Wyrok z dnia 5 kwietnia 2005 r.
I UK 372/04

1. Przepis art. 43 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pie-
niężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267) miał zastosowanie do ubezpieczo-
nych którzy, stosownie do art. 81 ust. 1 tej ustawy, nabyli prawo do zasiłku cho-
robowego według zasad obowiązujących przed jej wejściem w życie.
2. Trzymiesięczny termin, o którym mowa w art. 43 powołanej ustawy
obejmuje pełne miesiące kalendarzowe i do jego obliczania nie ma zastosowa-
nia art. 112 k.c.
3. Okres, za który ubezpieczony niezdolny do pracy z powodu choroby
zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie art. 92 k.p. wlicza się do
okresu pobierania zasiłku chorobowego, o którym mowa w art. 43 powołanej
ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.

Przewodniczący SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Barbara
Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2005 r.
sprawy z wniosku Krzysztofa T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w K. o wysokość świadczenia, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 11
kwietnia 2003 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w
Krakowie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o
kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem z
dnia 11 kwietnia 2003 r. [...] oddalił apelację Krzysztofa T. od wyroku Sądu Rejono-
wego dla Krakowa - Nowej Huty - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krako-
wie z dnia 21 października 2002 r. [...], oddalającego jego odwołanie od decyzji Za-
kładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w K. z dnia 24 kwietnia 2002 r. w przed-
miocie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w okresie od 21 lutego 2000 r. do 14
lipca 2000 r. oraz świadczenia rehabilitacyjnego.
Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i ich
prawna ocena. Krzysztof T. był niezdolny do pracy w okresie od 6 lipca 1999 r. do 5
listopada 1999 r. Podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku chorobowego sta-
nowiła kwota 18.934,67 zł obliczona według zasad określonych ustawą z dnia 17
grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143 ze zm., po-
woływaną dalej jako ,,ustawa zasiłkowa"). Ponownie stał się niezdolny do pracy od
dnia 17 stycznia 2000 r. Do 20 lutego 2000 r. pobierał wynagrodzenie od praco-
dawcy, zaś od 21 lutego 2000 r. wypłacany przez organ rentowy zasiłek chorobowy.
Podstawa wymiaru tego zasiłku została wyliczona przez Zakład Ubezpieczeń Spo-
łecznych na nowo i wynosiła 11.979 zł. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia organ
rentowy powołał art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr
60, poz. 636 ze zm., powoływanej dalej jako ,,ustawa"). Kwotę tę przyjął również do
wyliczenia świadczenia w okresie od 17 stycznia 2000 r. do 20 lutego 2000 r. praco-
dawca wnioskodawcy - ,,F." Spółka z o.o. z siedzibą w N.
W ocenie Sądu Rejonowego w Krakowie, wedle art. 81 ust.1 ustawy zasiłki
chorobowe, do których prawo powstało przed wejściem w życie powołanej ustawy,
wypłaca się w wysokości i na zasadach oraz w trybie określonych w przepisach do-
tychczasowych za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. Zasada ta ma
również zastosowanie do świadczeń rehabilitacyjnych. Jeżeli zatem prawo do zasiłku
powstało przed dniem 1 września 1999 r. (przed dniem wejścia w życie ustawy), to
zasiłek wypłacany jest na zasadach dotychczasowych - czyli określonych w ustawie
z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa. Sąd wywodził a contrario, że jeżeli prawo do za-
siłku powstało po dniu 1 września 1999 r., to brak jest podstaw do stosowania do-
tychczasowego trybu i zasad wypłacania oraz naliczania zasiłku chorobowego. Do
Krzysztofa T. mają zatem zastosowanie przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.,
albowiem rozpoczął on pobieranie zasiłku od 21 lutego 2000 r., to jest od momentu,
gdy już prawie przez sześć miesięcy obowiązywała nowa ustawa. Należało wobec
tego ponownie, według nowych zasad, wyliczyć przysługujące mu świadczenie. Zda-
niem Sądu, art. 43 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. ma zastosowanie tylko wów-
czas, gdy pierwsze i ponowne prawo do zasiłku chorobowego powstało po dniu 1
września 1999 r. Gdyby jednak nawet było przeciwnie, to i tak w okolicznościach
faktycznych sprawy przepis ten nie znalazłby zastosowania. Zasiłek chorobowy był
bowiem wypłacany Krzysztofowi T. przez organ rentowy od 21 lutego 2000 r., to jest
po upływie trzech miesięcy od zakończenia prawa do poprzedniego zasiłku choro-
bowego. Przepis art. 43 ustawy zasiłkowej stanowi o ,,prawie do zasiłku chorobowe-
go", a nie o ,,okresie zasiłkowym".
Sąd Okręgowy podzielił pogląd i argumentację Sądu pierwszej instancji.
Uznał, że w sprawie ma zastosowanie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca
1999 r., albowiem kolejna niezdolność Krzysztofa T. powstała w czasie obowiązywa-
nia tej właśnie ustawy.
Krzysztof T. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako podstawę kasacji
naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 43 ustawy z dnia 25 czerwca 1999
r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i ma-
cierzyństwa - poprzez ,,jego błędną wykładnię", oraz art. 81 ust. 1 powołanej ustawy -
poprzez ,,jego niewłaściwe zastosowanie", jego pełnomocnik wniósł o ,,uchylenie w
całości zaskarżonego wyroku oraz wyroku sądu I instancji i przekazanie sprawy wła-
ściwemu sądowi do ponownego rozpoznania", a także o ,,zasądzenie od pozwanego
na rzecz powoda kosztów postępowania kasacyjnego wg norm przepisanych". Jego
zdaniem, rozpoznanie kasacji uzasadnia potrzeba wykładni art. 43 ustawy z dnia 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa ,,w kontekście przepisów intertemporalnych tej ustawy".
Wątpliwości budzi również sposób rozumienia pojęcia ,,miesiąc kalendarzowy", o któ-
rym stanowi powołany przepis. Według niego, interpretacja tego pojęcia zgodnie z
przepisami Kodeksu cywilnego określonymi w Tytule V Księgi pierwszej ,,prowadzić
może do zupełnie odmiennych wniosków niż wynik wykładni językowej, iż miesiąc
kalendarzowy to pełny miesiąc liczony od pierwszego do ostatniego dnia danego
miesiąca." Ponadto, w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, a mianowicie
czy ,,art. 43 ustawy znajdzie zastosowanie tylko w przypadkach, gdy zarówno pierw-
sze jak i ponowne prawo do zasiłku chorobowego powstało po dniu 1.09.1999 r. Jak
zakwalifikować zatem można stan faktyczny, gdy prawo do 'pierwszego' zasiłku po-
wstało przed dniem wejścia w życie ustawy zasiłkowej z 1999 r. i trwało nadal po tym
dniu, zaś ponowne prawo do zasiłku chorobowego powstało po przerwie w jego po-
bieraniu krótszej niż trzy miesiące kalendarzowe?" Wyjaśnienia wymaga także kwe-
stia ,,czy okres wynagrodzenia gwarancyjnego z art. 92 k.p. w kontekście art. 12 ust.
1 zdanie drugie ustawy zasiłkowej jest, czy nie jest przerwą w pobieraniu zasiłku cho-
robowego".

W uzasadnieniu kasacji pełnomocnik skarżącego podniósł, że pogląd Sądu
odnośnie do zastosowania w sprawie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.
jest błędny. Przepis ten znajduje się w rozdziale 13 ustawy, wśród przepisów przej-
ściowych i końcowych. Reguluje kwestię prawa intertemporalnego. Dotyczy zasiłków
chorobowych, do których prawo powstało przed dniem 1 września 1999 r. i trwa na
dotychczasowych zasadach przez cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.
Reguła wyrażona w art. 81 ust. 1 ustawy miała zastosowanie do skarżącego jedynie
w okresie pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy w okresie od 1 czerwca
1999 r. do 5 listopada 1999 r. Następnie Krzysztof T. podjął pracę, a zatem okres
niezdolności do pracy został przerwany. Kolejna niezdolność do pracy powstała od
dnia 17 stycznia 2000 r., w czasie obowiązywania nowej ustawy. Wobec tego, nie
należało stosować, chociażby a contrario, przepisów intertemporalnych ustawy z
dnia 25 czerwca 1999 r. Sytuacja prawna skarżącego nie dotyczyła bowiem ,,okresu
niezdolności do pracy powstałego przed 1.09.1999 r. i trwającego nieprzerwanie da-
lej". Właściwą podstawą prawną rozstrzygnięcia był natomiast art. 43 ustawy. Wedle
tego przepisu, w razie ponownego powstania prawa do zasiłku chorobowego, pod-
stawę wymiaru zasiłku chorobowego oblicza się na nowo tylko wtedy, jeżeli przerwa
między okresami jego pobierania trwała co najmniej trzy miesiące kalendarzowe.
Gdy przerwa ta jest krótsza od tego okresu, to nie oblicza się na nowo podstawy
wymiaru zasiłku chorobowego, lecz należy przyjąć podstawę ustaloną przy poprzed-
niej niezdolności do pracy. Jego zdaniem, bez znaczenia jest okoliczność, że po-
przedni okres zasiłkowy rozpoczął się w czasie obowiązywania ustawy z 1974 r. Ża-
den przepis intertemporalny ustawy z 1999 r. nie wyłącza ani wprost, ani w sposób
dorozumiany, stosowania art. 43. W ocenie pełnomocnika skarżącego, niezasadny
jest pogląd Sądu, zgodnie z którym, prawo do zasiłku powstało ponownie dopiero po
3 miesiącach i 16 dniach od dnia ustania poprzedniej niezdolności do pracy. Artykuł
43 ustawy zasiłkowej stanowi bowiem o przerwie w pobieraniu zasiłku, a nie o prze-
rwie w niezdolności do pracy. Wobec tego, konieczne jest rozstrzygnięcie czy okres
pobierania wynagrodzenia z art. 92 k.p. ,,na początku drugiej niezdolności do pracy
jest, czy nie jest przerwą w pobieraniu zasiłku chorobowego". Według niego, wykład-
nia literalna art. 3 ustawy zasiłkowej nakazuje przyjąć, że okres pobierania wynagro-
dzenia gwarancyjnego stanowi przerwę w pobieraniu zasiłku. Z drugiej jednak strony,
mając na uwadze art. 12 ust. 1 zdanie drugie ustawy, wedle którego okres pobierania
wynagrodzenia gwarancyjnego wlicza się do okresu pobierania zasiłku chorobo-
wego, należałoby wywodzić, że określenia ,,okres pobierania zasiłku" i ,,okres nie-
zdolności do pracy" mogą być używane zamiennie.

Jego zdaniem, ustawodawca w art. 43 ,,świadomie powołuje się na termin li-
czony w miesiącach kalendarzowych". Określenia tego nie należy utożsamiać z ,,ter-
minem oznaczonym w miesiącach" i sposobem jego liczenia, o którym stanowi art.
112 k.c. Poprzedni zasiłek chorobowy skarżący pobierał do dnia 4 listopada 1999 r.
Przy założeniu, że okresu pobierania wynagrodzenia gwarancyjnego nie wlicza się
do przerwy w pobieraniu zasiłku chorobowego, a także uwzględnieniu okoliczności,
że prawo do zasiłku chorobowego powstało w dniu 21 lutego 2000 r., prawidłowo
obliczona przerwa między okresami pobierania zasiłku chorobowego trwała jedynie
dwa miesiące kalendarzowe. Ponieważ przerwa ta była krótsza niż trzy miesiące ka-
lendarzowe, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należało ustalić wedle reguł
wynikających z art. 43 ustawy zasiłkowej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Krzysztof T. stał się niezdolny do pracy 6 lipca 1999 r., w czasie obowiązywa-
nia ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jego niezdolność do pracy trwała
nieprzerwanie do 5 listopada 1999 r. Ustała więc po wejściu w życie ustawy z 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (co - zgodnie z jej art. 86 - nastąpiło 1 września 1999 r.).
Ponowna niezdolność skarżącego do pracy powstała 17 stycznia 2000 r. Na tle tego
nieskomplikowanego stanu faktycznego wyłoniło się kilka, mniej lub bardziej istot-
nych, natury mniej lub bardziej ogólnej, zagadnień prawnych.

