Wyrok z dnia 2 sierpnia 2000 r.
I PKN 749/99

Fakt, który ma podlegać przyznaniu (art. 229 KPC), powinien być jedno-
znacznie określony, gdyż tylko wtedy może zostać potwierdzony przez stronę
przeciwną jako zgodny z prawdą.


Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Katarzyna
Gonera (sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2000 r. sprawy z powódz-
twa Ireny W. przeciwko Ewie G. - Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowo-Handlo-
wemu ,,S." w R. o ustalenie stosunku pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od
wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Radomiu z
dnia 28 września 1999 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Radomiu wyrokiem z 11 czerwca 1999 r. [...]
ustalił, że powódka Irena W. w okresie od 13 lipca 1998 r. do 4 września 1998 r. po-
zostawała w stosunku pracy z Ewą G. prowadzącą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-
Usługowo-Handlowe ,,S." w R. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku obuw-
nik-szwacz. W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji pozwana stanow-
czo negowała, aby w tym czasie zatrudniała powódkę na podstawie umowy o pracę
lub w ramach jakiegokolwiek innego stosunku prawnego. Sąd Rejonowy ustalił na
podstawie zebranego materiału dowodowego, przede wszystkim zeznań stron oraz
świadków, że pozwana i jej mąż, a zarazem pełnomocnik, Marek G. wiedzieli o
świadczeniu pracy przez powódkę w szwalni obuwia. Dopuszczenie powódki do
świadczenia pracy na warunkach odpowiadających umowie o pracę (art. 22 § 1 KP),
pomimo niesporządzenia umowy na piśmie, doprowadziło do zawarcia między stro-
nami umowy o pracę, czego ustalenia powódka mogła się skutecznie domagać na
podstawie art. 189 KPC i art. 22 § 11 KP.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Radomiu wyrokiem z
28 września 1999 r. [...] oddalił apelację pozwanej, w której zarzucała ona wyrokowi
Sądu Rejonowego błędy w ustaleniach faktycznych oraz pozostawienie poza pods-
tawą rozstrzygnięcia części zebranego materiału dowodowego. W uzasadnieniu
apelacji pozwana stwierdziła, iż zeznania przesłuchanych w sprawie świadków mogą
być podstawą do przyjęcia, że powódka pracowała u niej najwyżej około siedmiu dni
pod koniec sierpnia lub na początku września 1998 r., nie mogą być natomiast pod-
stawą do ustalenia, że powódka była przez nią zatrudniona przez cały sporny okres.
W apelacji podniesiono również, że poza rozważaniami Sądu pierwszej instancji po-
został fakt, iż powódka nie mogła pracować u pozwanej do 7 września 1998 r. (Sąd
Rejonowy ustalił, że zatrudnienie trwało do 4 września 1998 r.), ponieważ z dniem 1
września 1998 r. ,,pozwana przekazała posiadane przedsiębiorstwo synowi". Po dniu
1 września 1998 r. pozwana nie zatrudniała żadnych szwaczek i powódka nie mogła
być przez nią i u niej zatrudniona. Fakt, że powódka nie wiedziała o zmianie właści-
ciela zakładu, o czym z dużym wyprzedzeniem wiedzieli wszyscy inni pracownicy,
dodatkowo potwierdza okoliczność, że powódka nie pracowała w spornym okresie u
pozwanej.

Oddalając apelację pozwanej, Sąd Okręgowy uznał, że ustalenia faktyczne i
ocena materiału dowodowego dokonane przez Sąd Rejonowy nie budzą zastrzeżeń.
Zwrócił uwagę na to, że sama pozwana przyznaje w apelacji, iż materiał dowodowy
potwierdza zatrudnienie powódki u pozwanej pod koniec sierpnia lub na początku
września 1998 r., a mimo to neguje fakt zatrudnienia powódki choćby w części spor-
nego okresu, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. Sąd Okręgowy ocenił jako
bezzasadny zarzut nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy zmian podmiotowych po
stronie pracodawcy. Podnoszona przez skarżącą okoliczność, że od 1 września 1998
r. ,,przekazała posiadanie przedsiębiorstwa synowi", nie mogła odnieść żadnego
skutku, skoro pozwana nie złożyła żadnych dowodów potwierdzających ten zarzut.

Kasację wniosła pozwana, domagając się ,,uchylenia zaskarżonego wyroku
Sądu Okręgowego w Radomiu z dnia 28 września 1999 r. (...) oraz wyroku Sądu
Rejonowego w Radomiu z dnia 11 czerwca 1999 r. (...)". Kasację oparto na podsta-
wie naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy,
a mianowicie art. 316 § 1 KPC, art. 382 KPC i art. 229 KPC, poprzez oparcie zaskar-
żonego kasacją wyroku na części zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w
szczególności pominięcie przez Sąd Okręgowy oświadczenia powódki złożonego na
rozprawie przed Sądem pierwszej instancji w dniu 28 maja 1999 r., potwierdzającego
wskazany przez pozwaną fakt, że od 1 września 1999 r. przekazała prowadzone
przedsiębiorstwo synowi, co w konsekwencji oznacza, że powódka nie mogła być
przez nią zatrudniona w okresie od 1 września 1998 r. do 4 września 1998 r. W uza-
sadnieniu kasacji skarżąca podniosła, że skoro powódka potwierdziła w swoim
oświadczeniu złożonym na rozprawie przed Sądem Rejonowym, że zmiana właści-
ciela miała miejsce, to w konsekwencji pozwana zgodnie z art. 229 KPC nie musiała
dowodzić tego faktu. Naruszenie art. 229 KPC miało wpływ na wynik sprawy z uwagi
na to, że okoliczność przekazania przez pozwaną przedsiębiorstwa innej osobie wy-
kluczała możliwość zatrudniania przez nią powódki co najmniej w okresie od 1 wrze-
śnia do 4 września 1998 r.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i nie zasługuje na uwzględnienie.
W szczególności bezzasadny jest podniesiony w niej zarzut naruszenia art. 229
KPC. Zgodnie z treścią tego przepisu nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku
postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości co do
swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. W tym kontekście rozważenia wyma-
ga, czy oświadczenie powódki złożone podczas rozprawy przed Sądem Rejonowym
w dniu 28 maja 1999 r. nosiło cechy przyznania faktu mającego istotne znaczenie dla
rozstrzygnięcia sprawy, który w związku z tym przyznaniem nie wymagał przeprowa-
dzenia dowodu, a także czy przyznanie było skuteczne.

Fakty przyznane to fakty powołane przez jedną stronę i potwierdzone przez
stronę przeciwną poprzez złożenie w toku postępowania wyraźnego oświadczenia o
ich prawdziwości. Przyznanie faktu jest skierowane do sądu, który decyduje o jego
skuteczności. Jedynie przyznanie zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy wywołuje
ten skutek, że sąd może uznać, iż fakt przyznany nie wymaga już udowodnienia.
Podlegające ocenie z punktu widzenia treści art. 229 KPC oświadczenie powódki z
28 maja 1999 r. zostało złożone w następującej sytuacji procesowej. Po zakończeniu
postępowania dowodowego, a przed zamknięciem rozprawy, przewodniczący składu
orzekającego udzielił głosu stronom (art. 224 § 1 zdanie drugie KPC). W toku koń-
cowego przemówienia pełnomocnik pozwanej użył argumentu, który miał posłużyć
ocenie wiarygodności twierdzeń powódki. Stwierdził mianowicie, że wiedza powódki
na temat zakładu prowadzonego przez pozwaną pochodzi z okresu jej wcześniej-
szego zatrudnienia w tym zakładzie. ,,O tym, że wiedza powódki na temat zakładu
pochodzi z wcześniejszego okresu, świadczy to, że powódka nie wiedziała o tym, że
od 1 września 1998 r. szwalnia przechodzi na syna pozwanej, wiedziały o tym nato-
miast pozostałe pracownice." W odpowiedzi na ten argument powódka złożyła
oświadczenie, iż ,,o tym, że zmienia się właściciel szwalni od 1 września, dowiedziała
się dopiero 4 września. Wcześniej inne pracownice o tej zmianie nie wiedziały."
Przytoczonego expressis verbis oświadczenia powódki nie można potraktować jako
przyznania w sposób wyraźny faktu zmian podmiotowych po stronie pracodawcy,
które miałoby skutkować przyjęciem - bez prowadzenie na tę okoliczność dowodu -
że od 1 września 1998 r. powódka nie była już pracownikiem pozwanej, lecz stała się
pracownikiem innej osoby (syna pozwanej). Przede wszystkim oświadczenie wiedzy
powódki było nakierowane nie na fakt ,,zmiany właściciela szwalni", lecz na to, kiedy
powódka oraz inne pracownice zatrudnione w zakładzie prowadzonym przez
pozwaną dowiedziały się o zmianie właściciela szwalni. Oświadczenie to miało na
celu obronę przed zarzucanym powódce brakiem wiedzy na temat zakładu pro-
wadzonego przez pozwaną. Nie było to więc wyraźne przyznanie przez powódkę
faktu, który miałby wywoływać skutek w postaci braku konieczności prowadzenia
dowodu na okoliczność, czy miały miejsce zmiany podmiotowe po stronie pracodaw-
cy, a jeśli tak, to na czym te zmiany polegały i jakie były ich następstwa prawne.
Ponadto twierdzenia pozwanej co do zmian podmiotowych po stronie praco-
dawcy nie były na tyle jednoznaczne, aby mogły podlegać wyraźnemu przyznaniu
przez stronę przeciwną. Ze strony pozwanej lub jej pełnomocnika padały stwierdze-
nia różnej treści - o ,,zmianie właściciela zakładu", ,,przekazaniu szwalni synowi",
,,przekazaniu posiadanego przedsiębiorstwa synowi", ,,przekazaniu prowadzenia
szwalni i zatrudniania w niej pracowników synowi". Fakt, który ma podlegać przyzna-
niu, powinien być jednoznaczny, gdyż tylko wtedy może zostać potwierdzony - jako
zgodny z prawdą - przez stronę przeciwną. Dodatkowo przytoczone twierdzenia po-
zwanej mogły budzić wątpliwości co do swej jednoznaczności w kontekście treści
dokumentu w postaci wyciągu z rejestru podmiotów gospodarczych wystawionego
przez referat ewidencji działalności gospodarczej Urzędu Miejskiego w R. w dniu 17
września 1998 r. [...]. Nawet przy założeniu, że oświadczenie powódki można byłoby
potraktować jako przyznanie faktu ,,zmiany właściciela szwalni", to przyznanie takie
mogło budzić wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy i w
taki właśnie sposób potraktował je Sąd Okręgowy, stwierdzając, że pozwana nie zło-
żyła dowodów potwierdzających ,,przekazanie posiadania przedsiębiorstwa" synowi.
Wątpliwości te wynikały z konfrontacji twierdzeń pozwanej w tym przedmiocie z tre-
ścią wyciągu z rejestru ewidencji działalności gospodarczej, stanowiącego dokument
urzędowy (art. 244 KPC). Dokument ten został złożony do akt przez pozwaną, a wy-
nika z niego, że właścicielem Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego
,,S." w R. jest Ewa G., jej pełnomocnikiem zaś mąż Marek G. Nie ma w tym doku-
mencie mowy o synu powódki Wojciechu G. W zakresie działalności tego Przedsię-
biorstwa wymieniono ,,produkcję obuwia i elementów do obuwia", czyli ten rodzaj
czynności, przy wykonywaniu których - zgodnie z ustaleniami Sądu Okręgowego -
zatrudniona była powódka jako obuwnik-szwacz do 4 września 1998 r. Wyciąg z re-
jestru pochodzi z 17 września 1998 r., a więc został wystawiony już po ustaniu sto-
sunku pracy łączącego strony. W toku postępowania pozwana nie złożyła innego
wyciągu z rejestru podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, z którego wy-
nikałoby, że od 1 września 1998 r. nastąpiły jakiekolwiek zmiany w zakresie (rodzaju)
prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Wątpliwości co do zgodności przy-
znania z rzeczywistym stanem rzeczy wynikały także z faktu niezłożenia przez po-
zwaną w toku postępowania wyciągu innej (aktualnej) treści lub jakiegokolwiek inne-
go dokumentu, z którego wynikałyby ,,zmiany właściciela szwalni".
Przedmiotem przyznania mogą być tylko fakty, a nie ich ocena prawna. Sto-
sunki prawne podlegają ocenie sądu. O tym, czy doszło, czy nie doszło do ,,zmiany
właściciela zakładu" w takim znaczeniu, aby możliwe było zakwalifikowanie tej
,,zmiany" jako przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę (w ro-
zumieniu art. 231 § 1 KP) powinien był zadecydować Sąd. W istocie Sąd Okręgowy
uznał, że pozwana nie wykazała (nie przedstawiła dowodów), aby miało miejsce
przekazanie zakładu pracy, w którym zatrudniona była powódka, innemu pracodawcy
ze skutkami wynikającymi z art. 231 § 1 KP . Taka ocena prawna jest prawidłowa.
Pozwana w toku postępowania składała pisma procesowe (odpowiedź na pozew i
inne) z pieczątkami firmowymi Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usłudgowo-Handlowe-
go ,,S." Ewa G. Nie twierdziła, że jej przedsiębiorstwo przestało istnieć. Fakt przeka-
zania tego przedsiębiorstwa (lub jego części) innej osobie (synowi) - wraz z tym, w
jakim zakresie, od jakiej daty i z jakimi konsekwencjami dla stosunków pracy to prze-
kazanie nastąpiło - nie został w żaden sposób przez pozwaną wykazany.
Mając na względzie wskazane okoliczności, Sąd Najwyższy nie stwierdził na-
ruszenia przez Sąd Okręgowy art. 229 KPC, podobnie jak pozostałych powołanych w
kasacji przepisów postępowania - art. 316 § 1 KPC i art. 382 KPC - co do których
uzasadnienie kasacji nie wskazuje, na czym polegało ich naruszenie i jaki miało ono
wpływ na wynik sprawy.
W tej sytuacji kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 39312 KPC.
========================================