Wyrok z dnia 2 czerwca 1995 r.
I PRN 23/95

1. Wynikający z art. 177 § 1 k.p. zakaz rozwiązywania umowy o pracę z
pracownicą w okresie ciąży obowiązuje również w sytuacji, gdy zaszła ona w
ciążę w okresie wypowiedzenia.
2. Powiadomienie zakładu pracy o ciąży już po rozwiązaniu umowy o pracę
może mieć wpływ tylko na roszczenie o wynagrodzenie za okres pozostawania
bez pracy, nie ma natomiast znaczenia dla oceny nieprawidłowości rozwiązania
umowy o pracę.

Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Józef
Iwulski (sprawozdawca), Kazimierz Jaśkowski,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, po rozpoznaniu w
dniu 2 czerwca 1995 r. sprawy z powództwa Janiny K. przeciwko Szkole Podstawowej
w J. o przywrócenie do pracy, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości
[...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we
Wrocławiu z dnia 29 grudnia 1994 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego-
-Sądu Pracy w Kłodzku z dnia 19 sierpnia 1994 r., [...] i przekazał sprawę temu Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Powódka Janina K. była zatrudniona jako nauczycielka w Szkole Podstawowej w
J. na podstawie umowy o pracę. W dniu 31 maja 1994 r. umowa ta została wypowie-
dziana ze skutkiem na dzień 31 sierpnia 1994 r., z powołaniem się na brak kwalifikacji
zawodowych powódki.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kłodzku, wyrokiem z dnia 19 sierpnia 1994 r., [...],
uznał to wypowiedzenie za bezskuteczne przyjmując, że powódka z dniem 1 września
1989 r. uzyskała mianowanie z mocy prawa, gdyż spełniała warunki przewidziane w art.
10 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze
zm.).
Wyrokiem z dnia 29 grudnia 1994 r., [...], Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych we Wrocławiu zmienił wyrok Sądu Rejonowego i oddalił powódz-
two. Sąd Wojewódzki przyjął, że powódka nie miała odpowiednich kwalifikacji
zawodowych, wobec czego wypowiedzenie było uzasadnione.
Od tego wyroku rewizję nadzwyczajną złożył Minister Sprawiedliwości, który nie
kwestionując prawidłowości zajętego przez Sąd Wojewódzki stanowiska, zarzucił
rażące naruszenie art. 3 § 2 i 316 § 1 k.p.c. oraz art. 177 § 1 k.p. w zw. z art. 57 § 1 k.p.
i wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu
Rejonowego i o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Minister Sprawied-
liwości podniósł, że w odpowiedzi na rewizję strony pozwanej powódka zarzuciła, iż w
okresie wypowiedzenia zaszła w ciążę, o czym dowiedziała się na początku grudnia
1994 r. Powódka dołączyła zaświadczenie lekarskie wykazujące stan ciąży. Do tego
twierdzenia Sąd Wojewódzki nie ustosunkował się, a rozważenie tej okoliczności mogło
doprowadzić do uznania rozwiązania stosunku pracy za naruszające art. 177 § 1 k.p.
Minister Sprawiedliwości powołał się na utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego,
według którego zakaz rozwiązywania umów o pracę obowiązuje również w sytuacji, gdy
pracownica zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia. Według tego orzecznictwa
powiadomienie zakładu pracy o ciąży już po rozwiązaniu umowy o pracę może mieć
tylko wpływ na roszczenie o wynagrodzeniu za okres pozostawania bez pracy. Nie ma
natomiast wpływu na ocenę nieprawidłowości rozwiązania umowy o pracę.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 177 § 1 k.p. zakład pracy nie może wypowiedzieć ani rozwiązać
umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy,
chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z
jej winy i zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. W
toku postępowania, powódka w odpowiedzi na rewizję strony pozwanej od wyroku Sądu
Rejonowego podniosła, że zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia i dołączyła
zaświadczenie lekarskie na potwierdzenie tego faktu. Sąd Wojewódzki nie rozważył tej
okoliczności, a miała ona istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Według bowiem
utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego zakaz rozwiązywania umów o pracę
obowiązuje również w sytuacji, gdy pracownica zaszła w ciążę w okresie
wypowiedzenia. Kwestia powiadomienia zakładu pracy o ciąży już po rozwiązaniu
umowy o pracę może mieć tylko znaczenie przy rozpoznawaniu roszczenia o wynagro-
dzenie za czas pozostawania bez pracy (postanowienie z dnia 13 września 1979 r., I
PRN 84/79, OSNCP 1980 z. 3 poz. 58; wyrok z dnia 14 stycznia 1981 r., I PRN 135/80,
OSNCP 1981 z. 7 poz. 139). Dla ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem
umowy o pracę kobiety w okresie ciąży nie jest więc istotny termin wykazania
powyższej okoliczności, lecz wyłącznie obiektywny stan rzeczy istniejący w chwili
wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę (wyrok z dnia 15 stycznia 1988 r., I
PRN 74/87, Sł. Prac. 1988 nr 5 str. 28).
Ponieważ Sądy obu instancji nie miały tego zagadnienia na uwadze (Sąd Rejo-
nowy nie znając tego twierdzenia, a Sąd Wojewódzki nie rozważając go) zaskarżone
wyroki zostały wydane z rażącym naruszeniem prawa, gdyż nie zostały wyjaśnione
wszystkie okoliczności sprawy niezbędne dla jej rozstrzygnięcia (art. 3 § 2 k.p.c.). W tej
sytuacji rewizja nadzwyczajna podlega uwzględnieniu na podstawie art. 422 § 2 k.p.c.,
co skutkuje uchylenie zaskarżonych wyroków i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania, w toku którego wyjaśnieniu będzie podlegał fakt zajścia powódki w ciążę w
okresie wypowiedzenia.

========================================