Według art. 81 ust. 1 ust. 1 ustawy, zasiłki chorobowe, do których prawo po-
wstało przed dniem wejścia w życie ustawy, wypłaca się w wysokości, na zasadach i
w trybie określonych w przepisach dotychczasowych, za cały okres nieprzerwanej
niezdolności do pracy. Organ rentowy i Sądy prawidłowo przyjęły, że do ustalenia
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszej niezdolności skarżącego
do pracy, trwającej od 6 lipca do 5 listopada 1999 r., miały zastosowanie przepisy
ustawy dotychczasowej, tj. ustawy z 17 grudnia 1974 r. Zresztą Krzysztof T. nie kwe-
stionował rozstrzygnięcia w tym zakresie.
Zasadnicze wątpliwości związane są z wykładnią art. 43 ustawy. Przepis ten
(w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2004 r.) stanowi, że podstawy wymiaru za-
siłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków, ,,zarówno
tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju", przerwa była krótsza niż 3 miesiące ka-
lendarzowe. W wersji pierwotnej zredagowany był on nieco odmiennie, łącząc obli-
czenie podstawy wymiaru zasiłku na nowo z ponownym powstaniem prawa do zasił-
ku chorobowego, jednakże przy zachowaniu trzymiesięcznej przerwy między okre-
sami pobierania świadczenia.
Problem pierwszy ma znaczenie przejściowe i sprowadza się do odpowiedzi
na pytanie czy art. 43 ustawy ma zastosowanie tylko wtedy, gdy zarówno pierwsza
jak i ponowna niezdolność ubezpieczonego do pracy (prawo do zasiłku chorobo-
wego) powstały po 1 września 1999 r., jak twierdzą Sądy i organ rentowy, czy także
wówczas, gdy pierwsza niezdolność do pracy (prawo do zasiłku chorobowego) po-
wstała przed 1 września 1999 r. - w czasie obowiązywania ustawy dotychczasowej,
zaś druga po tej dacie, tj. w okresie obowiązywania ustawy nowej. Przyjęta w art. 43
ustawy konstrukcja ustalania podstawy wymiaru zasiłku na nowo nie stanowi novum
legislacyjnego. Wprawdzie w ustawie z 17 grudnia 1974 r. nie było przepisu o po-
dobnej treści, ale znalazł się on w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
dnia 14 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru i
obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (Dz.U. Nr 19, poz. 95), wydanym
na podstawie upoważnienia zawartego w jej art. 13. Zgodnie z § 14 tego aktu, w ra-
zie ponownego powstania prawa do zasiłku chorobowego (a także innych), zasiłek
oblicza się na nowo, jeżeli przerwa między okresami jego pobierania trwała co naj-
mniej jeden miesiąc kalendarzowy, gdy podstawę wymiaru świadczenia stanowiło
przeciętne wynagrodzenie miesięczne z okresu 6 miesięcy, lub trzy miesiące kalen-
darzowe, gdy podstawę stanowiło przeciętne wynagrodzenie za okres 12 miesięcy.
Celem art. 43 ustawy jest (a § 14 rozporządzenia - była) ,,aktualizacja", czy też ,,ure-
alnienie", wysokości świadczenia z ubezpieczenia społecznego (zasiłku chorobowe-
go) w relacji do wynagrodzenia za pracę (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
12 lutego 2004 r., II UK 235/03, OSNP 2004 nr 20, poz. 355). Jest to cel zgodny z
funkcją zasiłku tego rodzaju. Choroba przejściowo uniemożliwia pracownikowi zarob-
kowanie, a zasiłek chorobowy zastępuje utracone z tej przyczyny wynagrodzenie za
pracę. Ustawa z 25 czerwca 1999 r., uwzględniając przedmiot regulacji, jest nie tylko
,,następczynią", ale i ,,kontynuatorką" ustawy z 17 grudnia 1974 r. Wynika stąd pewna
ciągłość stosunków ubezpieczenia. Brak przepisu przejściowego nie może przeto
prowadzić do sytuacji, w której pewna grupa ubezpieczonych zostałaby wyłączona
spod jakiejkolwiek regulacji obowiązującej, pomimo zmiany stanu prawnego, nieprze-
rwanie. Skoro po 1 września 1999 r. nie można stosować § 14 rozporządzenia, wo-
bec utraty mocy obowiązującej tego przepisu, to należy stosować obowiązujący art.
43 ustawy. Trzeba wobec tego przyjąć, że art. 43 ustawy ma zastosowanie nie tylko
do ustalania podstawy wymiaru zasiłków chorobowych pobieranych na podstawie
przepisów ustawy, ale także wówczas, gdy następujące po sobie okresy pobierania
zasiłku chorobowego przypadały na czas obowiązywania ustaw dotychczasowej oraz
nowej.
Kwestia druga, to sposób liczenia trzymiesięcznego terminu wyznaczającego
przerwę między upływem poprzedniego okresu pobierania zasiłku chorobowego i
rozpoczęciem okresu kolejnego (następnego). Zdaniem Sądów i organu rentowego,
termin ten powinien być liczony a momento ad momentum, tj. wedle zasad określo-
nych w art. 112 k.c. Skoro więc poprzedni okres pobierania zasiłku ustał 5 listopada
1999 r., to trzymiesięczny termin, o którym mowa w art. 43 ustawy, kończy się 5 lu-
tego 2000 r. Natomiast zdaniem pełnomocnika skarżącego, okres ten powinien
obejmować pełne trzy miesiące kalendarzowe. Upływałby przeto ostatniego lutego
2000 r.
Przepisy ustawy ustanawiają terminy liczone w dniach (np. art. art. 4, 7, 8), w
miesiącach (np. art. art. 7 pkt 2, 11 ust. 5), w miesiącach kalendarzowych (np. art.
art. 36, 37), w latach (np. art. 4 ust. 3 pkt 3). Niektóre z nich określają także sposób
ich liczenia. I tak np. według art. 11 ust. 5 ustawy, ,,przy ustalaniu prawa do zasiłku
chorobowego" lub ,,jego wysokości" miesiąc liczony jest jako trzydzieści dni. W art. 43
ustawy użyto pojęcia ,,miesiąc kalendarzowy". Termin ten służy innym celom niż ter-
min miesięczny wyznaczony w art. 11 ust. 5. Ustanowiony został dla obliczenia pod-
stawy wymiaru zasiłku chorobowego. Podstawę tę stanowi przeciętne miesięczne
wynagrodzenie za pracę z okresu poprzedzającego powstanie prawa do zasiłku.
Wynagrodzenie za pracę wypłacane jest zawsze co najmniej raz w miesiącu (art. 85
§ 1 k.p.), z reguły z dołu (art. 85 § 2 k.p.). Termin wyznaczony do ,,korekty" podstawy
wymiaru świadczenia odpowiada zatem, co do zasady, trzem cyklom obrachunko-
wym wysokości wynagrodzenia. Zważywszy funkcję art. 43 ustawy, o której była już
mowa wyżej, taka korelacja między okresami, za które przysługuje wynagrodzenie za
pracę i okresami przerw w prawie do zasiłku chorobowego, jest w pełni uzasadniona.
Nadto, ,,miesiąc" i ,,miesiąc kalendarzowy" - to dwa różne określenia języka praw-
nego. Zgodnie z zakazem wykładni synonimicznej nie można nadawać im znaczenia
tożsamego. Nie zachodzą zaś żadne okoliczności szczególne, które usprawiedliwia-
łyby odstąpienie od tego zakazu. Wniosek stąd, że okres trzech miesięcy kalenda-
rzowych przewidziany w art. 43 ustawy, to okres obejmujący pełne kolejne nazwane
miesiące, stanowiące trzy dwunaste części roku kalendarzowego. (Można tu do-
strzec pewną analogię ze sposobem liczenia miesięcznych okresów wypowiedzenia
umowy o pracę).
Kolejne zagadnienie wiąże się z ustaleniem daty rozpoczęcia okresu pobiera-
nia zasiłku z tytułu ponownej niezdolności do pracy. W art. 43 ustawy na określenie
terminów końcowego i początkowego wyznaczających długość przerwy uzasadniają-
cej ustalenie podstawy wymiaru zasiłku na nowo, użyty został zwrot ,,okres pobiera-
nia zasiłków". Sądy wywiodły stąd (choć błędnie przyjęły, że w art. 43 mowa jest w
tym kontekście o ,,prawie do zasiłku chorobowego", bo nie jest), iż dla liczenia prze-
rwy nie mają znaczenia terminy ustania poprzedniej i powstania ponownej niezdol-
ności do pracy. Wobec tego, choć niezdolność Krzysztofa T. do pracy powstała 17
stycznia 2000 r., prawo do zasiłku nabył on dopiero 21 lutego 2000 r. W okresie wy-
znaczonym tymi datami przysługiwało mu bowiem prawo do wynagrodzenia na pod-
stawie art. 92 k.p. Innego zdania był pełnomocnik skarżącego, twierdząc, że Krzysz-
tof T. nabył prawo do zasiłku chorobowego z dniem powstania niezdolności do pracy.
Ustawę o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa charakteryzuje bogata i skomplikowana, a przez to nie
zawsze precyzyjna terminologia dotycząca wzajemnych relacji między prawem do
zasiłku chorobowego i samym tym zasiłkiem. I tak, prawo do zasiłku nabywa się (art.
4 ust. 1) lub przysługuje ono (art. 4 ust. 3). Można je też utracić (art. 17 ust. 1).
Prawo do zasiłku przysługuje więc, jeżeli się je nabyło i następnie nie utraciło. Z kolei
zasiłek chorobowy przysługuje (art. art. 6, 7, 8, 11 ust. 4) albo nie przysługuje (art.
art. 12, 13). Przysługuje zawsze, jeżeli ubezpieczonemu przysługuje do niego prawo.
Nie przysługuje, jeżeli ubezpieczony nie nabył prawa do zasiłku lub je utracił. Zasiłek
chorobowy nie przysługuje jednak niekiedy także pomimo tego, że ubezpieczonemu
przysługuje do niego prawo. Dzieje się tak wówczas, gdy pracownik za okresy nie-
zdolności do pracy otrzymuje wynagrodzenie (art. 12 ust. 1 ustawy). Powstaje w
związku z tym pytanie czy okresem pobierania zasiłku chorobowego jest na gruncie
art. 43 ustawy tylko okres wypłaty tego świadczenia z funduszu chorobowego, czy
także okres niezdolności do pracy, za który ubezpieczonemu (pracownikowi) przy-
sługuje wynagrodzenie od pracodawcy.
Gdyby przy wykładni analizowanego (interpretowanego) przepisu zastosować
tylko reguły językowe, a ściślej - uwzględnić jedynie dosłowne brzmienie wyrazów i
zwrotów w nim użytych, byłoby oczywiste, że okres pobierania zasiłku chorobowego i
okres pobierania wynagrodzenia są pojęciami różnymi znaczeniowo. Tak jak różne
są same te świadczenia. Do innego jednak wniosku prowadzi jego wykładnia syste-
mowa. Przewidziane w art. 92 k.p. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy
spowodowanej chorobą ma charakter gwarancyjny. Przepis ten wprowadza wyjątek
od wyrażonej w zdaniu pierwszym art. 80 k.p. zasady, że wynagrodzenie przysługuje
za pracę wykonaną. Oblicza się je według zasad obowiązujących przy ustalaniu pod-
stawy wymiaru zasiłku chorobowego (art. 92 § 2 k.p.), a zatem stosownie do art. art.
36 - 46 ustawy. Jest wypłacane za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając
dni wolnych od pracy (art. 92 § 2 k.p.). A więc tak, jak wypłacany jest zasiłek (art. 11
ust. 4 ustawy). Jego wysokość jest skorelowana z wysokością zasiłku ( art. 92 § 1
k.p. oraz art. 11 ust. 1 i 3 ustawy). Wynagrodzenie nie przysługuje w przypadkach, w
których pracownik nie ma prawa do zasiłku (art. 92 § 3 pkt 2 k.p.), a zatem jeżeli go
nie nabył albo gdy je utracił. Okresy niezdolności do pracy, za które pracownik za-
chowuje prawo do wynagrodzenia wlicza się do okresu zasiłkowego (art. 12 ust. 1
ustawy). Okresem zasiłkowym jest zaś ,,okres trwania niezdolności do pracy z powo-
du choroby", za który przysługuje zasiłek chorobowy (art. 9 ust. 1 w związku z art. 8
ustawy) lub wynagrodzenie (art. 12 ust. 1 w związku z art. 9 ust. 1 i art. 8). Wynosi on
182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą - nie dłużej niż
270 dni (art. 8 stawy). Gdyby przyjąć, że okres pobierania wynagrodzenia jest
wprawdzie okresem zasiłkowym, ale nie jest okresem pobierania zasiłku, okres po-
bierania zasiłku, o którym stanowi art. 43 ustawy, musiałby być albo skrócony o czas
,,pobierania" wynagrodzenia (obecnie 33, a według stanu prawnego obowiązującego
17 stycznia 2000 r. - 35 dni w ciągu roku kalendarzowego), albo byłby w niektórych
przypadkach kategorią martwą (np. w odniesieniu do nauczycieli akademickich, któ-
rzy, podlegając przymusowi ubezpieczenia chorobowego, za cały czas niezdolności
do pracy z powodu choroby zachowują prawo do wynagrodzenia).
