Wyrok z dnia 6 lutego 1997 r.
I PKN 77/96

Występujący przeciwko spółce cywilnej pracownik powinien w pozwie
wskazać jako stronę pozwaną nie tylko tę spółkę, ale także wszystkich wspól-
ników.

Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Kazimierz
Jaśkowski, Walerian Sanetra (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Witolda Bryndy, po
rozpoznaniu w dniu 6 lutego 1997 r. sprawy z powództwa Wojciecha K. przeciwko
Prywatnemu Przedsiębiorstwu Wydawniczo-Poligraficznemu "P." w W. o
wynagrodzenie, na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Rejo-
nowego-Sądu Pracy dla Warszawy Pragi w Warszawie z dnia 3 czerwca 1996 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu-Sądowi
Pracy dla Warszawy Pragi w Warszawie do ponownego rozpoznania.


U z a s a d n i e n i e

Powód Wojciech K. w pozwie z dnia 19 października 1993 r. domagał się
uznania za niezgodne z prawem rozwiązania umowy o pracę dokonanego przez
Prywatne Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Poligraficzne "P." w W., Krystyna B.-B. w
trybie art. 52 § 1 KP i ustalenia, że umowa o pracę uległa rozwiązaniu z dniem 31
stycznia 1994 r. w związku z wypowiedzeniem jej przez powoda oraz zasądzenia
zaległego wynagrodzenia za okres od 7 lutego do marca 1992 r. i za miesiąc wrzesień
1993 r. Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa wywodząc, że skoro powód nie
stawił się do pracy, pomimo zawiadomienia, iż z dniem 1 września 1993 r. winien
wykonywać pracę w godzinach od 9 do 17, to istniały podstawy do podjęcia decyzji o
rozwiązaniu umowy o pracę w oparciu o art. 52 § 1 KP, o czym powód został
telefonicznie zawiadomiony w dniu 23 września 1993 r.
Na rozprawie w dniu 19 stycznia 1994 r. strony zawarły ugodę, zgodnie z którą
prywatne Przedsiębiorstwo "P.", którego właścicielem jest Krystyna B.-B., zobowiązało
się do wypłacenia powodowi wynagrodzenia za pracę za okres od 7 lutego do 31 marca
1992 r. w kwocie 7 mln zł [...]. Postanowieniem częściowym z dnia 19 stycznia 1994 r.
[...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Warszawy Pragi umorzył postępowanie w części
dotyczącej wynagrodzenia powoda za pracę.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w zakresie odszkodowania za
niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę i żądania uznania, że rozwiązanie
umowy nastąpiło na wniosek powoda oraz co do sprostowania świadectwa pracy Sąd
Rejonowy-Sąd Pracy dla Warszawy Pragi wyrokiem z dnia 3 czerwca 1996 r. [...] ustalił,
że umowa o pracę zawarta pomiędzy powodem a Prywatnym Przedsiębiorstwem
Wydawniczo-Poligraficznym "P." SC w W. uległa rozwiązaniu z dniem 13 października
1993 r. przez zakład pracy bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 KP, zasądzając
jednocześnie od tego pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.200 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 14 października 1993 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za
nieuzasadnione rozwiązanie z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy
pracownika i oddalając powództwo z pozostałej części. Wyrok ten nie został zaskarżony
przez żadną ze stron zwykłym środkiem zaskarżenia do Sądu II instancji. Został on
natomiast zaskarżony w trybie kasacyjnym przez Ministra Sprawiedliwości, który
zarzucił mu rażące naruszenie art. 3 § 2 KPC (w brzmieniu przed dniem 1 lipca 1996 r.),
art. 316 § 1, art. 194 w związku z art. 477 KPC, art. 778 KPC i art. 864 KC w związku z
art. 300 KP.
W kasacji w szczególności podniesiono, że powód zarówno w pozwie, jak i w
toku procesu jako stronę pozwaną wskazywał PPWP "P.", Krystyna B.-B. Krystyna B.-
B. była właścicielką wymienionego przedsiębiorstwa. W ugodzie sądowej z dnia 19
stycznia 1994 r. jako stronę pozwaną wymieniono Krystynę B.-B. jako właścicielkę
przedsiębiorstwa, które zatrudniało powoda.
Zdaniem Ministra Sprawiedliwości wyrok, którym Sąd zasądził od Prywatnego
Przedsiębiorstwa Wydawniczo-Poligraficznego "P." SC w W. odszkodowanie na rzecz
powoda, pozostaje w sprzeczności nie tylko z żądaniem powoda, który wyraźnie i
jednoznacznie określił stronę pozwaną, ale i dokumentami przedłożonymi Sądowi przez
obie strony procesu w trakcie jego trwania.
Spółka cywilna - mimo że nie posiada osobowości prawnej - może być zakładem
pracy w rozumieniu art. 3 KP. Spółka taka może mieć zdolność sądową i procesową w
sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jako zakład pracy (art. 460
§ 1 KPC). Jednakże za zobowiązania spółki cywilnej odpowiadają solidarnie wspólnicy
(art. 864 KC), a do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników tej spółki konieczny jest
tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 KPC). Zatem
występując z powództwem przeciwko zakładowi pracy będącemu spółką cywilną powód
- dla uzyskania wyroku nadającego się do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników
- powinien był oznaczyć w pozwie jako stronę pozwaną nie tylko spółkę, ale także
wszystkich jej wspólników. Zdaniem Ministra Sprawiedliwości, jeżeli powód nie oznaczy
wszystkich wspólników spółki cywilnej, to winien uczynić to Sąd I instancji, wzywając z
urzędu wspólników do udziału w sprawie w charakterze pozwanych (art. 194 w związku
z art. 477 KPC). W niniejszej sprawie Sąd nie uczynił tego, zresztą nie zostało
wyjaśnione nawet, czy istotnie strona pozwana jest spółką cywilną, czy też
przedsiębiorstwem, którego właścicielem jest Krystyna B.-B., która w tej sytuacji winna
być zobowiązana do zapłaty odszkodowania w związku z wadliwym rozwiązaniem
umowy o pracę.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje;

Zarzuty kasacji są uzasadnione. Przede wszystkim Sąd Pracy wbrew żądaniom
pozwu, w wyroku jako stronę, od której zasądził odszkodowanie na rzecz pozwanego,
nie wskazał Krystyny B.-B. Nie wyjaśnił przy tym, kto w istocie był pracodawcą powoda,
a w szczególności, czy za podmiot zatrudniający powoda mogło być uważane Prywatne
Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Poligraficzne "P." SC w W., tj. czy przedsiębiorstwo to
było jednostką organizacyjną, o której jest mowa w art. 3 KP, czy też stosunek pracy
łączył powoda ze wspólnikami spółki cywilnej, a może tylko ze wskazaną przez powoda
jako strona pozwana Krystynę B.-B. Ponadto Sąd Pracy rozstrzygając wyrokiem sprawę
nie wziął pod uwagę, że w ugodzie zawartej w toku rozpatrywania przez ten Sąd sprawy
z powództwa Wojciecha K., ostatecznie rozstrzygniętego tym wyrokiem, jako
zobowiązane do zapłaty wynagrodzenia za pracę wskazano: "Prywatne
Przedsiębiorstwo "P.", którego właścicielem jest Krystyna B.-B.". Wyjaśnienia w tym
zakresie wymagało czy Krystyna B.-B. była rzeczywiście właścicielem PPWP "P.", skoro
przedsiębiorstwo to jakoby było spółką cywilną.
Wreszcie Sąd Pracy powinien mieć na uwadze to, że występując z powództwem
przeciwko pracodawcy będącemu spółką cywilną, pracownik powinien w pozwie
oznaczyć jako stronę pozwaną nie tylko spółkę, ale także wszystkich wspólników. Sąd
Najwyższy rozstrzygając niniejszą sprawę w pełni podziela w tym zakresie pogląd
wypowiedziany w wyroku tego Sądu z dnia 10 maja 1996 r., I PRN 63/95 (OSNAPiUS
1996 nr 23 poz. 355). W szczególności należy podzielić zapatrywanie, iż za
zobowiązania spółki cywilnej wspólnicy odpowiadają solidarnie (art. 864 KC), a do
egzekucji ze wspólnego majątku wspólników tej spółki konieczny jest tytuł egzekucyjny
wydany przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 KPC). Wynika stąd, że występując z
powództwem przeciwko pracodawcy będącemu spółką cywilną, powód powinien - w
celu uzyskania wyroku nadającego się do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników -
oznaczyć w pozwie jako stronę pozwaną nie tylko spółkę, ale także wszystkich
wspólników. Gdy tego nie uczynił, to Sąd pierwszej instancji powinien z urzędu wezwać
wspólników do udziału w sprawie w charakterze pozwanych (art. 194 w związku z art.
477 KPC). Sprawa dotycząca konieczności wskazania wspólników spółki cywilnej
określanej jako PPWP "P." w ogóle nie została dostrzeżona przez Sąd Pracy, jak
również nie zostało przez ten Sąd wyjaśnione, w jakim sensie pozwana Krystyna B.-B.
była właścicielką tego przedsiębiorstwa i czy w istocie przedsiębiorstwo to było spółką
cywilną.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie wskazanych wyżej
przepisów oraz art. 39313 § 1 KPC orzekł jak w sentencji.

========================================