nie zawiera zarzutu naruszenia przepisów postę-
powania - tak jak w rozpoznawanej sprawie (bądź jeżeli taki zarzut okaże się nieza-
sadny).
Przedstawiona skarga w podstawach powołuję się na naruszenia prawa mate-
rialnego przez niezastosowanie - art. 13 Karty Nauczyciela ,,polegające na przyjęciu,
iż otrzymany przez powódkę akt mianowania stanowi jedynie awans zawodowy nau-
czyciela w przypadku, gdy akt mianowania spowodował z mocy prawa nawiązanie
stosunku pracy na podstawie mianowania" oraz art. 10 ust. 5 Kartu Nauczyciela ,,po-
legające na przyjęciu, iż powódka nie spełniała przesłanek do zatrudnienia jej na
podstawie mianowania w pełnym wymiarze na czas nieokreślony przy prowadzeniu
zajęć, do których powódka posiadała wymagane kwalifikacje w przypadku, gdy po-
wódka spełniała powyższe przesłanki". Wobec tak przedstawionych zarzutów należy
wskazać, że w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, po jej noweli-
zacji dokonanej ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczy-
ciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 19, poz. 239 ze zm.), termin
mianowanie używane jest w dwojakim znaczeniu. Może ono oznaczać podstawę
nawiązania stosunku pracy, ale także jeden ze stopni awansu zawodowego. Stopnie
awansu zawodowego uzyskane przez nauczyciela nie łączą się bezpośrednio z pod-
stawą nawiązania stosunku pracy. Są one szczeblami w karierze zawodowej nau-
czyciela, ich nadanie stanowi potwierdzenie osiągnięcia przez nauczyciela określo-
nego poziomu kwalifikacji. Stopień awansu zawodowego, jakim legitymuje się nau-
czyciel, nie pozostaje bez wpływu na podstawę jego zatrudnienia. Mianowanie jako
podstawa nawiązania stosunku pracy zastrzeżone zostało dla nauczycieli legitymują-
cych się najwyższymi stopniami awansu zawodowego: nauczyciela mianowanego i
nauczyciela dyplomowanego. Swoboda pracodawcy w zakresie podstawy nawiąza-
nia stosunku pracy jest w przypadku nauczycieli ograniczona w istotny sposób przez
przepisy Karty Nauczyciela. W jej art. 10 zostały określone przesłanki wyboru pod-
stawy zatrudnienia. W przypadku naruszenia przez pracodawcę ustawowych prze-
słanek, nauczycielowi służy ochrona prawna, może on domagać się doprowadzenia
do stanu zgodnego z prawem podstawy jego zatrudnienia przez zgłoszenie odpo-
wiednich roszczeń. Rodzaj, ewentualnie wybór roszczenia, zależy od okoliczności
danej sprawy. Z przepisów stanowiących podstawy skargi kasacyjnej nie można na-
tomiast wyprowadzić wniosku o przekształceniu z mocy prawa istniejącego stosunku
pracy opartego na umowie terminowej w stosunek pracy na podstawie umowy o
pracę na czas nieokreślony. Przepis art. 13 Karty Nauczyciela stanowi, że stosunek
pracy na podstawie mianowania nawiązuje się z dniem określonym w akcie miano-
wania, a jeżeli tego dnia nie określono - z dniem doręczenia aktu. W przepisie tym
uregulowany został jedynie termin nawiązania stosunku pracy. Odnosi się on do
mianowania jako podstawy nawiązania stosunku pracy, nie ma natomiast żadnego
związku z nadaniem stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego. Z
kolei druga podstawa skargi kasacyjnej - art. 10 ust. 5 i 6 Karty Nauczyciela odnosi
się do dopuszczalnych podstaw nawiązania stosunku pracy, między innymi z na-
uczycielem mianowanym. Określone zostały w nich przesłanki nawiązania stosunku
pracy na podstawie mianowania (art. 10 ust. 5) i na podstawie umowy o pracę na
czas nieokreślony w niepełnym wymiarze (art. 10 ust. 6). W kolejnym przepisie - art.