Wynagrodzenie wypłacane jest zamiast (w miejsce) zasiłku i ze względów
także funkcjonalnych okres jego pobierania powinien być traktowany jak okres pobie-
rania zasiłku chorobowego. Pracownik podlega przymusowi ubezpieczenia chorobo-
wego, opłacając składkę na to ubezpieczenie w wysokości 2,45% podstawy jej wy-
miaru wyłącznie ze środków własnych (art. 11 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1,
art. 16 ust. 2 w związku z ust. 1 pkt 1, art. 22 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 paździer-
nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.). Z
tytułu tego ubezpieczenia w razie wystąpienia ryzyka ubezpieczeniowego - choroby -
ma gwarancję uzyskania zasiłku chorobowego - świadczenia rekompensującego
utratę zarobku. Z punktu widzenia pracownika jest, w zasadzie, obojętne czy przy-
sługujące mu świadczenie jest wynagrodzeniem, czy zasiłkiem i kto oraz z jakich
funduszów mu je wypłaca. Jego potrzeby zostają wszak zaspokojone na takich sa-
mych warunkach i na takim samym poziomie. Przy tym, pracodawca obciążony jest
ryzykiem socjalnym nie w interesie pracownika (bo ten ubezpieczył się od niezdolno-
ści do pracy trwającej przez cały okres zasiłkowy), lecz Zakładu Ubezpieczeń Spo-
łecznych (bo ten zwolniony jest częściowo z wynikającego ze stosunku ubezpiecze-
nia chorobowego obowiązku wypłaty świadczenia przez cały okres zasiłkowy).
Wniosek, że okres pobierania wynagrodzenia powinien być traktowany jak
okres pobierania zasiłku chorobowego daje się wyprowadzić także z zasady równego
traktowania ubezpieczonych. Zgodnie z art. 2a ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych, zasada ta dotyczy, między innymi, obliczania wysokości
świadczeń i okresu ich wypłaty. Art. 43 ustawy odnosi się do wszystkich ubezpieczo-
nych. Dlaczego ubezpieczony pracownik miałby być traktowany w tym zakresie ina-
czej - gorzej - niż ubezpieczeni przymusowo lub dobrowolnie z innych tytułów, którzy
pobierają zasiłek chorobowy od pierwszego dnia niezdolności do pracy.
Nie ma przeto żadnych, poza fiskalnymi, argumentów, by przez ,,okres pobie-
rania zasiłku chorobowego" rozumieć wyłącznie tę część okresu zasiłkowego, za
który pracownik otrzymuje świadczenie z ubezpieczenia chorobowego. Względy
systemowe, funkcjonalne i aksjologiczne przemawiają za przyjęciem tezy, że zwro-
towi ,,okres pobierania zasiłku" należy nadać znaczenie prawne, a nie pojmować go
dosłownie, w kategoriach potocznych. Skoro okres, za który pracownikowi przysłu-
guje wynagrodzenie wlicza się do okresu zasiłkowego, to konsekwentnie okres po-
bierania wynagrodzenia powinien być wliczany do okresu pobierania zasiłku.
Przenosząc dotychczasowe rozważania na stan faktyczny rozpoznawanej
sprawy, trzeba stwierdzić, że art. 43 ustawy miał w niej zastosowanie. Jeżeli niezdol-
ność skarżącego do pracy ustała 5 listopada 1999 r. i stał się on ponownie niezdolny
do pracy 17 stycznia 2000 r., to - zgodnie z powołanym przepisem - podstawy wy-
miaru zasiłku chorobowego nie oblicza się na nowo.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39313 k.p.c.,
orzekł jak w sentencji.
========================================