Wyrok z dnia 22 listopada 2001 r.
I PKN 701/00

Nauczycielowi przeniesionemu do innej szkoły na jego wniosek, uzasad-
niony likwidacją dotychczasowego pracodawcy, nie przysługuje odprawa
przewidziana w art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczy-
ciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.).


Przewodniczący SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Andrzej Kijowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2001 r. sprawy z powództwa
Janusza R. przeciwko Urzędowi Miasta i Gminy w D. o odprawę pieniężną, na skutek
kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Radomiu z dnia 25 maja 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację;
zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 250 zł, w pozostałej czę-
ści odstąpił od obciążenia powoda kosztami procesu.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy w Radomiu wyrokiem z dnia 25 maja 2000 r. [...] oddalił apela-
cję Janusza R. od wyroku Sądu Rejonowego w Przysusze z dnia 19 listopada 1999 r.
[...], oddalającego powództwo apelującego przeciwko Urzędowi Gminy i Miasta w D.
o odprawę.
Sąd ustalił, że powód, będący nauczycielem mianowanym wychowania fizycz-
nego w Publicznej Szkole Podstawowej w D., w dniu 14 maja 1999 r. złożył wniosek
do Dyrektora Gimnazjum w D. o zatrudnienie go od dnia 1 września 1999 r. w trybie
przeniesienia na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta
Nauczyciela. W dniu 26 maja 1999 r. Dyrektor Gimnazjum w D. podjął decyzję o
przeniesieniu Janusza R. do tej szkoły z dniem 1 września 1999 r. Powód nie składał
do Dyrektora Publicznej Szkoły Podstawowej wniosku o rozwiązanie stosunku pracy
z powodu likwidacji szkoły. Dyrektor szkoły wydała mu wprawdzie świadectwo pracy,
jednak uczyniła to nieprawidłowo pod wpływem błędnej informacji.
Zgodnie z art. 20 ust. 2 zdanie 1 Karty Nauczyciela, odprawa pieniężna przy-
sługuje nauczycielowi, z którym dyrektor szkoły rozwiązał stosunek pracy na jego
wniosek z przyczyn określonych w ust. 1. Przeniesienie w trybie art. 18 Karty Nau-
czyciela nie powoduje rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy. Skoro powód
nie składał wniosku o rozwiązanie stosunku pracy w związku z likwidacją szkoły i nie
został z nim rozwiązany stosunek pracy - nie nabył prawa do odprawy.
Janusz R. zaskarżył kasacją ten wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu
pierwszej instancji. Wskazując jako jej podstawę naruszenie prawa materialnego
przez błędną wykładnię art. 20 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela ,,polegającą na nieprawi-
dłowym uznaniu przez Sądy obu instancji, że w stanie faktycznym sprawy, mając na
uwadze okoliczność całkowitej likwidacji szkoły, w której powód Janusz R. zatrudnio-
ny był w charakterze nauczyciela mianowanego, fakt złożenia przez niego ustnego
wniosku o rozwiązanie stosunku pracy, który to wniosek przyjęła była dyrektor szkoły
Irena G. i na tej podstawie wydała powodowi świadectwo pracy, brak jest podstaw do
przyjęcia", że powodowi przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego
wynagrodzenia zasadniczego, pełnomocnik skarżącego wniosła o zmianę obu wy-
roków ,,przez zasądzenie na rzecz powoda żądanej kwoty 6.211 zł z ustawowymi od-
setkami od dnia 1 września 1999 r.", ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu drugiej
instancji i przekazanie temu Sądowi sprawy do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu skargi twierdzi się, że powód złożył Dyrektorowi Publicznej
Szkoły Podstawowej w D. wniosek o rozwiązanie stosunku pracy, co ,,udokumento-
wane zostało wydaniem stosownego świadectwa pracy". Ponieważ nigdy nie złożył
wniosku o przeniesienie w stan nieczynny, ,,zachodziła konieczność rozwiązania sto-
sunku pracy przez pracodawcę, który w osobie dyrektor Ireny G. taką decyzję podjął.
Działanie władz szkolnych wymuszające wręcz na powodzie złożenie wniosku o
przeniesienie w trybie art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela jest niedopuszczalną próbą
obejścia prawa, przez pozbawienie powoda odprawy gwarantowanej w art. 20 ust. 2
Karty Nauczyciela. Powód modyfikując swój wniosek o rozwiązanie z nim stosunku
pracy działał pod wpływem błędnego pouczenia ze strony władz szkolnych, iż za-
trudnienie go w nowopowstałym Gimnazjum w D. nastąpić może 'jedynie' na pod-
stawie art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela". Stosunek pracy powoda ustał 31 sierpnia
1999 r., a nową pracę w Gimnazjum podjął on w dniu 1 września 1999 r. Po ustaniu
zatrudnienia nie mogło nastąpić przeniesienie ,,w ramach stosunku pracy".
Zdaniem pełnomocnika Janusza R., pomimo braku aktu mianowania, należy
przyjąć, że nowy stosunek pracy został z powodem nawiązany ,,w oparciu o przepis
art. 10 ust. 2 Karty Nauczyciela", ,,przez mianowanie z mocy prawa", gdyż ,,będąc
wcześniej nauczycielem mianowanym spełnia warunki z art. 10 ust. 2 i 3 ustawy
Karta Nauczyciela".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 39311 KPC, Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach ka-
sacji biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. Ponieważ
skarżący nie wskazał jako podstawy kasacyjnej naruszenia przepisów postępowania
i nie zakwestionował ustaleń stanowiących faktyczną podstawę rozstrzygnięcia za-
wartego w zaskarżonym wyroku, ustalenia te trzeba uznać za niewadliwe. Jest nimi
związany także Sąd Najwyższy rozpoznający kasację.
Sąd ustalił, że Janusz R. nie składał do dyrektora likwidowanej z dniem 31
sierpnia 1999 r. Publicznej Szkoły Podstawowej w D. wniosku o rozwiązanie stosun-
ku pracy. Z powodu likwidacji szkoły nie doszło ani do rozwiązania z nim stosunku
pracy, ani do przeniesienia go w stan nieczynny. Skarżący został bowiem, na jego
wniosek z dnia 14 maja 1999 r., przeniesiony z dniem 1 września 1999 r., na pod-
stawie art. 18 Karty Nauczyciela, na stanowisko nauczyciela wychowania fizycznego
w Gimnazjum w D. aktem dyrektora tej szkoły z dnia 26 maja 1999 r.
Wedle art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym
przed jego nowelizacją ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Na-
uczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 19, poz. 239), likwidacja
szkoły uzasadnia przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny lub, na wniosek
nauczyciela, rozwiązanie stosunku pracy z końcem roku szkolnego po uprzednim
trzymiesięcznym wypowiedzeniu (ust. 3). W przypadku rozwiązania stosunku pracy
nauczycielowi przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodze-
nia zasadniczego (ust. 2). Odprawa stanowi przede wszystkim swego rodzaju re-
kompensatę - odszkodowanie i zadośćuczynienie - za utratę pracy. Można w niej
także dostrzec elementy socjalne, gdyż zapewnia nauczycielowi i członkom jego ro-
dziny niezbędne środki utrzymania przez czas konieczny na znalezienie nowych (in-
nych) źródeł pozyskiwania dochodu. Nauczycielowi, którego stosunek pracy wygasł
wskutek upływu sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym
odprawa nie przysługuje (ust. 6). Równoważy ją otrzymywane w tym czasie wyna-
grodzenie.
Regulacja zawarta w art. 20 Karty Nauczyciela dotyczy tych nauczycieli, któ-
rych dalsze zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć nie jest możliwe. Chodzi, oczywi-
ście, o brak możliwości zatrudnienia w dotychczasowej szkole. Nie jest jednak wyłą-
czona w takich razach możliwość zatrudnienia nauczyciela, na jego prośbę lub za
jego zgodą, w innej szkole w trybie przeniesienia służbowego. Należy bowiem przy-
jąć, że dobrem prawnie chronionym jest przede wszystkim miejsce pracy, a ustanie
zatrudnienia - koniecznością, której nie można było zapobiec z przyczyn obiektyw-
nych. Przy tym, dopuszczalność przeniesienia nauczyciela na podstawie art. 18
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. nie jest powiązana z żadnymi konkretnymi przy-
czynami, które mogą dotyczyć zarówno nauczyciela, jak i obecnego lub przyszłego
pracodawcy.
Przeniesienie jest zwykłym sposobem zmiany stosunku pracy nauczyciela
mianowanego. Po przeniesieniu pozostaje on z nowym pracodawcą w tym samym
stosunku pracy, choć niekiedy na innych warunkach niż uprzednio. Akt przeniesienia
określa datę rozpoczęcia pracy w ,,nowej" szkole, która może być zbieżna, i na ogół -
ze względów organizacyjnych - jest zbieżna, z dniem rozpoczęcia roku szkolnego.
Nie znaczy to, że akt ten nie może być wydany z inną datą, przypadającą przed za-
kończeniem roku szkolnego u dotychczasowego pracodawcy. Wywody pełnomocni-
ka skarżącego dotyczące rozwiązania stosunku pracy z Publiczną Szkołą Podsta-
wową w D. wskutek wydania przez jej dyrektorkę świadectwa pracy i nawiązania sto-
sunku pracy w Gimnazjum w D. na podstawie mianowania z mocy ustawy (art. 10
ust. 2 Karty) stanowią spekulacje co by było, gdyby skarżący nie został przeniesiony
do tego Gimnazjum przez jego dyrektora. Są więc zupełnie oderwane od prawidłowo
ustalonego stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================