Wyrok SN - I PRN 97/96
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PRN 97/96
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/10/164
Monitor Prawniczy 1997/7/282-284
Data wydania:1996-10-30

Wyrok z dnia 30 października 1996 r.
I PRN 97/96

Niedopuszczalne jest żądanie na podstawie art. 64 KC, wydania przez sąd
orzeczenia stwierdzającego obowiązek danej osoby złożenia oświadczenia
procesowego o cofnięcie pozwu w innej sprawie.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Kazimierz Jaśkowski, Jerzy Kuźniar.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 października 1996 r. sprawy z
powództwa Grupy Usługowej [...] Spółki z o.o. w W. przeciwko Grzegorzowi P. o
nakazanie złożenia oświadczenia woli, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego
Prezesa Sądu Najwyższego [...] od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 28 marca 1996 r. [...]

1. o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.
2. o d d a l i ł wniosek pozwanego o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów
postępowania wywołanego wniesieniem rewizji nadzwyczajnej.


U z a s a d n i e n i e

Grupa Usługowa [...] Sp. z o.o. w W., pozywając Grzegorza P., domagała się
nakazania mu złożenia oświadczenia woli o treści następującej: "W wykonaniu ugody
pozasądowej zawartej w W. dnia 11 października 1994 r. zrzekam się wszelkich rosz-
czeń ze stosunków pracy wobec Grupy Usługowej [...] Sp. z o.o. oraz Firmy Usługowej
GP Grzegorz P. Sp. z o.o. a także cofam pozew z Sądu Pracy przeciwko Firmie Grupa
Usługowa [...] Sp. z o.o. oraz przeciwko Firmie Usługowej GP Grzegorz P. Sp. z o.o.".
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.
Sąd Wojewódzki Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem
z 27 października 1995 r. [...] oddalił powództwo. Sąd ten ustalił następujący stan
faktyczny:
Grzegorz P. sprzedał 19 kwietnia 1994 r. 85% udziałów w swojej Firmie Usłu-
gowej GP Grzegorz P. Sp. z o.o. Nabywcą była spółka komandytowa H.P. z siedzibą w
O. W tym samym czasie powstała Grupa Usługowa [...] spółka z o.o., w której Grzegorz
P. objął funkcję dyrektora generalnego na podstawie kontraktu menadżerskiego.
Jednocześnie pełnił on funkcję Prezesa Zarządu w Firmie Usługowej GP Grzegorz P.
sp. z o.o. pobierając wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę z 1 stycznia 1993 r.
Nabywca udziałów w tej Firmie nie uiścił w terminie ustalonym na 12-18 września
1994 r. należnych z tego tytułu kwot. W dniach 10-11 października 1994 r. została
podpisana ugoda pozasądowa pomiędzy Grupą Usługową [...] sp. z o.o. , Firmą
Usługową GP Grzegorz P. a Grzegorzem P. Na mocy tej ugody Grupa Usługowa [...]
sp. z o.o. zobowiązała się do wydania Grzegorzowi P. świadectwa pracy i opinii do 21
października 1994 r. Dokumenty te pozwany otrzymał dopiero 14 grudnia 1994 r. Strony
ugody uzgodniły, ze 31 sierpnia 1994 r. ustały stosunki pracy pomiędzy Grzegorzem P.
a obiema firmami go zatrudniającymi. Ponadto Firma Usługowa GP Grzegorz P.
zobowiązała się w terminie dwóch miesięcy do wykupu z leasingu i przekazania
nieodpłatnie Grzegorzowi P. - w ramach odszkodowania - samochodu Peugeot oraz do
przeniesienia na jego własność przedmiotów wyposażenia mieszkania służbowego.
Sąd Wojewódzki oddalił powództwo, ponieważ uznał ugodę pozasądową zawartą
na podstawie art. 917 KC za niedopuszczalną w stosunkach z zakresu prawa pracy.
Zdaniem tego Sądu ustawodawca nie przewiduje innego trybu zawarcia ugody niż w
sposób opisany w kodeksie pracy i odpowiednio w przepisach kodeksu postępowania
cywilnego regulujących postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy.
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 28 marca 1996 r. oddalił rewizję
strony powodowej od opisanego wyroku.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego w zawartej między stronami ugodzie znajduje się
stwierdzenie, że zrzekają się one roszczeń ze stosunku pracy, zaś pozwany cofa
powództwo wniesione do sądu pracy przeciwko stronie powodowej. Sąd ten nie
podzielił poglądu Sądu I instancji co do generalnej niedopuszczalności zawierania ugód
pozasądowych między pracownikiem a zakładem pracy. Dopuszczalność zawierania
takich ugód jest jednakże ograniczona przez przepisy prawa pracy mające charakter
bezwzględnie obowiązujący. Do takich przepisów należy art. 84 KP, z którego wynika,
że wszelkie oświadczenia woli pracownika, również zawarte w ugodach pozasądowych,
dotyczące zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia (w tym roszczenia o wynagrodzenie)
są z mocy prawa nieskuteczne i jako sprzeczne z ustawą - nieważne. Ugoda
pozasądowa zawarta między stronami dotyczy cofnięcia powództwa przez pozwanego
w sprawie ze stosunku pracy dotyczącego również wynagrodzenia i zrzeczenia się
roszczeń w tym zakresie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego konstrukcja prawna powództwa
byłaby trafna "gdyby roszczenie strony powodowej nie wiązało się z oświadczeniem
woli o charakterze przyczynowym oraz gdyby nie treść przepisu art. 4 KP".
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wniósł rewizję nadzwyczajną od omó-
wionego wyroku. Podniósł zarzut rażącego naruszenia przepisów art. 64 i 917 KC w
związku z art. 300 KP oraz art. 84 i 243 KP i wniósł o uchylenie tego wyroku oraz po-
przedzającego go wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Warszawie z dnia 27 października 1995 r. i o nakazanie pozwanemu złożenia
oświadczenia woli zgodnego z treścią ugody zawartej między stronami 11 października
1994 r.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono, ze ugoda zawarta między
stronami nie dotyczyła prawa do wynagrodzenia w rozumieniu art. 84 KP. Pozwany
zobowiązał się wycofać dwa powództwa o przywrócenie do pracy, względnie o
odszkodowanie za wadliwie dokonane rozwiązanie stosunku pracy. Co prawda kodeks
pracy postanawia, że pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje wy-
nagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, ale nie jest to wynagrodzenie w rozu-
mieniu art. 84 KP.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna nie jest uzasadniona.
Ugoda zawarta między stronami jest umową, o której traktują przepisy art. 917 i
918 KC. Wykonanie zobowiązań wynikających z zawartej ugody może być dochodzone
w taki sposób, jak wykonanie innych umów. W szczególności, gdyby ugoda zawierała
zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, możliwe byłoby dochodzenie złożenia
tego oświadczenia poprzez żądanie stwierdzenia w orzeczeniu sądu takiego obowiązku
(art. 64 KC). Przepis art. 64 KC dotyczy oświadczeń woli. Zgodnie z treścią art. 60 KC
oświadczenie woli to wyrażenie woli osoby dokonywającej czynności prawnej.
Zobowiązanie Grzegorza P. zawarte w punkcie 4 ugody (na który powołuje się strona
powodowa - jak oświadczył jej pełnomocnik na rozprawie przed Sądem Najwyższym)
nie jest zobowiązaniem do złożenia oświadczenia woli w rozumieniu powołanych
przepisów. Grzegorz P. zobowiązał się w nim do "wycofania pozwu z Sądu Pracy
przeciwko Firmie Grupa Usługowa [...] Sp. z o.o. oraz przeciwko Firmie Usługowej GP
Grzegorz P. Sp. z o.o.". Z treści tego zobowiązania wynika w sposób nie budzący
wątpliwości, że nie dotyczy ono złożenia oświadczenia woli osoby dokonującej
czynności prawnej. Pozwany w niniejszej sprawie zobowiązał się do dokonania
czynności procesowej, o której mowa w art. 203 KPC. Cofnięcie pozwu nie jest
czynnością prawną, a oświadczenie o cofnięciu pozwu nie jest oświadczeniem woli, o
którym mowa w art. 60 i 64 KC. Cofnięcie pozwu jest czynnością procesową. Jest to akt
dyspozycyjny strony procesu podlegający kontroli sądu (art. 203 § 4 KPC). W razie
sprzeciwu Sądu nie dochodzi do skutecznego cofnięcia pozwu, a wszelkie czynności,
choćby podjęte poza sądem, dla uchylenia się od skutków takiego sprzeciwu są
nieważne (art. 203 § 4 zdanie drugie KPC).
Wykonanie zobowiązania do cofnięcia pozwu zawartego w umowie (ugodzie) nie
może być zatem dochodzone tak, jakby stanowiło zobowiązanie do złożenia
oświadczenia woli osoby dokonującej czynności prawnej. Zawarcie ugody pozasądowej
ma ten skutek, że "uchyla" istniejący spór (art. 917 KC). W razie dochodzenia przed
sądem przez jedną ze stron tej umowy roszczenia "uchylonego" wobec zawarcia ugody,
druga strona może podnieść stosowny zarzut, żądając oddalenia powództwa. Zarzut
ten podlegałby ocenie sądu orzekającego w sprawie sporu objętego treścią ugody
pozasądowej. Natomiast orzeczenie sądu nie może zastępować oświadczenia o
dokonaniu czynności procesowej w innej sprawie. Takiego żądania nie dotyczy przepis
art. 64 KC.
Prawidłowe są rozważania Sądu Apelacyjnego co do dopuszczalności ugód w
sprawach ze stosunku pracy, natomiast bezpodstawny jest pogląd o "trafności"
konstrukcji prawnej pozwu.
Żądanie pozwu obejmuje nakazanie złożenia oświadczenia "woli" o cofnięciu
pozwu oraz oświadczenia o zrzeczeniu się "wszelkich roszczeń ze stosunków pracy
wobec Grupy Usługowej [...] Sp. z o.o. Firmy Usługowej GP Grzegorz P.". Co do drugiej
części żądania pozwu stwierdzić należy, że nie znajduje ono oparcia w treści zawartej
między stronami ugody. Pozwany Grzegorz P. nie zrzekł się "wszelkich roszczeń ze
stosunków pracy". Punkt 7 ugody sformułowany jest następująco: "wszystkie strony
ugody oświadczają, że nie będą zgłaszały dalszych wzajemnych roszczeń ze
stosunków pracy". Jest to sformułowanie inne niż zawarte w pozwie. Wymagałoby ono
w razie potrzeby ewentualnie interpretacji, można jednak zauważyć, ze nie jest to
oświadczenie o zrzeczeniu się roszczeń. Zrzeczenie się "wszelkich" roszczeń
(pomijając już rozważaną przez Sąd Apelacyjny kwestię zrzeczenia się wynagrodzenia
za pracę), mogących ujawnić się w przyszłości musiałoby być uznane za
niedopuszczalne. Jest to sformułowanie wykraczające poza przesłanki z art. 917 KC, w
którym mowa jest jedynie - między innymi - o uchyleniu sporu istniejącego lub
mogącego powstać w zakresie istniejącego stosunku prawnego. Spór mogący powstać,
to nie zrzeczenie się "wszelkich roszczeń ze stosunków pracy". Pracownik nie mógłby
zrzec się skutecznie wszelkich roszczeń ze stosunku pracy, gdyż co do niektórych
roszczeń mogłaby być to czynność prawna sprzeczna z ustawą, albo z zasadami
współżycia społecznego (w zależności od tego jakich roszczeń dotyczyłoby zrzeczenie,
np. wynagrodzenia, odszkodowania związanego z zachorowaniem na chorobę
zawodową itp.).
Podkreślić jednak trzeba, że zrzeczenie się roszczeń nie wynika z treści ugody,
nie może być w szczególności wyinterpretowane z oświadczenia o niezgłaszaniu
"dalszych wzajemnych roszczeń ze stosunków pracy".
Nie można zatem podzielić poglądu rewizji nadzwyczajnej co do tego, by w
zaskarżonym wyroku i poprzedzającym go wyroku Sądu I instancji doszło do rażącego
naruszenia prawa. Powództwo nie mogło być uwzględnione, aczkolwiek z innych
przyczyn niż wskazane w uzasadnieniach obu wyroków.
Rewizja nadzwyczajna podlegała zatem oddaleniu na podstawie dotychczaso-
wego art. 421 § 1 KPC w związku z art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz. U. Nr 43, poz. 189).

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PRN 118/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/6/95
1996-08-21 
[IA] I PRN 103/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/6/93
1996-07-11 
[IA] I PRN 101/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/11/190
1996-11-07 
[IA] I PRN 99/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/151 Prawo Pracy 1997/3/34
1996-10-30 
[IA] I PRN 98/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/150
1996-10-30 
  • Adres publikacyjny: