Wyrok SN - I PKN 768/99
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 768/99
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 2002/5/109
Prawo Pracy i Prawo Socjalne 2002/2/25 - 28
Data wydania:2000-08-10

Wyrok z dnia 10 sierpnia 2000 r.
I PKN 768/99

Do stosunków pracy mianowanych urzędników państwowych stosuje się
art. 231 § 1 KP.


Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2000 r. sprawy z po-
wództwa Bożeny K., Stanisławy B., Anny T. i Krystyny R. przeciwko Urzędowi Staty-
stycznemu w Z.G. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia zmieniającego, na
skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 5 października 1999 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowe-
go-Sądu Pracy w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 lipca 1999 r. [...] i przekazał
sprawę temu Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Powódki Bożena K., Stanisława B., Anna T. i Krystyna R. były mianowanymi
pracownikami Urzędu Statystycznego w G.W. Pracodawca ten pismami z dnia 26
listopada 1998 r. zawiadomił każdą z powódek, że - stosownie do zmian organizacji
urzędów statystycznych wynikających z zarządzenia nr 4 Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego z dnia 15 października 1998 r. (Dz.Urz. GUS Nr 14, poz. 94) - z
dniem 1 stycznia 1999 r. stają się pracownikami Urzędu Statystycznego w Z.G.

Roszczenie pozwu o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia zmieniającego
warunki pracy (zmienione w toku postępowania na żądanie przywrócenia do pracy)
zostało skierowane przeciwko nowemu pracodawcy (Urzędowi Statystycznemu w
Z.G.) i dotyczy jego pism, (doręczonych powódkom 20 stycznia 1999 r.) w sprawie
zaproponowania każdej z powódek nowych warunków pracy i płacy w trybie przewi-
dzianym w art. 231 § 5 KP oraz we wskazanych przepisach zarządzenia nr 4 Prezesa
GUS. Powódki zarzuciły, że pozwany pracodawca nie zachował określonego w art.
231 § 5 KP terminu, gdyż ich zdaniem - zmiana warunków zatrudnienia w związku z
przejęciem przez pozwanego ich dotychczasowego zakładu pracy mogła być propo-
nowana tylko z dniem tego przejęcia zakładu pracy, to jest 1 stycznia 1999 r. Doko-
nana zmiana warunków pracy i płacy po terminie z art. 231 § 5 KP nie ma oparcia w
tym przepisie, a ponadto nie zachodziły warunki takiej zmiany określone w ustawie z
dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Powódki Anna T. i
Bożena K., powoływały się ponadto na ochronę wynikającą z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy
o związkach zawodowych, gdyż - jak twierdziły - przedmiotowa zmiana warunków
pracy i płacy nie została uzgodniona z działającą w Urzędzie komisją zakładową, w
której pełniły funkcje określone w powołanym przepisie.

Pozwany zakład pracy wniósł o oddalenie powództwa. Twierdził, że powódki w
styczniu 1999 r. otrzymały propozycję nowych warunków pracy i płacy ze względu na
włączenie Urzędu Statystycznego w G.W. w strukturę Urzędu Statystycznego w Z.G.
Odbyło się to na podstawie § 2 ust. 7 zarządzenia nr 4 Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego i art. 231 § 5 KP. Nie został także naruszony przepis art. 32 ust. 1 i 2
ustawy o związkach zawodowych, gdyż w zakresie Urzędu Statystycznego w Z.G.
nie działa zakładowa organizacja związkowa.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 7 lipca
1999 r. przywrócił powódki do pracy w pozwanym Urzędzie Statystycznym w Z.G. na
poprzednich warunkach. W uzasadnieniu tego wyroku stwierdzono, że: ,,pozwany
uchybił konsultacji ze związkami zawodowymi, poprzedzającej złożenie oświadcze-
nia woli o wypowiedzeniu powódkom pracy".

Na skutek apelacji pozwanego Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Gorzowie Wielkopolskim uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie
przed Sądem Rejonowym w całości i sprawę przekazał do właściwych czynności
Prezesowi Głównego Urzędu Statystycznego w W. Powołując się na bezsporny mię-
dzy stronami fakt zatrudnienia powódek na podstawie mianowania, Sąd Okręgowy
stwierdził, że stosunki pracy powódek podlegają nadal ustawie z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, a Kodeks pracy ma zastosowanie
tylko w zakresie nie uregulowanym przepisami tej ustawy (art. 5 KP). Ponieważ
wskazana ustawa pragmatyczna reguluje wyczerpująco zasady rozwiązywania i
zmiany (w tym możliwość przeniesienia do pracy w innym urzędzie) stosunków pracy
urzędników mianowanych, w tym też w związku z likwidacją i reorganizacją urzędu
(art. 10 ustawy), to przepisy Kodeksu pracy - w tym art. 231 KP - nie mają w tym za-
kresie zastosowania. Uregulowania zawarte w § 2 ust. 2, 3, 4, 5 i 7 zarządzenia Nr 4
Prezesa GUS-u skonstruowane zostały również na bazie przepisu art. 231 KP i zda-
niem Sądu, pozostają w sprzeczności z bezwzględnie obowiązującymi uregulowa-
niami ustawy o pracownikach urzędów państwowych. W konsekwencji takiej oceny
prawnej Sąd Okręgowy przyjął, iż droga sądowa w rozpoznawanej sprawie jest nie-
dopuszczalna (art. 199 § 1 pkt 1 KPC). Zgodnie bowiem z art. 38 ust. 1 ustawy z 16
września 1982 roku od decyzji w sprawach wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku
pracy z urzędnikiem mianowanym, przeniesienia albo zlecenia mu wykonywania
innej pracy, przeniesienia na niższe lub inne stanowisko bądź zawieszenia w pełnie-
niu obowiązków urzędnik ten może, w terminie siedmiu dni, wnieść odwołanie do
kierownika organu nadrzędnego nad urzędem, w którym jest zatrudniony. Od decyzji
w sprawach określonych w ust. 1 urzędnikowi państwowemu mianowanemu przysłu-
guje skarga do sądu administracyjnego na zasadach przewidzianych w Kodeksie
postępowania administracyjnego. W takich okolicznościach merytoryczne rozpozna-
nie sprawy przez Sąd Rejonowy dotknięte jest nieważnością (art. 379 pkt 1 KPC).
Strona pozwana wniosła kasację od powyższego wyroku zarzucając narusze-
nie przepisów prawa materialnego - art. 5 i art. 231 KP przez ich błędną wykładnię
oraz art. 10 i art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzę-
dów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) przez ich niewłaściwe zastosowa-
nie. Wniosek kasacji dotyczył uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekaza-
nia sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ocena prawna zaskarżonego wyroku opiera się na założeniu, że stosunki
pracy mianowanych urzędników państwowych mają swą odrębną regulację tzw.
pragmatyczną (ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów pań-
stwowych), że przepisy tej regulacji mają pierwszeństwo przed Kodeksem pracy (art.
5 KP) i wreszcie, że zakres ustawy pragmatycznej wyłącza zastosowanie art. 231
Kodeksu pracy. O ile ogólna zasada pierwszeństwa ustawy pragmatycznej w świetle
art. 5 Kodeksu pracy nie budzi wątpliwości, to zastrzeżenia nasuwa stanowisko za-
skarżonego wyroku co do wyłączenia art. 231 KP. Punktem wyjścia analizy zagad-
nienia zastosowania art. 231 KP do stosunków pracy pracowników urzędów pańs-
twowych powinno być wynikające z art. 5 KP zastrzeżenie pierwszeństwa dla regula-
cji pragmatycznej tylko do granic tej regulacji. Wszak: ,,przepisy kodeksu stosuje się
w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami". Sąd Okręgowy - bez podania przes-
łanek swego stanowiska - poprzestał na stwierdzeniu, że przepisy ustawy o pracow-
nikach urzędów państwowych wyczerpująco uregulowały (zwłaszcza w art. 10 i art.
13) sprawy związane z likwidacją i zmianą podmiotów zatrudniających (urzędów)
oraz rozwiązaniem (zmianą) stosunków pracy państwowych urzędników mianowa-
nych.
Stanowisko powyższe w odniesieniu do rozważanego w sprawie zagadnienia
nie jest słuszne. We wskazanym przepisie Kodeksu pracy uregulowane zostały
skutki prawne dla stosunku pracy: ,,przejścia zakładu pracy lub jego części na innego
pracodawcę". W takiej sytuacji - stosownie do art. 231 § 1 KP - nowy pracodawca z
mocy prawa staje się stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Wbrew stanowi-
sku Sądu Okręgowego nie są równoważne z sytuacją uregulowaną w art. 231 KP
regulacje wynikające z art. 10 i art. 13 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracowni-
kach urzędów państwowych. W żadnej z tych ostatnich regulacji nie chodzi o okreś-
lenie skutku prawnego ,,przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodaw-
cę". O ile zasadą art. 231 § 1 KP jest zachowanie dotychczasowego stosunku pracy
pomimo zmiany pracodawcy wynikającej z ,,przejścia zakładu", o tyle we wskazanych
regulacjach ustawy o pracownikach urzędów państwowych, po pierwsze, nie chodzi
o przejście zatrudniającego urzędnika zakładu pracy na innego pracodawcę, po dru-
gie, zasadą tych regulacji jest określenie zmian warunków pracy urzędnika państwo-
wego (art. 10) lub rozwiązanie z nim stosunku pracy (art. 13), a więc także cel tej
regulacji jest zasadniczo odmienny od zasad art. 231 KP. W szczególności różnice te
łatwo mogą być zauważone na tle art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach
urzędów państwowych, według którego to przepisu rozwiązanie stosunku pracy z
urzędnikiem państwowym mianowanym może nastąpić w drodze wypowiedzenia w
razie likwidacji urzędu lub jego reorganizacji (przy spełnieniu jeszcze dalszych okre-
ślonych warunków). Wreszcie należy stwierdzić, że stanowisko zaskarżonego wyro-
ku pozostaje w wyraźnej sprzeczności ze stanem faktycznym sprawy - w szczegól-
ności z zakresem dochodzonych w sprawie roszczeń wywodzonych z uwzględnie-
niem niespornych między stronami faktów, po pierwsze, że dotychczasowy praco-
dawca (Urząd Statystyczny w G.W.) został przejęty przez pozwany Urząd w Z.G. i po
drugie, że powódki stały się pracownikami tego pozwanego Urzędu na zasadzie art.
231 KP. Tak więc poza sporem pozostawało ukształtowanie stosunku pracy między
stronami na zasadzie art. 23 1 § 1 KP, natomiast istotę sporu stanowiło to, czy
pozwany będący nowym pracodawcą powódek zachował - przewidziane głównie w
art. 231 § 5 KP - przesłanki zmiany warunków pracy i płacy.
Dochodzone w związku z tym roszczenia pozwu o uznanie wypowiedzenia
zmieniającego za bezskuteczne (przywrócenie do pracy na dotychczasowych warun-
kach) nie należą do kategorii spraw określonych w art. 38 ustawy o pracownikach
urzędów państwowych, w których przysługuje specjalny tryb rozpoznawania sporów,
z wyłączeniem właściwości sądu pracy.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy stwierdził, że kasacja pozwanego ma
usprawiedliwione podstawy, gdyż wychodząc z błędnej oceny prawnej przepisów
prawa materialnego Sąd Okręgowy bezzasadnie przyjął, iż droga sądowa w rozpo-
znawanej sprawie jest niedopuszczalna. Należało zatem orzec zgodnie z art. 39313 §
1 KPC, przy czym uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji wiąże się z ustalonymi
przez Sąd drugiej instancji istotnymi brakami w zakresie oceny materiału dowodowe-
go i uzasadnienia wyroku.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: