Wyrok SN - I PRN 82/94
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PRN 82/94
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1995/2/23
Data wydania:1994-10-14

Wyrok z dnia 14 października 1994 r.
I PRN 82/94

Do pracowniczego stażu pracy wlicza się okresy pracy w indywidualnym
gospodarstwie rolnym rodziców, poprzedzające objęcie gospodarstwa rolnego
teściów i rozpoczęcie jego prowadzenia, jeżeli przypadają one w czasie przed
zatrudnieniem pracownika w ramach stosunku pracy (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie
rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310).

Przewodniczący SSN: Adam Józefowicz (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Andrzej Wróbel,

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 października 1994 r. sprawy z
powództwa Wacława B. przeciwko Komendzie Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej
w Ch. o nagrodę jubileuszową, na skutek rewizji nadzwyczajnej Komisji Krajowej NSZZ
"Solidarność" w Gdańsku [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 14 marca 1994 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Chełmie z dnia 4 stycznia 1994 r., [...], oraz przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy w Chełmie.

U z a s a d n i e n i e

Powód Wacław B. w pozwie przeciwko Komendzie Rejonowej Państwowej Stra-
ży Pożarnej w Ch. wniósł o ustalenie, że pracując w gospodarstwie rolnym rodziców w
czasie od 29 października 1963 r. do 24 kwietnia 1967 r. i od 18 kwietnia 1969 r. do 26
kwietnia 1969 r. nabył prawo do zaliczenia tych okresów do stażu pracy, podlegającego
zaliczeniu do ogólnego stażu pracy, uprawniającego do przyznania nagrody
jubileuszowej.
Pozwana Komenda Rejonowa Państwowej Straży Pożarnej w Ch. nie uznała
powództwa i wniosła o jego oddalenie.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Chełmie wyrokiem z dnia 4 stycznia 1994 r., [...],
oddalił powództwo i nie obciążył stron kosztami procesu. W uzasadnieniu wyroku Sąd
Rejonowy stwierdził, że wymienione w pozwie okresy pracy w gospodarstwie rolnym
rodziców nie podlegają wliczeniu do pracowniczego stażu pracy, ponieważ powód nie
przejął gospodarstwa rolnego po rodzicach.
Wprawdzie powód przejął po rodzicach grunt o powierzchni 0,46 ha, ale nie było
to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
28 listopada 1964 r. w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych,
znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw
rolnych (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 19, poz. 86 ze zm.). Jeśli chodzi o przejęcie
przez powoda gospodarstwa rolnego po teściach, to Sąd Rejonowy uznał, że fakt ten
nie ma znaczenia prawnego, ponieważ powód w tym gospodarstwie nie pracował.
W związku z tym, że powód nie posiada stażu pracy uprawniającego do nagrody
jubileuszowej po 30 latach pracy, Sąd Rejonowy oddalił powództwo.
Rozpoznając sprawę na skutek rewizji powoda, Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie wyrokiem z dnia 14 marca 1994 r., [...], oddalił
rewizję. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Wojewódzki uznał, że do pracowniczego stażu
pracy powoda, podlegającego zaliczeniu do nagrody jubileuszowej nie można zaliczyć
okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Sąd rewizyjny stwierdził, że według
przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o zaliczaniu okresów pracy w indywidualnym
gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) okresy
pracy powoda w gospodarstwie rolnym rodziców mogłyby być wliczane do
pracowniczego stażu pracy, gdyby poprzedzały objęcie tego gospodarstwa rolnego.
Ponadto Sąd Wojewódzki podzielił pogląd Sądu I instancji, że w sytuacji powoda nie ma
znaczenia przejęcie przez niego gospodarstwa rolnego po teściach, ponieważ powód
nie pracował wcześniej w tym gospodarstwie.
Powyższy wyrok zaskarżyła w drodze rewizji nadzwyczajnej Komisja Krajowa
Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność", zarzucając temu
wyrokowi rażące naruszenie przepisu art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o
zaliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego
stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310). Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego
wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 4 stycznia
1994 r. oraz wydanie wyroku ustalającego, że okresy pracy powoda w gospodarstwie
rolnym rodziców zalicza się do pracowniczego stażu pracy, względnie o przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Chełmie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o zaliczaniu okresów pracy w
indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz.
310) stanowi, że ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy
albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują
wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze
stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, to istnieje możliwość
wliczania pracownikowi także okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w
wypadkach określonych w tej ustawie. Chodzi tu o wliczenie do stażu pracy takiej pracy
w gospodarstwie rolnym, która była wykonywana w warunkach odpowiadających
wymaganiom ustawowym. Wśród tych warunków przepis art. 1 ust. 1 pkt 2 wyżej
powołanej ustawy wymienia podlegające zaliczeniu do pracowniczego stażu pracy
okresy wykonywania pracy po ukończeniu 16 roku życia, przypadające przed dniem 1