10 ust. 7 - określone zostały przesłanki nawiązania stosunku pracy na podstawie
umowy o pracę na czas określony, także z nauczycielem mianowanym. Z przepisów
art. 10 ust. 5 i ust. 6 nie wynika automatyczne przekształcenie stosunku pracy na-
uczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas określony na stosu-
nek pracy nauczyciela mianowanego z chwilą nadania mu takiego stopnia awansu
zawodowego (nauczyciela mianowanego), tym bardziej że w świetle art. 10 ust. 7 nie
jest wykluczone - przy spełnieniu wymienionych w tym przepisie przesłanek - nawią-
zanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym na podstawie umowy o pracę na
czas określony (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2004 r., I PK
431/03, Prawo Pracy 2005 nr 5, poz. 35).
W skardze kasacyjnej powołano się także na naruszenia art. 251 § 1 k.p. ,,po-
legające na przyjęciu, iż strona pozwana zawarła z powódką w dniu 16 września
2003 r. umowę na czas określony w przypadku, gdy zawarcie przedmiotowej umowy
jako kolejnej umowy o pracę na czas określony było równoznaczne w skutkach
prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony". Także ten zarzut nie
jest zasadny. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2000 r., I PKN 709/99,
(OSNP 2001 nr 24, poz. 716), wskazał że art. 251 k.p. nie ma zastosowania, jeżeli
ustawa w sposób wyczerpujący wskazuje okoliczności, w których strony mogą za-
wrzeć umowę o pracę na czas określony. W art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela została
uregulowana kwestia zawierania umów na czas określony i należy uznać, że brak
jest podstaw do stosowania przepisów Kodeksu pracy w tym zakresie, także art. 251
k.p. Przepis art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela nie wprowadza fikcji przekształcenia
umowy terminowej w umowę na czas nieokreślony. Jest to zrozumiałe, jeżeli zważyć,
że przepis ten wprowadza przesłanki warunkujące dopuszczalność zawarcia takiej
umowy, które nie są znane Kodeksowi pracy. Jeżeli są one spełnione (występuje
potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczy-
ciela), to możliwe jest zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony, bez
ograniczenia ich ilości. Ponadto dodatkowo na podkreślenie zasługuje i to, że moty-
wem wprowadzenia unormowania zawartego w art. 251 k.p. była chęć przeciwsta-
wienia się nieprawidłowej praktyce polegającej na zawieraniu z tym samym pracow-
nikiem kolejnych umów na czas określony mimo braku merytorycznego uzasadnienia
i z reguły w celu obejścia przepisów mających na względzie ochronę interesów pra-
cownika (ochronę trwałości jego stosunku pracy). Według bowiem Kodeksu pracy
przyczyny, dla których strony zawierają umowę o pracę, mogą być jakiekolwiek i nie
muszą być przez nie wskazywane. Swoboda w zakresie zawierania umów o pracę
na czas określony będąca źródłem możliwych nadużyć leży u podstaw genezy art.
251 k.p. Groźba takich nadużyć zasadniczo zaś nie występuje w sytuacji - a tak jest w
przypadku unormowania zawartego w art. 10 ust. 4 zdanie drugie Karty Nauczyciela
- jeżeli w ustawie wyraźnie ustala się w jakich przypadkach strony mogą zawrzeć
umowę o pracę na czas określony i przypadki te nie budzą wątpliwości co do ich ra-
cjonalności czy też społeczno-gospodarczego uzasadnienia.
W tym stanie rzeczy skarga kasacyjna jako pozbawiona usprawiedliwionych
podstaw podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814 k.p.c.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] II PK 160/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/97
2008-02-07 
[IA] II PK 156/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/96
2008-02-06 
[IA] II PK 153/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/95
2008-02-05 
[IA] II PK 150/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/94
2008-02-05 
[IA] II PK 148/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/93
2008-02-05 
  • Adres publikacyjny: