- 1 -


Wyrok z dnia 21 czerwca 1994 r.
I PRN 40/94

Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN:
Kazimierz Jaśkowski, Maria Mańkowska (sprawozdawca),

Sąd Najwyższy, przy udziale Prokuratora Witolda Bryndy, po rozpoznaniu w
dniu 21 czerwca 1994 r. sprawy z powództwa Haliny O. przeciwko Skarbowi Pań-
stwa-Sądowi Wojewódzkiemu w S. o wynagrodzenie, na skutek rewizji nadzwyczaj-
nej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia 11 czerwca 1993 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Rejono-
wego-Sądu Pracy w Szczecinie z dnia 31 marca 1993 r. [...] w części zaądzającej na
rzecz powódki od strony pozwanej kwotę przekraczającą 877.900 zł. (osiemset
siedemdziesiąt siedem tysięcy dziewięćset) wraz z odsetkami i przekazuje sprawę w
tym zakresie Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy w Szczecinie do ponownego
rozpoznania.


U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Szczecinie wyrokiem z dnia 31 marca 1993 r., [...]
zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki Haliny O. - sędziego Sądu Woje-
wódzkiego w S. - kwotę 5.558.661 zł tytułem wyrównania wynagrodzenia za okres od
1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1991 r. oraz kwotę 6.203.880 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 1 kwietnia 1992 r. tytułem wyrównania wynagrodzenia za I kwartał
1992 r., a odnośnie do kwoty 10.328.700 zł umorzył postępowanie w sprawie.
Powódka była zatrudniona u strony pozwanej na stanowisku sędziego, z tym że w
okresie od 1 stycznia 1991 r. do 31 marca 1992 r. w wymiarze 7/8 etatu.
Zdaniem Sądu, w spornym okresie, strona pozwana wypłacała powódce
wynagrodzenie za pracę sprzecznie z art. 71 § 1 Prawa o ustroju sądów powsze-

- 2 -

chnych (jednolity tekst Dz.U. z 1990 r., Nr 23, poz. 138) oraz z rozporządzeniem
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 września 1990 r. w sprawie wyna-
grodzeń sędziów sądów powszechnych oraz asesorów i aplikantów sądowych (Dz.
U. Nr 66, poz. 392), gdyż do obliczenia tego wynagrodzenia przyjmowała niższą
podstawę niż wynikającą z przeciętnego wynagrodzenia w sferze produkcji materia-
lnej w gospodarce narodowej, ogłaszanego co kwartał przez Prezesa Głównego
Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej.
Na skutek rewizji strony pozwanej sprawę rozpoznawał Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie, który wyrokiem z dnia 11 czerwca
1993 r. rewizję oddalił.
Sąd Wojewódzki podzielił ustalenia Sądu I instancji i wyciągnięte z tych usta-
leń wnioski. Sąd podkreślił, że omawiane przepisy ustaw z dnia 28 września 1991 r. i
z dnia 25 stycznia 1992 r. nie dokonały zmiany art. 71 u.s.p., a zawarte w nich re-
gulacje w istocie rzeczy nie mają charakteru przepisów płacowych, gdyż stanowią
tylko o ustaleniu środków - funduszy z budżetu na wynagrodzenia sędziów. Gdyby
zaś ustawodawca zamierzał obniżyć wynagrodzenia sędziów wynikające z przepisów
płacowych rangi ustawowej, to powinien dokonać odpowiedniej zmiany tych
przepisów.
Powyższy wyrok zaskarżył Minister Sprawiedliwości w drodze rewizji nadzwy-
czajnej zarzucając rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 4 ust. 1 ustawy z
dnia 28 września 1991 r. o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. ( Dz. U.
Nr 87, poz. 396) oraz art. 16 pkt 2 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach
gospodarki finansowej państwa w 1992 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 83) oraz naruszenie
interesu Rzeczypospolitej Polskiej i na podstawie art. 417 § 1 k.p.c. Rewidujący
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i zmianę poprzedzającego go wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Szczecinie z dnia 31 marca 1993 r. [...] przez oddalenie
powództwa w części zasądzającej na rzecz powódki od strony pozwanej kwotę prze-
kraczającą 877.900 zł wraz odsetkami lub o uchylenie powyższych wyroków w
części zaskarżonej i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowe-
mu-Sądowi Pracy w Szczecinie do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

- 3 -


Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona, bowiem nie można podzielić stano-
wiska sądów obydwu instancji, że przy ustalaniu wynagrodzenia powódki za okres od
1 stycznia 1991 r. do 31 maja 1992 r. nie mają zastosowania przepisy art. 4 ust. 1
ustawy z dnia 28 września 1991 r. o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r.
(Dz. U. Nr 87, poz. 396) oraz art. 16 pkt 2 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o za-
sadach gospodarki finansowej państwa w 1992 r. (Dz. U. Nr 21, poz.83), gdyż prze-
pisy te mają charakter ustrojowo-finansowy i są jedynie skierowane do Rady Minis-
trów. Pogląd ten pozostaje w sprzeczności z jednoznaczną treścią tych przepisów.
Powołany wyżej art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. przewiduje, że
do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów Sądu Najwyższego, sędziów
sądów powszechnych i prokuratorów za 1991 r. stosuje się przeciętne wyna-
grodzenie w sferze produkcji materialnej w I kwartale 1991 r. Z kolei art. 16 pkt 2
ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki państwa w 1992 r. przyj-
muje, że do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów - do
czasu uchwalenia ustawy budżetowej na 1992 r., stosuje się przeciętne wyna-
grodzenie w sferze produkcji materialnej w I kwartale 1991 r. Okoliczność zaś, że w
powyższych przepisach nie dokonano wyraźnej zmiany bądź uchylenia art. 71 Prawa
o ustroju sądów powszechnych (jednolity tekst Dz. U. z 1990 r. Nr 23, poz. 138),
który przewiduje systematyczną waloryzację wynagrodzeń sędziowskich, przez
przyjęcie za podstawę do ustalenia ich wysokości bieżącego przeciętnego wyna-
grodzenia w sferze produkcji materialnej, nie ma decydującego znaczenia, co
niejednokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy w dotychczasowym orzecznictwie.
W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1993 r. I PZP 12/93 wskazano,
że sprzeczność między przepisami różnych ustaw, w przypadku gdy późniejsze nie
uchylają w wyraźny sposób wcześniejszych, podlega usunięciu przy zastosowaniu
reguły lex posterior derogat legi priori, co powoduje, że przepisy art. 4 ust. 1 ustawy z
dnia 28 września 1991 r. o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. oraz art.
16 pkt 2 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki finansowej
państwa w 1992 r. jako późniejsze uchylają w okresie ich obowiązywania moc
obowiązującą art. 71 Prawa o ustroju sądów powszechnych, odnośnie do bieżącej
waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich w oparciu o aktualne przeciętne wyna-

- 4 -

grodzenie w sferze produkcyjnej.
Odnośnie zaś do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 stycznia
1992 r., K 15/91 dotyczącego wynagrodzeń w sferze budżetowej, którym uznano za
niezgodny z przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej art. 4 ust. 1 ustawy z
dnia 28 września 1991 r. o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r., to nie
może ono stanowić podstawy do przyjęcia innych zasad wyliczenia wynagrodzeń za
1991 r., niż te, które wynikają z tego przepisu. Sejm Rzeczypospolitej, mimo uznania
tego orzeczenia w dniu 6 maja 1992 r. za zasadne, nie dokonał bowiem odpowiedniej
zmiany lub uchylenia w całości lub w części tego przepisu, w następstwie czego
przepis ten zachowuje moc obowiązującą (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2
marca 1993 r., I PZP 3/93 oraz z dnia 27 maja 1993 r. I PZP 12/93).
Takie samo stanowisko zajmował Sąd Najwyższy w wielu następnie rozpozna-
wanych rewizjach nadzwyczajnych w sprawach dotyczących wynagrodzeń
sędziowskich (np. I PRN 11/94, 12/94, 16/94, 17/94, 27-31/94 oraz 38/94 i 39/94).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy uznał, że zaskarżone wyroki rażąco
naruszają przytoczone na wstępie przepisy prawa, a zasądzenie na rzecz powódki
znacznych kwot pieniężnych z pominięciem obowiązujących przepisów o wyna-
grodzeniu narusza również interes Rzeczypospolitej Polskiej.
Wobec braku możliwości sprawdzenia na podstawie dołączonych akt sądo-
wych prawidłowości obliczenia należnego wynagrodzenia i porównania z kwotami
wypłaconymi - Sąd Najwyższy na podstawie art. 422 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone
orzeczenia w części zaskarżonej, tj. ponad kwotę 877.900 zł., i sprawę przekazał w
tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu - Sądowi Pracy w
Szczecinie.

========================================