Wyrok z dnia 12 października 2007 r.
I UK 131/07

Na podstawie art. 1 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta
Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) za nauczy-
ciela nie może być uznany pracownik zajmujący stanowisko kierownicze w
Ochotniczych Hufcach Pracy, nieposiadający wyższego wykształcenia, który
nie ukończył zakładu kształcenia nauczycieli określonego w § 1 pkt 5 rozporzą-
dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w spra-
wie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia
szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższe-
go wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. Nr
155, poz. 1288 ze zm.).

Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 paź-
dziernika 2007 r. sprawy z odwołania Stanisława S. przeciwko Zakładowi Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziałowi w C. o emeryturę, na skutek skargi kasacyjnej ubez-
pieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 listopada 2006 r.
[...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 6 grudnia 2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w
C. odmówił przyznania wnioskodawcy Stanisławowi S. prawa do emerytury nauczy-
cielskiej wobec braku wymaganego okresu pracy nauczycielskiej.
Odwołanie wnioskodawcy od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z dnia 6
kwietnia 2005 r. [...]. Sąd ustalił, że wnioskodawca (urodzony 29 sierpnia 1954 r.)
udowodnił okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze przekraczającym 30 lat.
Dokumentami wykazał okres pracy nauczycielskiej wynoszący 7 lat i 8 miesięcy. W
odwołaniu żądał zaliczenia do okresu pracy nauczycielskiej okresu pracy na stanowi-
sku inspektora Wojewódzkiej Komendy Ochotniczych Hufców Pracy od 1 lipca 1980
r. do 31 sierpnia 1981 r., zastępcy komendanta w hufcu pracy od 1 stycznia 1988 r.
do 31 stycznia 1993 r. i komendanta hufca pracy od 1 lipca 1995 r. do 31 grudnia
2004 r. Wnioskodawca ukończył technikum i jest z zawodu technikiem budowlanym
oraz ukończył kurs pedagogiczny dla instruktorów praktycznej nauki zawodu trwający
od 7 listopada 1997 r. do 11 marca 1998 r., a następnie odbył cykl szkoleń. Sąd
uznał, że wskazanego przez wnioskodawcę okresu nie można zaliczyć do okresu
pracy nauczycielskiej. Zgodnie z art.1 ust. 1a pkt 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
- Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze zm.) usta-
wie tej podlegają pracownicy Ochotniczych Hufców Pracy zatrudnieni na stanowi-
skach wychowawców, pedagogów oraz na stanowiskach kierowniczych, posiadający
kwalifikacje, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1, wykonujący pracę dydaktyczną i
wychowawczą co najmniej w połowie obowiązującego czasu pracy. Wnioskodawca
nie wykazał, by posiadał kwalifikacje określone w tym ostatnim przepisie, nie ma bo-
wiem wyższego wykształcenia. W związku z tym nie spełnia on warunków wymaga-
nych do przyznania emerytury na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela.
Po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 20 listopada 2006 r.[...] oddalił
apelację. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko prawne Sądu pierwszej instancji
uznając, że ukończenie przez wnioskodawcę kursów pedagogicznych bez ukończe-
nia studiów wyższych nie pozwala na zaliczenie spornego okresu do pracy nauczy-
cielskiej w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 5 Karty Nauczyciela w związku z art. 9 tej
ustawy i w konsekwencji przyznania uprawnień do emerytury na podstawie art. 88 tej
ustawy.
Od tego wyroku wnioskodawca wniósł skargę kasacyjną i opierając ją na pod-
stawie naruszenia prawa materialnego, przez błędną wykładnię art. 88 ust. 1 w
związku z art. 1 ust. 2 pkt 5 i art. 9 Karty Nauczyciela. Wniósł o uchylenie zaskarżo-
nego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy, ewentualnie przekazanie sprawy Są-
dowi Apelacyjnemu w Katowicach do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu
skargi podniósł, że spełnia wszystkie wymagane warunki. Był bowiem zatrudniony na
stanowiskach kierowniczych oraz wykonywał pracę dydaktyczną i wychowawczą w
pełnym wymiarze czasu pracy, co wynika z przedłożonych dokumentów. Określający
kwalifikacje nauczycieli przepis art. 9 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela zawiera dwa al-
ternatywne wymagania - posiadanie wyższego wykształcenia lub ukończenie zakładu
kształcenia nauczycieli. Wnioskodawca spełnił ten drugi warunek, gdyż ukończył kurs
pedagogiczny dla instruktorów praktycznej nauki zawodu zorganizowany w okresie
od 7 listopada 1997 r. do 11 marca 1998 r., którego celem było uzyskanie przygoto-
wania pedagogicznego. Łączny staż pracy wnioskodawcy na stanowiskach wycho-
wawczych wynosi 22 lata, zatem spełnia on warunki określone w art. 88 ust. 1 Karty
Nauczyciela.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela nauczyciele, mający trzydziestoletni
okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze,
mogą przejść na emeryturę. Za pracowników, zatrudnionych w szczególnym cha-
rakterze uważa się nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicz-
nych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela. Ten z kolei przepis w ust. 1 wymienia nauczy-
cieli zatrudnionych w szkołach, przedszkolach i innych placówek oświatowo-wycho-
wawczych, a w ust. 2 pracowników zatrudnionych u innych pracodawców. W punkcie
5 tego ostatniego przepisu wymienieni są pracownicy zatrudnieni w Ochotniczych
Hufcach Pracy na stanowiskach wychowawców, pedagogów oraz na stanowiskach
kierowniczych, posiadający kwalifikacje, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1, wyko-
nujący pracę dydaktyczną i wychowawczą co najmniej w połowie obowiązującego ich
czasu pracy. Warunek zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych wnioskodawca
spełniał w okresie, gdy był komendantem i zastępcą komendanta Ochotniczych Huf-
ców Pracy. Drugim warunkiem jest posiadanie kwalifikacji określonych w art. 9 ust. 1
pkt 1. Przepis ten stanowi, że stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która
posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub
ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do które-
go są to wystarczające kwalifikacje. Wnioskodawca, który nie posiada wyższego wy-
kształcenia, mógłby być uznany za nauczyciela tylko w przypadku, gdyby ukończył
zakład kształcenia nauczycieli.
Przepis art. 9 ust. 2 Karty Nauczyciela zawiera upoważnienie do wydania
przepisów wykonawczych i na tej podstawie zostało wydane rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których
można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego
zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. Nr 155, poz. 1288). Na podstawie § 1 pkt 5
tego rozporządzenia przez zakład kształcenia nauczycieli należy rozumieć kolegium
nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie,
pedagogiczne studium techniczne, studium wychowania przedszkolnego, studium
nauczania początkowego. Ukończony przez wnioskodawcę ,,kurs pedagogiczny" dla
instruktorów praktycznej nauki zawodu, trwający 4 miesiące, nie może być uznany za
,,zakład kształcenia nauczycieli" w rozumieniu tego przepisu. Kurs taki nie należy do
kategorii ,,zakładów" w nim wymienionych. Ukończenie takiego kursu pozwala na
uznanie za nauczyciela pracownika zatrudnionego w charakterze instruktora prak-
tycznej nauki zawodu. Kryteria w zakresie posiadanych kwalifikacji są dla takich pra-
cowników łagodniejsze niż dla pracowników Ochotniczych Hufców Pracy. Przepis art.
1 ust. 2 pkt 4 Karty Nauczyciela wymienia pracowników pełniących funkcję instrukto-
rów praktycznej nauki zawodu oraz kierowników praktycznej nauki zawodu, posia-
dających kwalifikacje określone dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wyko-
nujących pracę dydaktyczną i wychowawczą w wymiarze przewidzianym dla tych
nauczycieli. Przepis ten, w przeciwieństwie do art. 1 ust. 2 pkt 5, nie wymaga od in-
struktorów praktycznej nauki zawodu kwalifikacji, o których mowa w art. 9 ustawy.
Wymagane kwalifikacje określone są w § 10 powołanego rozporządzenia, zgodnie z
którym dla osoby niemającej wyższego wykształcenia wystarczające jest posiadanie
świadectwa dojrzałości technikum lub szkoły równorzędnej odpowiedniego kierunku -
wraz z potwierdzeniem uzyskania tytułu zawodowego, zgodnego z rodzajem prowa-
dzonych zajęć - i przygotowanie pedagogiczne. Ukończenie kursu pedagogicznego
dla instruktorów praktycznej nauki zawodu daje przygotowanie pedagogiczne dla
pracowników zatrudnionych w tym charakterze. Nie jest ono jednak równoznaczne z
ukończeniem zakładu kształcenia nauczycieli w rozumieniu art. 9 ust. 1 Karty Nau-
czyciela. Na podstawie art. 1 ust. 2 pkt 5 Karty Nauczyciela za nauczyciela może być
uznany pracownik zatrudniony na stanowisku kierowniczym w Ochotniczych Hufcach
Pracy nieposiadający wyższego wykształcenia, jeżeli ukończył zakład kształcenia
nauczycieli określony w § 1 pkt 5 powołanego rozporządzenia. Wnioskodawca nie
ukończył takiego zakładu. Słusznie zatem Sąd Apelacyjny uznał, że ukończenie
przez niego kursu pedagogicznego nie pozwala na zaliczenie spornego okresu do
pracy nauczycielskiej w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 5 w związku z art. 9 ust. 1 Karty
Nauczyciela i w konsekwencji na przyznanie prawa do emerytury na podstawie art.
88 ust. 1 tej ustawy. Zarzut błędnej wykładni tych przepisów okazał się nieuzasad-
niony.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814 k.p.c. oddalił skargę
kasacyjną.
========================================