stycznia 1983 r. w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów,
poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub
wraz ze współmałżonkiem. Dokonując wykładni tego przepisu Sąd Najwyższy w swej
uchwale z dnia 8 czerwca 1993 r., I PZP 20/93 (OSNCP 1994 z. 1, poz. 9) wyjaśnił, że:
"w sytuacji, gdy po okresie pracy w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców
osoba obejmuje gospodarstwo teściów i rozpoczyna jego prowadzenie osobiście lub ze
współmałżonkiem, okres tej pracy przypadający po ukończeniu 16 roku życia, na
podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w
indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz.
310) podlega wliczeniu do stażu pracy, uprawniającego do nagrody jubileuszowej".
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela
treść powyższej wykładni przepisu stanowiącego materialnoprawną podstawę jej
rozstrzygnięcia. Wbrew stanowisku Sądów obu instancji wykładnia językowo-logiczna
omawianego przepisu nie prowadzi do jednoznacznego wniosku, że pod pojęciem
"objęcie tego gospodarstwa" należy rozumieć jedynie to gospodarstwo rodziców lub
teściów, w którym po ukończeniu 16 roku życia praca była wykonywana. Zasadne jest
odmienne rozumienie omawianego przepisu, z którego wynika, że wystarczy
wykonywanie pracy w gospodarstwie rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie
jednego z tych gospodarstw rolnych [...] i kontynuowanie jego prowadzenia osobiście
lub wraz z współmałżonkiem. Oznacza to - jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
powołanej wyżej uchwały, - że: "dla zaliczenia okresów pracy w indywidualnym
gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy wystarczające jest stwierdzenie,
że praca była wykonywana w gospodarstwie rodziców lub teściów oraz że następnie
doszło do objęcia gospodarstwa rodziców lub teściów i rozpoczęcie jego prowadzenia
osobiście lub wraz ze współmałżonkiem, niezależnie od tego, czy jest to gospodarstwo,
z którego okres pracy danego pracownika ma ulec wliczeniu do pracowniczego stażu
pracy".
W tym świetle okazuje się, że niewłaściwa wykładnia przepisu art. 1 ust. 1 pkt 2
powołanej ustawy dokonana przez Sądy obu instancji rażąco narusza ten przepis prawa
i uzasadnia uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej z mocy art. 422 § 2 k.p.c. Należy przy
tym stwierdzić, że nieprawidłowe rozumienie art. 1 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy spowodowało
niewyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy, bowiem postępowanie w obu instancjach
było oparte na błędnym założeniu, że roszczenie powoda jest bezzasadne. Z tego
względu brak jest warunków do ostatecznego, merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy
w postępowaniu z rewizji nadzwyczajnej, co powoduje konieczność uchylenia
zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Chełmie z dnia 4 stycznia 1994 r. i przekazania sprawy temu ostatniemu Sądowi do
ponownego rozpoznania, zgodnie z wnioskiem skarżącego. Sąd Najwyższy mając na
uwadze przepis art. 420 § 2 i art. 423 § 1 w związku z art. 381 § 1 k.p.c. z urzędu wziął
pod rozwagę niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia
sprawy, jak tego wymaga przepis art. 3 § 2 k.p.c.
Rozpoznając ponownie sprawę na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 omawianej
ustawy Sąd pierwszej instancji powinien w szczególności zbadać, czy powód przed
objęciem gospodarstwa rolnego teściów pracował jednocześnie w gospodarstwie
rolnym rodziców i w innym zakładzie pracy. Okoliczność ta nie wyłączałaby zaliczenia
powodowi do stażu pracy, wynikającego ze stosunku pracy także wymienionych w
pozwie okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców, jeżeli istniała
równolegle ciągłość dodatkowej pracy powoda w gospodarstwie rolnym rodziców,
poprzedzająca objęcie gospodarstwa rolnego teściów, niezależnie od pozarolniczego
zatrudnienia powoda w innym zakładzie pracy w ramach stosunku pracy. Wyłączona
byłaby tylko dopuszczalność podwójnego liczenia okresów jednoczesnej pracy w
gospodarstwie rolnym rodziców i w pozarolniczym zakładzie pracy, czego jednak powód
nie domaga się w pozwie.
Z powyższych rozważań wynika, że w świetle art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20
lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do
pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) dopuszczalne jest wliczenie
pracownikowi do pracowniczego stażu pracy okresów pracy w indywidualnym gospo-
darstwie rolnym rodziców, poprzedzających objęcie gospodarstwa rolnego teściów i
rozpoczęcie jego prowadzenia, jeżeli przypadają w czasie przed zatrudnieniem
pracownika na podstawie stosunku pracy. Wyłączona jest możliwość jednoczesnego
podwójnego liczenia pracownikowi okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców i
okresów pracowniczego stosunku pracy do stażu pracy niezbędnego do uzyskania
nagrody jubileuszowej.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PRN 118/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/6/95
1996-08-21 
[IA] I PRN 103/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/6/93
1996-07-11 
[IA] I PRN 101/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/11/190
1996-11-07 
[IA] I PRN 99/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/151 Prawo Pracy 1997/3/34
1996-10-30 
[IA] I PRN 98/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/150
1996-10-30 
  • Adres publikacyjny: