Wyrok SN - I PKN 769/99
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 769/99
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 2002/5/110
Data wydania:2000-08-10

Wyrok z dnia 10 sierpnia 2000 r.
I PKN 769/99

Nieskuteczne są zgłoszone w kasacji zarzuty naruszenia prawa material-
nego (art. 3931 pkt 1 KPC), które nie mają związku z oceną dopuszczalności
drogi sądowej, gdy pozew został odrzucony na podstawie 199 § 1 pkt 1 KPC.


Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2000 r. sprawy z po-
wództwa Barbary K. przeciwko 1) Szkole Podstawowej nr 2 w D., 2) Kuratorium
Oświaty w T. o uchylenie kary dyscyplinarnej, na skutek kasacji powódki od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 2
września 1999 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Dębicy wyrokiem z 14 maja 1999 r. [...] odrzucił
pozew Barbary K. przeciwko pozwanym Szkole Podstawowej nr 2 w D. i Kuratorium
Oświaty w T. o ustalenie, że wymierzenie powódce kary dyscyplinarnej było niesku-
teczne oraz bezzasadne.

Odrzucając pozew z powodu niedopuszczalności drogi sądowej (art. 199 § 1
pkt 1 KPC) Sąd Pracy odwołał się do poglądu prawnego wyrażonego w uzasadnieniu
wyroku Sądu Najwyższego z 8 października 1982 r., I PR 90/82 (OSNCP 1983 z. 5-
6, poz. 85), zgodnie z którym sądy nie są powołane do badania zasadności decyzji
dyscyplinarnych. Sąd Rejonowy stwierdził, że przepis art. 77 ust. 5 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) przewiduje możli-
wość wniesienia odwołania od prawomocnych orzeczeń odwoławczych komisji dys-
cyplinarnych przy Ministrze Edukacji Narodowej do Sądu Najwyższego (a nie sądów
powszechnych) w razie orzeczenia kary wydalenia z zawodu nauczycielskiego, taka
zaś kara nie została powódce wymierzona (powódka została zwolniona z pracy).
Oznacza to - zdaniem Sądu Rejonowego - że od orzeczenia innych, łagodniejszych
kar dyscyplinarnych odwołanie do sądu powszechnego nie przysługuje. Ponieważ
nie ma innego organu, który byłby właściwy do rozpoznania niniejszej sprawy, brak
było podstaw do zastosowania art. 464 § 1 KPC.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem z
2 września 1999 r. [...] oddalił apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego. W
apelacji powódka zarzuciła naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 42
§ 1, 2, 3 i 4 KP i wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez orzeczenie, że roz-
wiązanie z nią umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym było bezzasadne.
Sąd Okręgowy ustalił, że orzeczeniem Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli
przy Kuratorze Oświaty w T. z dnia 3 stycznia 1995 r. powódce została wymierzona
kara zwolnienia z pracy na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela. Orze-
czenie to zostało utrzymane w mocy przez Odwoławczą Komisję Dyscyplinarną dla
Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej. Orzeczenie to jest prawomocne. Żą-
danie powódki w istocie dotyczy oceny zasadności i zgodności z prawem wymienio-
nych orzeczeń dyscyplinarnych i zmierza do uchylenia kary dyscyplinarnej orzeczo-
nej w stosunku do niej przez Komisję Dyscyplinarną. Sąd Okręgowy stwierdził, że
kwestia zaskarżenia orzeczeń dyscyplinarnych jest w całości uregulowana w przepi-
sach ustawy Karta Nauczyciela (art. 77) i nie ma podstaw do przyjęcia, że sądy pow-
szechne są powołane do badania zasadności tych orzeczeń. Apelacja powódki nie
zawiera żadnego wywodu prawnego dotyczącego dopuszczalności drogi sądowej w
zakresie kwestionowania orzeczeń dyscyplinarnych. Skarżąca koncentruje się w
swoich zarzutach na wykazaniu bezzasadności wymierzenia jej kary dyscyplinarnej.
Są to zatem zarzuty merytoryczne, które w związku z odrzuceniem pozwu z powodu
niedopuszczalności drogi sądowej w ogóle nie mogą być brane pod rozwagę. Sąd
Okręgowy zwrócił uwagę na to, że odrzucenie pozwu powinno nastąpić w formie po-
stanowienia, skoro jednak Sąd Rejonowy wydał wyrok, to powódka mogła go zaskar-
żyć w drodze apelacji; o rodzaju środka odwoławczego decyduje bowiem forma zas-
karżonego nim orzeczenia. Oddalając apelację, Sąd Okręgowy uczynił to w formie
wyroku.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniosła powódka, opierając ją na pods-
tawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisów: art. 3 KP,
art. 11 KP, § 17 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie
urlopów wychowawczych, ,,art. 10 pkt 2 ppkt 7 ustęp 7" Karty Nauczyciela, art. 77
KC, art. 78 KC oraz art. 5 KC, a także na podstawie naruszenia przepisów postępo-
wania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to poprzez błędną interpretację
art. 199 § 1 pkt 2 KPC. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez
uwzględnienie w całości roszczenia i ustalenie, że rozwiązanie umowy o pracę z po-
wódką było bezzasadne, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i poprze-
dzającego go wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpo-
znania Sądowi pierwszej instancji.
Jako pozwanych wskazano w kasacji Szkołę Podstawową nr 9 w D., chociaż
w postępowaniu przed Sądami pierwszej i drugiej instancji występowała w roli poz-
wanego Szkoła Podstawowa Nr 2 w D., a Szkoła Podstawowa Nr 9 w D. nie była
stroną niniejszego procesu, oraz Kuratorium Oświaty i Wychowania w T., chociaż
prawidłowa nazwa tego pozwanego brzmiała - przed zmianami wynikającymi z re-
formy administracji - Kuratorium Oświaty w T. Sąd Najwyższy potraktował te nieści-
słości jako oczywiste omyłki autora kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest pozbawiona usprawiedliwionych podstaw. Sąd Okręgowy oddalił
apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego odrzucającego pozew z powodu nie-
dopuszczalności drogi sądowej. Podstawą rozstrzygnięcia był art. 199 § 1 pkt 1 KPC.
Wywody prawne zawarte w motywach orzeczeń Sądów pierwszej i drugiej instancji
sprowadzały się zatem do zagadnienia braku istnienia jednej z pozytywnych przesła-
nek procesowych, a mianowicie drogi sądowej. Sądy meriti nie rozważały zasadności
bądź bezzasadności powództwa, albowiem przyjęły, że w odniesieniu do takiego żą-
dania, z jakim wystąpiła powódka, droga sądowa jest niedopuszczalna.
Kasacja nie zawiera zarzutu naruszenia art. 199 § 1 pkt 1 KPC, a to właśnie
ten przepis stanowił podstawę prawną zaskarżonego orzeczenia. W ramach kasacyj-
nej podstawy naruszenia przepisów postępowania (art. 3931 pkt 2 KPC) powódka
wskazała zarzut naruszenia tylko jednego przepisu prawa procesowego, a mianowi-
cie art. 199 § 1 pkt 2 KPC. Przepis ten stanowi, że sąd odrzuci pozew, jeżeli o to
samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już
prawomocnie osądzona. Odrzucając pozew z powodu niedopuszczalności drogi są-
dowej, Sądy nie stosowały art. 199 § 1 pkt 2 KPC, ani nawet nie rozważały jego za-
stosowania, a zatem nie mogły go naruszyć. Podstawa kasacyjna dotycząca naru-
szenia przepisów postępowania jest w takich okolicznościach nieusprawiedliwiona.
Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem sprawę w granicach kasacji (art. 39311 KPC), te
zaś wyznaczone są przede wszystkim przez przytoczone w kasacji podstawy kasa-
cyjne, a w ich ramach zarzuty naruszenia konkretnie wskazanych przepisów prawa
materialnego lub procesowego. Nawet gdyby przyjąć, że autorowi kasacji chodziło w
istocie o naruszenie art. 199 § 1 pkt 1 KPC i tylko z uwagi na oczywistą omyłkę, która
wystąpiła także przy określeniu w kasacji pozwanych, powołał art. 199 § 1 pkt 2 KPC,
to także wtedy kasacyjna podstawa naruszenia przepisów postępowania okazałaby
się nieusprawiedliwiona. Kasacja powinna zawierać nie tylko przytoczenie podstaw
kasacyjnych, ale także ich uzasadnienie (art. 3933 KPC). Jest to szczególnie istotne
w przypadku podstawy kasacji wskazanej w art. 3931 pkt 2 KPC, albowiem przepis
ten wymaga dla skutecznego wniesienia kasacji wykazania, że naruszenie przepisów
postępowania mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Tymczasem kasacja w
ogóle nie zawiera jakiegokolwiek uzasadnienia odnoszącego się do zarzutu naru-
szenia prawa procesowego, a tym bardziej nie zawiera wykazania, że naruszenie to
mogło mieć wpływ (zwłaszcza istotny) na wynik sprawy.
Wobec braku odpowiednio skonstruowanego zarzutu naruszenia przepisów
postępowania, Sąd Najwyższy - będąc związany granicami kasacji - nie może roz-
ważać, czy w rozpoznawanej sprawie prawidłowo doszło do odrzucenia pozwu z po-
wodu niedopuszczalności drogi sądowej.
Należy jedynie zauważyć, że po wejściu w życie Konstytucji RP z 1997 r. (czyli
po 17 października 1997 r.) w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się - w
wyniku wykładni art. 45 ust. 1, art. 8 i art. 77 ust. 2 Konstytucji - dopuszczalność
drogi sądowej w sprawach dotyczących odwołania się pracownika od prawomocnych
orzeczeń komisji dyscyplinarnych (por. wyrok SN z dnia 7 kwietnia 1999 r., I PKN
648/98, nie publikowany, odnoszący się do nauczycieli akademickich, postanowienie
SN z dnia 22 października 1999 r., I PKN 216/99, nie publikowane, odnoszące się do
mianowanych urzędników państwowych, wyrok SN z 13 kwietnia 2000 r., I PKN
580/99, nie publikowany, odnoszący się do pracowników jednostki organizacyjnej
,,P.P. T. i T."). W przywołanych orzeczeniach Sąd Najwyższy podkreślił, że kwestia
legalności i zasadności orzeczonych kar dyscyplinarnych prowadzących do pozba-
wienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu oraz kwestia oceny legalności
lub zasadności oświadczenia pracodawcy o niezwłocznym rozwiązaniu stosunku
pracy w następstwie orzeczenia dyscyplinarnej kary zwolnienia z pracy jest sprawą,
w której pracownik ma konstytucyjne prawo do jej rozpatrzenia przez sąd (art. 45 ust.
1 Konstytucji).
Kasacja powódki nie zarzuca naruszenia wskazanych przepisów art. 45 ust. 1,
art. 8 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, a zatem szersza analiza dotycząca tego, czy w roz-
poznawanej sprawie doszło do ewentualnego naruszenia konstytucyjnie zagwaran-
towanego prawa do sądu (zwłaszcza w kontekście tego, że orzeczenie dyscyplinarne
o ukaraniu powódki karą zwolnienia z pracy stało się prawomocne w marcu 1995 r.,
czyli dwa i pół roku przed wejściem w życie przepisów Konstytucji), jest niemożliwa.
Nieuzasadniona jest również przytoczona w kasacji podstawa obejmująca na-
ruszenie prawa materialnego. W uzasadnieniu kasacji wskazano, że w rozpoznawa-
nej sprawie powódka dochodziła ustalenia, że po ukończonym urlopie wychowaw-
czym, od września 1991 r., przysługiwało jej prawo do zatrudnienia w świetlicy
Szkoły Podstawowej Nr 9 w D., zgodnie z umową o pracę na czas nie określony
podpisaną 7 września 1987 r. i ustalenia, że od 1 września 1994 r. stała się nauczy-
cielem mianowanym z mocy prawa w Szkole Podstawowej Nr 9 w D. Nie odpowiada
to rzeczywistej treści żądania zgłoszonego w rozpoznawanej sprawie, w której po-
wódka domagała się (w pozwie) ustalenia, że wymierzenie jej kary dyscyplinarnej
zwolnienia z pracy (na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczycielka) orzecze-
niem Komisji Dyscyplinarnej przy Kuratorium Oświaty w T. z 3 stycznia 1995 r. oraz
orzeczeniem Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Ministrze Edukacji Narodowej
w W. z 14 marca 1995 r. było nieskuteczne, albowiem orzeczenia te zapadły w
okresie choroby powódki, a ponadto że było bezzasadne, ponieważ powódka nie
podpisała nigdy umowy o pracę ze Szkołą Podstawową Nr 2 w D. Z kolei w apelacji
powódka domagała się ustalenia, że rozwiązanie z nią umowy o pracę w trybie dys-
cyplinarnym było bezzasadne. Wskazana w kasacji podstawa faktyczna żądania, a
także samo określenie przedmiotu żądania o ustalenie, są zatem odmienne od tych,
które powódka przedstawiła w pozwie i w apelacji w rozpoznawanej sprawie i już
tylko z tej przyczyny zawarte w kasacji zarzuty naruszenia prawa materialnego odno-
szone przez autora kasacji do takiej podstawy faktycznej żądania, jaką przyjęto w
kasacji, są nieuzasadnione. Okoliczności faktyczne podniesione w kasacji stanowiły
uzasadnienie żądania zgłoszonego przez powódkę oraz podstawę rozstrzygnięcia
sądu w innej sprawie, a mianowicie w sprawie [...] Sądu Rejonowego w Dębicy, za-
kończonej wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1997 r., I PKN 54/96, od-
dalającym kasację powódki.

Wbrew twierdzeniu kasacji Sąd Rejonowy w ogóle nie odniósł się do zasadno-
ści bądź bezzasadności nałożonej na powódkę kary dyscyplinarnej, ponieważ odrzu-
cił pozew z powodu niedopuszczalności drogi sądowej (na podstawie art. 199 § 1 pkt
1KPC), co oznacza, że w ogóle nie zajmował stanowiska co do przedstawionych
przez powódkę okoliczności faktycznych mających uzasadniać jej żądanie, ani nie
poddawał ocenie materialnoprawnej zasadności samego żądania. Zarzuty odnoszą-
ce się do naruszenia wskazanych w kasacji przepisów prawa materialnego nie mogą
być przedmiotem rozważań w ramach postępowania kasacyjnego. Ich uzasadnienie
wykracza poza podstawę faktyczną rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wy-
roku.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy oddalił kasację na podstawie art.
39312 KPC.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: