Wyrok z dnia 2 sierpnia 2000 r.
I PKN 759/99

Orzekając o roszczeniach, które nie zostały objęte żądaniem pracownika,
a które wynikają z faktów przez niego przytoczonych (art. 4771 § 1 KPC), sąd
nie może wykroczyć poza przedstawioną przez powoda podstawę faktyczną
żądania. Oznacza to, że sąd pracy nie może orzec o roszczeniach wynikających
z faktów, które nie zostały wskazane jako podstawa faktyczna (uzasadnienie)
zgłaszanych roszczeń.


Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Katarzyna
Gonera (sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2000 r. sprawy z powódz-
twa Jana C. przeciwko Fabryce Maszyn Spożywczych ,,S." SA w O.W. o ustalenie i
zapłatę, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Kaliszu z dnia 7 października 1999 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Ostrowie Wielkopolskim wyrokiem z 15 czerwca
1999 r. [...] oddalił powództwo Jana C. przeciwko Fabryce Maszyn Spożywczych ,,S."
SA w O.W. w zakresie dotyczącym roszczeń: o dodatkowe wynagrodzenie z tytułu
zastępstwa procesowego w kwocie 50 złotych, o odszkodowanie za skrócony okres
wypowiedzenia oraz o odprawę pieniężną z tytułu rozwiązania umowy o pracę z
przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Jednocześnie - w związku z częściowym
cofnięciem pozwu przez powoda - Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w zakresie
dotyczącym: wypłaconej powodowi odprawy rentowej, ustawowych odsetek od wy-
płaconej odprawy za okres od 1 maja do 17 czerwca 1998 r. oraz kwoty 330 złotych
z ustawowymi odsetkami tytułem premii regulaminowej za maj 1998 r.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony u strony pozwanej od 1
czerwca 1990 r. na stanowisku radcy prawnego. W dniu 20 kwietnia 1998 r. pozwany
pracodawca wypowiedział powodowi umowę o pracę, podając jako przyczynę wypo-
wiedzenia niewłaściwe wykonywanie poleceń przełożonych. Powód wystąpił do Sądu
Pracy z roszczeniem o przywrócenie do pracy. Następnie powód zwrócił się do poz-
wanego z wnioskiem o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron ze
skutkiem na dzień 30 kwietnia 1998 r., na co pozwany wyraził zgodę. Umowa uległa
rozwiązaniu, po czym strony zawarły kolejną umowę o pracę na czas określony od 1
maja do 3 czerwca 1998 r., która rozwiązała się z upływem okresu, na jaki została
zawarta. Powód cofnął pozew w sprawie o przywrócenie do pracy i postępowanie w
tej sprawie zostało umorzone postanowieniem Sądu Pracy z 6 maja 1998 r. Po za-
kończeniu stosunku pracy wydano powodowi świadectwo pracy (w dniu 16 czerwca
1998 r.) oraz wypłacono odprawę rentową. Powód nie domagał się sprostowania
świadectwa pracy co do daty ustania stosunku pracy (3 czerwca 1998 r.) i przyczyny
rozwiązania umowy o pracę (upływ czasu, na który była zawarta). Powód jako radca
prawny reprezentował pozwanego w sprawie przeciwko ,,A." Spółce z o.o. w W.
Dwukrotnie jako pełnomocnik procesowy pozwanego wniósł przeciwko tej spółce
pozew o zapłatę kwoty ponad 900.000 złotych w postępowaniu upominawczym, do-
magając się zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w kwocie raz 6.000 zło-
tych, drugi raz 5.000 złotych. Sąd Gospodarczy skierował sprawę do rozpoznania w
postępowaniu zwykłym (nie było podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowa-
niu upominawczym wobec tak wysokiej kwoty roszczenia). Pozwany - chcąc uniknąć
uiszczenia całego wpisu stosunkowego od pozwu - cofnął pozew, w związku z czym
Sąd Gospodarczy umorzył postępowanie postanowieniem z 6 lipca 1998 r. Przed
cofnięciem pozwu w opisanej sprawie gospodarczej pozwany cofnął powodowi peł-
nomocnictwo do jej prowadzenia. Załącznik Nr 6 do Zakładowego Układu Zbiorowe-
go Pracy obowiązującego u strony pozwanej przewiduje dodatkowe wynagrodzenie
dla radców prawnych z tytułu zastępstwa procesowego. W praktyce zarząd pozwanej
Spółki podejmował decyzję o wypłacie tego dodatkowego wynagrodzenia dopiero po
zapłaceniu przez stronę przeciwną kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych
w wyroku. Powód przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie nie zwracał
się do zarządu o wypłatę tego wynagrodzenia. Oddalając powództwo Sąd Rejonowy
stwierdził, że skoro strony zgodnie przyjęły, że rozwiązanie umowy o pracę zawartej
na czas nieokreślony nastąpi na mocy porozumienia stron ze skutkiem na dzień 30
kwietnia 1998 r. i skoro powód wyraźnie stwierdził, że nie uchyla się od skutków
prawnych oświadczenia woli obejmującego zgodę na rozwiązanie umowy za poro-
zumieniem stron z tą datą, to nie jest uzasadnione żądanie odszkodowania z tytułu
skróconego okresu wypowiedzenia (art. 361 § 1 KP), bo wypowiedzenie z woli obu
stron zostało cofnięte i z woli obu stron przyjęto inny tryb rozwiązania umowy o
pracę. Kolejna umowa o pracę rozwiązała się z upływem okresu, na jaki została za-
warta, a zatem w rozpoznawanej sprawie nie ma miejsca na badanie zasadności
wypowiedzenia ani przyczyn takiej decyzji pracodawcy w oparciu o art. 45 § 1 KP,
skoro żadna z umów nie została rozwiązana w wyniku wypowiedzenia (pierwsza
rozwiązała się na mocy porozumienia stron, druga w wyniku upływu czasu, na jaki
została zawarta). Nie jest również uzasadnione żądanie zasądzenia odprawy z tytułu
rozwiązania umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy. W przypadku dru-
giej umowy zawartej przez strony na czas określony od 1 maja do 3 czerwca 1998 r.
ewentualne prawo do odprawy pieniężnej z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia
1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990
r. Nr 4, poz. 19 ze zm.) mogłoby powstać w razie jej wypowiedzenia, ale żadnego
wypowiedzenia nie było. Roszczenie o zapłatę kwoty 50 złotych tytułem części
kosztów zastępstwa procesowego jest bezzasadne, skoro wynagrodzenie to mogło
być wypłacone dopiero po wyegzekwowaniu kosztów zastępstwa od strony przeciw-
nej. Tymczasem w sprawie wniesionej przez powoda nastąpiło umorzenie postępo-
wania wskutek cofnięcia pozwu, a zatem brak było podstaw do żądania kosztów za-
stępstwa procesowego od strony przeciwnej i dlatego powodowi koszty te się nie
należą.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu wyrokiem z 7
października 1999 r. oddalił apelację powoda. W apelacji powód zarzucił naruszenie
prawa materialnego - art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z 28 grudnia 1989 r., art. 361 § 1 KP,
art. 45 § 2 KP, art. 47 § 2 KP - oraz przepisów postępowania - art. 189 KPC, art. 378
§ 2 KPC i art. 379 pkt 5 KPC. Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd Rejonowy dokonał
prawidłowej kwalifikacji prawnej zgromadzonego w sprawie materiału uznając, że na
skutek wniosku powoda doszło między stronami do rozwiązania umowy o pracę z
dniem 30 kwietnia 1998 r. na mocy porozumienia stron w oparciu o art. 10 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r., co potwierdza treść świadectwa pracy. Wyrażenie przez
pracodawcę zgody na propozycję powoda, aby umowa o pracę została rozwiązana
na mocy porozumienia stron, należało potraktować jak cofnięcie przez pracodawcę
oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Uzgodnienia stron co do rozwiązania umowy
o pracę za porozumieniem stron i co do daty rozwiązania umowy nie są równo-
znaczne z uzgodnieniem skrócenia okresu wypowiedzenia. Czym innym jest bowiem
rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron, a czym innym rozwiązanie
tej umowy w wyniku wypowiedzenia przy równoczesnym skróceniu okresu
wypowiedzenia w drodze porozumienia stron, które nie przekreśla skutku prawnego
wynikającego ze złożonego wcześniej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o
pracę, lecz jedynie przyspiesza jego nastąpienie w czasie. W rozpoznawanej sprawie
powód nie może domagać się uwzględnienia przez sąd roszczeń przysługujących
pracownikowi w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia
umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 2 KP, art. 47 KP), ani odszkodowania za
skrócenie okresu wypowiedzenia (art. 361 § 1 KP), skoro rozwiązanie umowy
nastąpiło na mocy porozumienia stron, w wyniku zgodnych oświadczeń co do
sposobu i terminu ustania stosunku pracy. Powodowi nie należy się odprawa
pieniężna na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Powód doma-
gał się jej w związku z zakończeniem umowy terminowej zawartej przez strony na
czas określony po rozwiązaniu przez nie umowy zawartej na czas nie określony.
Umowa ta uległa rozwiązaniu na skutek upływu terminu, na który została zawarta, a
nie z innych przyczyn, pozwalających na zasądzenie odprawy pieniężnej na pods-
tawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Powodowi nie przysługuje dodatkowe
wynagrodzenie z tytułu kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej, choćby
ze względu na treść art. 224 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U.
z 1989 r., Nr 19, poz. 145 ze zm.). Podniesiony w apelacji zarzut nieważności postę-
powania Sąd Okręgowy ocenił jako nieuzasadniony, ponieważ powód nie został w
procesie przed Sądem pierwszej instancji pozbawiony możliwości obrony swych
praw.

Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód, opierając ją na obydwu
podstawach kasacyjnych. W ramach podstawy naruszenia prawa materialnego po-
wód zarzucił: 1) naruszenie art. 60 KC, art. 29 KP, art. 8 KP, art. 58 KC i art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracow-
nikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw przez przyjęcie, że ,,polskie prawo zezwala, by pracodawca po 56
dniach od zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony przez czynności konklu-
dentne mógł kolejną umową, którą sam opracował na czas określony i z mocą
wsteczną jej ustania i antydatowaną datą wystawienia mógł w czasie choroby pra-
cownika wręczyć pracownikowi trzecią umowę terminową i tym samym by mógł
anulować drugą, na czas nieokreślony którą zawarł z mocy art. 60 KC + art. 29 KP";
zdaniem powoda drugą umowę na czas nie określony strony zawarły 1 maja 1998 r.
per facta concludentia, a skoro została ona zerwana jednostronnie przez pracodaw-
cę, to naruszono art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. pozbawiając powoda
3-miesięcznej odprawy; ,,wręczając do podpisania tzw. umowę terminową (w czasie
choroby powoda, tj. 16 czerwca 1998 r.) nie wykluczone, iż pracodawca chciał dodać
na koszty leczenia terminową umową ponad umowę na czas nie określony", 2)
naruszenie § 7 pkt 6 i § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia
1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców
prawnych (Dz.U. Nr 154, poz. 1013) w związku z art. 415 KC i art. 471 KC, bo powód
wniósł do sądu dwa pozwy, a pozwany je wycofał 3 czerwca 1998 r. i spowodował
umorzenie postępowania, czym naraził powoda na utratę pewnych korzyści z tytułu
zastępstwa w postępowaniu sądowym w kwocie 6.000 złotych, ponieważ uzyskanie
korzystnego dla strony pozwanej tytułu egzekucyjnego było w tych sprawach pewne,
gdyby pozwany nie cofnął pozwów i udzielonego powodowi pełnomocnictwa, 3) na-
ruszenie art. 57 § 2 KP, bo ,,pozwany dwukrotnie naruszył przepisy o wypowiadaniu
umów pracownikowi, wobec którego rozwiązanie umowy podlegało ograniczeniu z
mocy przepisu szczególnego - ustawa o radcach prawnych wymaga uprzedniego
powiadomienia o zamiarze Okręgowej Izby Radców Prawnych, a ponadto uprzed-
niego powiadomienia Związku Zawodowego, do którego w pozwanej Firmie należał
powód, czego nie uczyniono"; zdaniem skarżącego powód powinien otrzymać od
pozwanego różnicę pomiędzy wynagrodzeniem, które uprzednio otrzymywał, a rentą
i to ,,za cały okres do dnia umożliwienia pracy, bo druga umowa zawarta na czas nie
określony nie została wypowiedziana", 4) naruszenie art. 56 i 58 KP, bo ,,w przypad-
ku gdy pracodawca zrywa umowę o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy, a
Sąd uznał za nie celowy powrót pracownika do pracodawcy i uznał Sąd celowym
rozwiązanie umowy, to wówczas pracownik ma prawo do 3 miesięcznego odszko-
dowania + 3 miesięcznej odprawy - zbieg roszczeń". W ramach podstawy kasacyjnej
naruszenia przepisów postępowania powód zarzucił naruszenie: 1) art. 469 KPC
przez przyjęcie, że pracownik dochodzący roszczeń może zrzec się należnych rosz-
czeń na swoją niekorzyść; powód w sporze ograniczył częściowo roszczenia - o od-
prawę rentową, o odsetki, o premię - i nic ponad to, 2) art. 189 KPC w związku z art.
477 § 1, ,,bo powód miał interes prawny w ustaleniu, że jest nadal pracownikiem po-
zwanego, bo pozwany nie wypowiedział powodowi umowy o pracę, którą zawarł z
powodem na czas nie określony, po 30 kwietnia 1998 roku, a trzecią umową tzw.
terminową wręczoną do odbioru w czasie choroby powoda tj. w dniu 16 czerwca
1998 r. (...) nie zerwał drugiej umowy". Ponadto w uzasadnieniu kasacji powód za-
rzucił, że Sądy pierwszej i drugiej instancji ,,odmawiając dopuszczenia zeznań koron-
nych świadków" naruszyły ,,art. 3 KPC + art. 473 KPC", czyniąc postępowanie nie-
ważnym ,,przez pozbawienie powoda możliwości udowodnienia roszczeń i poznania
prawdy materialnej". W oparciu o przedstawione podstawy kasacyjne powód doma-
gał się uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego oraz poprzedzającego go
wyroku Sądu Rejonowego i przekazania sprawy temu Sądowi w celu uzupełnienia
postępowania dowodowego oraz w celu ponownego rozstrzygnięcia sprawy bądź
zasądzenia dochodzonej kwoty w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia wraz
z odsetkami, tytułem należnej odprawy za zerwanie drugiej umowy o pracę w czasie
choroby powoda albo tytułem odszkodowania za naruszenie przepisów w zakresie
zawierania i rozwiązywania umów, oraz kwoty 50 złotych tytułem części roszczenia o
dodatkowe wynagrodzenie z tytułu kosztów zastępstwa procesowego.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. W przypadku podstawy kasacyj-
nej wskazanej w art. 3931 pkt 2 KPC znaczące jest wymaganie, by uchybienie pole-
gające na naruszeniu konkretnego przepisu postępowania mogło mieć istotny wpływ
na wynik sprawy. Nie jest zatem wystarczające ograniczenie się w kasacji do powo-
łania określonego przepisu prawa procesowego, ale konieczne jest także uzasadnie-
nie podnoszonej podstawy kasacyjnej przez wskazanie, na czym to naruszenie pole-
gało oraz jaki mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Jeżeli skarżący zarzuca w skardze
kasacyjnej jedynie ogólnikowo, że postępowanie przed sądem drugiej instancji było
dotknięte wadami powodującymi nieprawidłowość rozstrzygnięcia, przy czym nie
wskazuje wyraźnie i jednoznacznie, na czym polegało niewłaściwe prowadzenie po-
stępowania przez sąd, to w takiej sytuacji Sąd Najwyższy nie może się wdawać w
dociekanie zasadności tak sformułowanych zarzutów, gdyż nie można ich traktować
jako wymaganego przez art. 3933 KPC przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uza-
sadnienia.

Zarzucając naruszenie art. 469 KPC (w związku z rzekomym przyjęciem przez
Sąd Okręgowy, że pracownik może zrzec się należnych mu roszczeń na swoją nie-
korzyść) powód nie wskazał w kasacji, jakich roszczeń zarzut ten dotyczy. Z podkre-
ślenia przez powoda w kasacji, że jedynie częściowo ograniczył swoje roszczenia (o
odprawę rentową, o odsetki, o premię ,,i nic ponad to"), zdaje się wynikać, że w od-
niesieniu do tych roszczeń, co do których cofnął pozew w piśmie procesowym z 24
maja 1999 r., powód akceptuje umorzenie postępowania przez Sąd Rejonowy,
zwłaszcza że cofnięcie pozwu w tej części nastąpiło w następstwie tego, że pozwany
pracodawca wypłacił powodowi odprawę rentową, a więc spełnił dochodzone
świadczenie. Jak z tego wynika, zarzut naruszenia art. 469 KPC nie dotyczy odprawy
rentowej, odsetek od tej odprawy oraz premii regulaminowej za maj 1998 r. w kwocie
330 złotych. Nie wiadomo zatem, do jakich innych roszczeń przez siebie zgłoszonych
powód odnosi ten zarzut. Nie jest on uzasadniony również z tej przyczyny, że kontroli
kasacyjnej podlega prawidłowość stosowania prawa przez sąd drugiej instancji, pod-
czas gdy w rozpoznawanej sprawie do częściowego cofnięcia pozwu przez powoda i
umorzenia w związku z tym postępowania (w części dotyczącej cofniętych żądań)
doszło przed Sądem Rejonowym, a zatem ewentualne naruszenie art. 469 KPC mo-
gło mieć miejsce przed sądem pierwszej instancji. Tego zaś nie można kwestiono-
wać w kasacji, zwłaszcza że w apelacji powód nie zarzucał naruszenia art. 469 KPC,
sąd apelacyjny nie zajmował się w ogóle tą kwestią (nie oceniał prawidłowości zasto-
sowania przez sąd pierwszej instancji tego przepisu), z kolei w postępowaniu apela-
cyjnym powód nie ograniczał powództwa, nie cofał pozwu w żadnej części i nie zrze-
kał się roszczeń. Sąd Okręgowy nie miał zatem podstaw faktycznych i prawnych do
stosowania art. 469 KPC i przepisu tego nie naruszył.

Zarzut naruszenia art. 189 KPC ,,w związku z art. 477 § 1" jest niejasny.
Przede wszystkim powód nie wskazał, jakiej ustawy (kodeksu) dotyczy zarzut naru-
szenia art. 477 § 1. Ponadto, gdyby założyć, że chodzi o art. 477 Kodeksu postępo-
wania cywilnego, to wskazać należy, że przepis ten nie jest podzielony na paragrafy.
Skarżącemu prawdopodobnie chodzi o naruszenie art. 189 KPC w związku z art.
4771 § 1 KPC. Taki zarzut jest nieuzasadniony choćby z tej przyczyny, że jego uza-
sadnienie wykracza nie tylko poza podstawę faktyczną rozstrzygnięcia Sądu Okrę-
gowego, ale nawet poza podstawę faktyczną powództwa. Do momentu wniesienia
kasacji powód nie twierdził, że - jego zdaniem - stosunek pracy łączący go z pozwa-
nym pracodawcą trwa nadal (że nadal jest pracownikiem strony pozwanej), ponieważ
pozwany nie wypowiedział mu dotąd umowy o pracę, którą strony zawarły po 30
kwietnia 1998 r. Wprost przeciwnie, uzasadnienie faktyczne zgłoszonych przez po-
woda żądań (przedstawione obszernie choćby w apelacji) wskazywało na to, że po-
wód przyjmuje, iż doszło do rozwiązania umowy o pracę ze stroną pozwaną (powód
twierdził nawet, że pozwany jednostronnie zerwał łączącą strony umowę o pracę) i z
tej właśnie przyczyny, że do owego rozwiązania doszło, powód domagał się w rozpo-
znawanej sprawie odprawy pieniężnej z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989
r., odszkodowania za bezprawne rozwiązanie drugiej umowy o pracę oraz odprawy
rentowej. Sąd Okręgowy nie stosował w ogóle ani art. 189 KPC, ani art. 4771 § 1
KPC, ponieważ nie było podstaw faktycznych i prawnych do ich zastosowania. W
sprawach z zakresu prawa pracy sąd pracy ma obowiązek orzeczenia o roszcze-
niach, które nie zostały objęte żądaniem, a które wynikają z faktów przytoczonych
przez powoda. Wychodząc ponad żądanie, sąd pracy nie może wykroczyć poza
przedstawioną przez powoda podstawę faktyczną. Oznacza to, że nie może orzec o
roszczeniach opartych na faktach, które nie zostały wskazane przez powoda jako
podstawa faktyczna (uzasadnienie) zgłoszonych roszczeń. Skoro powód wystąpił z
roszczeniami o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku
pracy oraz o odprawy należne pracownikowi również w razie rozwiązania stosunku
pracy, to z oczywistych przyczyn podawał jako podstawę faktyczną tego rodzaju
roszczeń okoliczności wskazujące na rozwiązanie stosunku pracy. Z faktów przyto-
czonych przez powoda nie wynikało zatem, że w dalszym ciągu łączy go z pozwa-
nym umowa o pracę, a zatem Sąd Okręgowy nie mógł poczynić ustalenia, że powód
nadal jest pracownikiem pozwanego i wydać wyroku ustalającego istnienie między
stronami stosunku pracy mimo braku takiego żądania. Zarzut kasacji dotyczący na-
ruszenia art. 189 KPC w związku z art. 4771 § 1 KPC jest zatem nieuzasadniony.

Nieusprawiedliwiony jest również zarzut nieważności postępowania przed Są-
dem Okręgowym w związku z naruszeniem art. 3 KPC i art. 473 KPC wobec odmowy
,,dopuszczenia zeznań koronnych świadków", co - zdaniem powoda - miało dopro-
wadzić do pozbawienia go możliwości udowodnienia swoich roszczeń i poznania
prawdy materialnej. Naruszenie art. 3 KPC i art. 473 KPC nie prowadzi do nieważno-
ści postępowania. Pierwszy z tych przepisów (art. 3 KPC) stanowi, że strony i
uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności
sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody.
Przepis ten skierowany jest do stron, uczestników postępowania, ich przedstawicieli i
pełnomocników, przewidując obowiązek składania przez nich wszelkich oświadczeń
procesowych zgodnie z prawdą. Nie jest to przepis skierowany do sądu, a zatem sąd
nie może go naruszyć, zwłaszcza przez niedopuszczenie dowodów zgłoszonych
przez stronę. Pominięcia dowodów zaoferowanych przez stronę dotyczą inne przepi-
sy Kodeksu postępowania cywilnego, których jednak w kasacji nie wymieniono. Drugi
z powołanych w kontekście nieważności postępowania przepisów procesowych (art.
473 KPC) stanowi, że w sprawach z zakresu prawa pracy nie stosuje się przepisów
ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, a za-
tem wyłącza on w tych sprawach ograniczenia dopuszczalności dowodów przewi-
dziane w art. 246 i 247 KPC, a także w art. 302 § 1 KPC oraz art. 74 § 2 KC. Odma-
wiając dopuszczenia dowodu z zeznań świadków (wskazanych w kasacji) Sąd Rejo-
nowy stwierdził, że dowody te zostały zgłoszone na okoliczności nie mające dla roz-
strzygnięcia sprawy istotnego znaczenia, a zatem pominął je ze względu na treść art.
227 KPC, nie zaś dlatego, że istniały jakiekolwiek ograniczenia dopuszczalności ich
przeprowadzenia, które powinny być pominięte w sprawie z zakresu prawa pracy.
Sąd Rejonowy nie stosował zatem art. 473 KPC i nie mógł go w związku z tym naru-
szyć. Pominął dowód z zeznań świadków zgłoszonych przez powoda, stosując zu-
pełnie inne przepisy prawa procesowego, których kasacja nie wskazuje. Poza tym
kontrolą kasacyjną objęte jest postępowanie przed sądem drugiej instancji, co ozna-
cza, że spod kontroli tej uchylają się bezpośrednio uchybienia sądu pierwszej instan-
cji, a zatem nawet gdyby Sąd Rejonowy naruszył art. 473 KPC, nie można byłoby
tego naruszenia skutecznie podnosić w ramach zarzutów zgłoszonych w skardze
kasacyjnej, zwłaszcza że powód nie podnosił ich w apelacji.

Jak wynika z powyższych rozważań, pozbawione racji okazały się wszystkie
zgłoszone w kasacji zarzuty naruszenia przepisów postępowania. Oznacza to, że
przy ocenie prawidłowości wykładni i zastosowania przez Sąd Okręgowy prawa ma-
terialnego Sąd Najwyższy był związany stanem faktycznym stanowiącym podstawę
wydania zaskarżonego wyroku. Żaden z zarzutów podniesionych w kasacji w ramach
podstawy kasacyjnej z art. 3931 pkt 2 KPC nie dotyczył przy tym dokonywania przez
Sąd drugiej instancji ustaleń faktycznych ani oceny zebranego w sprawie materiału
dowodowego. W takim razie pozbawiona doniosłości prawnej jest zawarta w uzasad-
nieniu kasacji argumentacja odnosząca się do stanu faktycznego sprawy innego niż
ten, jaki został ustalony przez Sąd Okręgowy. Dotyczy to również tych okoliczności
faktycznych, których Sąd Okręgowy nie przytoczył w podstawie faktycznej rozstrzyg-
nięcia, traktując je jako nieistotne.

W ustalonym stanie faktycznym kwalifikacja prawna wzajemnych relacji stron
przyjęta przez Sąd Okręgowy oraz dokonana przez ten Sąd ocena zasadności (a
raczej bezzasadności) roszczeń powoda jest prawidłowa.

Sąd Okręgowy ustalił, że strony łączyły dwie umowy o pracę. Pierwsza została
rozwiązana na mocy porozumienia stron ze skutkiem na dzień 30 kwietnia 1998 r.
(art. 30 § 1 pkt 1 KP). Drugą strony zawarły na czas określony od 1 maja do 3
czerwca 1998 r., kiedy to rozwiązała się ona z upływem czasu, na który była zawarta
(art. 30 § 1 pkt 4 KP). Brak jest podstaw do przyjęcia, że strony łączyła jeszcze trze-
cia umowa o pracę, zawarta per facta concludentia po 30 kwietnia 1998 r. na czas
nie określony. Tego rodzaju twierdzenia faktyczne powoda - odmienne od ustaleń
faktycznych Sądu Okręgowego - są pozbawione znaczenia prawnego, ponieważ nie
towarzyszą im jakiekolwiek zarzuty naruszenia prawa procesowego w zakresie doty-
czącym dokonywania przez sąd ustaleń faktycznych.

Wola powoda zawarcia terminowej umowy o pracę - na czas określony od 1
maja do 3 czerwca 1998 r. - została w dostateczny sposób ujawniona przez podpi-
sanie tej umowy. W jej treści wyraźnie ograniczony został czas jej trwania. Powód -
jako prawnik wykonujący zawód radcy prawnego - musiał zdawać sobie sprawę ze
znaczenia podpisania umowy o pracę tej treści. Nie uchylił się później w żaden spo-
sób od skutków oświadczenia woli złożonego przy jej zawieraniu, nie powołał się też
na wadę oświadczenia woli powodującą bezwzględną nieważność tej czynności
prawnej. Sąd Okręgowy prawidłowo zastosował art. 60 KC, przyjmując, że strony za-
warły umowę o pracę na czas określony. Brak jednoznacznego uzasadnienia, na
czym miałoby polegać naruszenie art. 29 KP i art. 58 KC (powód nie wskazał w ka-
sacji, których paragrafów tych artykułów dotyczą jego zarzuty), uniemożliwia bliższe
odniesienie się do nich w ramach kontroli kasacyjnej. Jeżeli powodowi chodziło o to,
że potwierdzenie na piśmie rodzaju umowy i jej warunków nastąpiło z przekrocze-
niem terminu wskazanego w art. 29 § 3 KP, to z tego faktu nie wynika jeszcze, że
strony nie mogły później potwierdzić zgodnymi oświadczeniami woli (przez złożenie
podpisów na umowie o pracę), że zawarły umowę na czas określony. Sankcją naru-
szenia przez pracodawcę art. 29 § 3 KP nie jest bowiem automatyczne przekształce-
nie się każdej zawartej umowy o pracę w umowę na czas nie określony. Kasacja nie
zawiera wywodu prawnego uzasadniającego zarzut obejścia prawa przez pracodaw-
cę, jeżeli tego właśnie miałby dotyczyć zarzut naruszenia art. 58 KC.

W sytuacji, gdy wiążące jest w postępowaniu kasacyjnym ustalenie co do
tego, że ostatecznie umowa o pracę łącząca strony została rozwiązana w wyniku
upływu czasu, na który była zawarta (art. 30 § 1 pkt 4 KP), a nie w wyniku rozwiąza-
nia jej przez pracodawcę (w wyniku zwolnienia pracownika - art. 10 ust. 1 w związku
z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.) lub na mocy porozumienia stron (art.
11 tej ustawy) z przyczyn dotyczących pracodawcy, nieuzasadniony jest zarzut naru-
szenia art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. w związku z oddaleniem żądania
powoda o odprawę pieniężną. Ponadto powód otrzymał od pozwanego pracodawcy
jednorazową odprawę w związku z przejściem na rentę - z tej przyczyny cofnął nawet
pozew w części dotyczącej odprawy rentowej - a to oznacza, w związku z treścią art.
8 ust. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r., że nawet w razie zbiegu prawa do odprawy
pieniężnej z tytułu rozwiązania z nim stosunku pracy z przyczyn dotyczących praco-
dawcy i odprawy rentowej, przysługiwałaby mu tylko jedna, korzystniejsza dla niego
odprawa. Gdyby zatem żądanie zasądzenia odprawy pieniężnej przewidzianej w art.
8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. powód wyprowadzał z faktu rozwiązania z
nim pierwszej umowy o pracę na mocy porozumienia stron w dniu 30 kwietnia 1998
r. - choć w rzeczywistości (jak wynika z kasacji) wyprowadza to żądanie z faktu bez-
prawnego zerwania z nim umowy o pracę przez pracodawcę w czerwcu 1998 r. w
czasie jego choroby - to zasadność tego żądania musiałaby być oceniona w kontek-
ście regulacji dotyczącej zbiegu prawa do odprawy z tytułu zwolnienia z przyczyn
dotyczących pracodawcy i odprawy rentowej (czyli regulacji wynikającej z art. 8 ust. 4
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.) oraz w kontekście faktu wypłacenia powodowi
przez pracodawcę odprawy rentowej.

Pobawione racji są zarzuty naruszenia art. 56 KP, art. 57 § 2 KP i art. 58 KP,
albowiem żadna z łączących strony umów o pracę - ani pierwsza, ani druga - nie
zostały rozwiązane przez pracodawcę bez wypowiedzenia, a tego trybu rozwiązania
umowy dotyczą wskazane przepisy. Uznając, że powód bezzasadnie domagał się
odszkodowania z tego tytułu, czy to w wysokości wynagrodzenia za 3 miesiące (art.
58 KP w związku z art. 56 KP), czy to w wysokości różnicy między wynagrodzeniem
za pracę a pobieraną rentą za cały czas pozostawania bez pracy po 3 czerwca 1998
r. (art. 57 § 2 KP), Sąd Okręgowy nie naruszył przytoczonych przepisów prawa.

Niesłuszne są również zarzuty dotyczące naruszenia § 7 pkt 6 i § 3 rozporzą-
dzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat
za czynności radców prawnych w związku z art. 415 KC i art. 471 KC. Prawidłowo
Sąd Okręgowy powołał się w kwestii dodatkowego wynagrodzenia powoda jako
radcy prawnego na treść art. 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, zgodnie z któ-
rym radca prawny uprawniony jest do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie
niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych za rzecz strony przez
niego zastępowanej lub jej przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, ar-
bitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały
ściągnięte od strony przeciwnej. Naruszenia tego przepisu kasacja nie zarzuca. Bez-
sporne natomiast było, że koszty zastępstwa sądowego nie zostały ani zasądzone,
ani ściągnięte od przeciwnika procesowego strony pozwanej w sporze gospodar-
czym. Nie można też oceniać - jak to czyni w kasacji powód - dopuszczalnej w
świetle prawa procesowego czynności procesowej, polegającej na cofnięciu przez
stronę pozwaną pozwu w sprawie gospodarczej przeciwko Spółce z o.o. ,,A.", w ka-
tegoriach czynu niedozwolonego lub nienależytego wykonania zobowiązania wyrzą-
dzającego szkodę powodowi. Pozwany pracodawca, będący powodem w sporze go-
spodarczym, miał prawo w każdej chwili cofnąć pozew w sprawie przez siebie wyto-
czonej. Tym bardziej przysługiwało mu takie uprawnienie w sytuacji, gdy powód wa-
dliwie skierował na drogę postępowania upominawczego pozew w sprawie, w której
wartość przedmiotu sporu przekraczała kwotę 900.000 złotych, a w związku z prze-
kazaniem jej przez Sąd Gospodarczy do rozpoznania w ,,zwykłym" postępowaniu
gospodarczym przed stroną pozwaną pojawiła się konieczność uiszczenia uzupeł-
niającej części niebagatelnego wpisu od pozwu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy oddalił kasację na podstawie art.
39312 KPC.
========================================