Wyrok z dnia 16 listopada 2001 r.
I PKN 696/00

Nie narusza zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji)
uzależnienie w art. 2 pkt 5 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjali-
zacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 118, poz. 561 ze
zm.; obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.) prawa do
nieodpłatnego nabycia akcji od istnienia związku przyczynowego między roz-
wiązaniem stosunku pracy, a uzyskaniem prawa do emerytury (renty).


Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Józef
Iwulski (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2001 r. sprawy z powódz-
twa Marii K., Janiny J., Wacławy K., Krystyny M., Aleksandry K., Zofii S., Rozalii G.,
Krystyny K., Krystyny M., Krystyny I. i Heleny K. przeciwko P.M. Polska Spółce Ak-
cyjnej w K. o zapłatę odszkodowania, na skutek kasacji powódek od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 lutego 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 16 września 1999 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Krakowie oddalił powództwo Marii K., Janiny J., Wacławy K.,
Krystyny M., Aleksandry K., Zofii S., Rozalii G., Krystyny K., Krystyny M., Krystyny I. i
Heleny K. przeciwko P.M. Polska S.A. w K. o odszkodowanie z tytułu bezprawnego
pozbawienia ich prawa do nieodpłatnego nabycia akcji prywatyzowanej Spółki. Sąd
Okręgowy ustalił, że przedsiębiorstwo państwowe Zakłady Przemysłu Tytoniowego w
K. zostało wykreślone z rejestru przedsiębiorstw w dniu 1 kwietnia 1994 r. Powódki
były zatrudniane w przedsiębiorstwie w zależności od potrzeb, w ramach umów na
czas wykonania określonej pracy w trakcie kampanii trwającej od 1 października da-
nego roku do różnych dat roku następnego. Niesporna była ilość akcji przysługują-

cych powódkom w przypadku uznania je za osoby uprawnione do ich nieodpłatnego
nabycia oraz aktualna cena tych akcji, a co za tym idzie wysokość dochodzonych
odszkodowań. Niesporne były również daty ustania stosunków pracy poszczegól-
nych powódek oraz uzyskanie przez nie świadczeń emerytalno-rentowych. Powódka
Maria K. pracowała do 15 maja 1984 r., zasiłek chorobowy pobierała w okresie od 5
maja 1984 r. do 30 października 1984 r., a z dniem 1 listopada 1984 r. przyznana jej
została renta inwalidzka. Powódka Janina J. pracowała do 18 maja 1984 r., na zwol-
nieniu lekarskim przebywała od 14 maja do 2 listopada 1984 r., a od dnia 3 listopada
1984 r. pobiera świadczenie rentowe. Powódka Wacława K. świadczyła pracę do 19
kwietnia 1991 r., na zasiłku chorobowym przebywała od 19 kwietnia do 15 paździer-
nika 1991 r., a od dnia 16 października 1991 r. pobiera wcześniejszą emeryturę, w
trakcie pobierania świadczenia emerytalnego była zatrudniana na okres kampanii w
latach 1991-1993. Powódka Krystyna M. pracowała do 31 maja 1983 r., zasiłek cho-
robowy pobierała w okresie od 16 maja do 11 listopada 1983 r., a z dniem 12 listo-
pada 1983 r. przyznana jej została renta inwalidzka. Powódka Aleksandra K. praco-
wała do 15 maja 1984 r., na zasiłku chorobowym przebywała od 12 maja do 7 listo-
pada 1984 r., a rentę inwalidzką otrzymała z dniem 8 listopada 1984 r. Powódka Zo-
fia S. świadczyła pracę do 9 lipca 1987 r., przebywała na zasiłku chorobowym od 1
lipca do 27 grudnia 1987 r., a od 28 grudnia 1987 r. przyznano jej świadczenie rento-
we. Powódka Rozalia G. pracowała do dnia 8 maja 1989 r., na zasiłku chorobowym
przebywała od kwietnia 1989 r. do października 1989 r., kiedy to uzyskała rentę
inwalidzką; pobierając świadczenie rentowe zatrudniana była przez stronę pozwaną
na czas kampanii do 1993 r. Powódka Krystyna K. pozostawała w zatrudnieniu do 5
czerwca 1989 r., na zwolnieniu lekarskim przebywała od 5 czerwca do 1 grudnia
1989 r., a następnie otrzymała rentę inwalidzką od dnia 2 grudnia 1989 r., pracowała
jeszcze w kampanii w latach 1990-1991, a później przeszła na emeryturę. Powódka
Krystyna M. pracowała do 20 czerwca 1996 r., z zasiłku chorobowego korzystała od
daty poprzedzającej datę rozwiązania stosunku pracy do 23 grudnia 1996 r., a od
dnia 24 grudnia 1996 r. pobierała świadczenie rentowe, w dniu 1 kwietnia 1994 r. nie
pozostawała w zatrudnieniu, gdyż umowa na czas kampanii od jesieni 1993 r. uległa
rozwiązaniu z dniem 18 marca 1994 r. Powódka Helena K. świadczyła pracę do 30
maja 1980 r., od dnia 24 maja do 23 listopada 1980 r. przebywała na zwolnieniu le-

karskim, a rentę inwalidzką pobiera od dnia 24 listopada 1980 r., ponownie w ra-
mach umów o pracę sezonową pracowała do 31 marca 1983 r. Powódka Krystyna I.
pracowała do 20 czerwca 1986 r., z zasiłku chorobowego korzystała od 19 czerwca
do 15 grudnia 1986 r., a od dnia 16 grudnia 1986 r. pobiera świadczenie rentowe.
W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał, iż powódki
nie są osobami uprawnionymi do nieodpłatnego nabycia akcji w rozumieniu art. 2 pkt
5 lit. a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsię-
biorstw państwowych (Dz.U. Nr 118, poz. 561 ze zm.). Zgodnie z tymi przepisami
przez uprawnionego pracownika należy rozumieć osobę będącą w dniu wykreślenia
z rejestru komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego pracownikiem tego
przedsiębiorstwa, bądź osoby, które przepracowały co najmniej 10 lat w tym przed-
siębiorstwie, które zostało następnie sprywatyzowane przez wniesienie do spółki, a
rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło wskutek przejścia na emeryturę lub rentę, albo
z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczegól-
nych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczą-
cych zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19
ze zm.). Co prawda, wszystkie powódki przepracowały u strony pozwanej do dnia 1
kwietnia 1994 r. co najmniej 10 lat i przeszły (za wyjątkiem Wacławy K. i Krystyny
M.) na rentę, jednakże przyczyną rozwiązania stosunków pracy było zakończenie
kampanii, na okres której umowy o pracę z powódkami były zawarte, a nie ich przej-
ście na rentę. Przed datami rozwiązania umów powódki rozpoczęły korzystanie z
zasiłków chorobowych, jednak nie można dopatrzyć się żadnego związku między
rozwiązaniem umów o pracę, a ich przejściem na rentę. Również stosunek pracy
powódki Wacławy K. uległ rozwiązaniu z końcem kampanii, a nie ze względu na jej
przejście na wcześniejszą emeryturę. Powódka otrzymała emeryturę od dnia 16
października 1991 r., podczas gdy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło 19 kwietnia
1991 r. Natomiast powódce Krystynie M. rentę inwalidzką przyznano dopiero od dnia
24 grudnia 1996 r. W dniu wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru, tj.
w dniu 1 kwietnia 1994 r., nie była jego pracownikiem, bowiem umowa o pracę za-
warta na czas trwania kampanii uległa rozwiązaniu 18 marca 1994 r. Sąd Okręgowy
podkreślił, iż znane mu jest stanowisko, że w przypadku rozwiązania umowy o pracę
na skutek upływu okresu pobierania zasiłku chorobowego, gdy następnie została

pracownikowi przyznana renta inwalidzka, istnieje związek między rozwiązaniem
stosunku pracy, a przejściem na rentę, co uprawnia pracownika do odprawy rento-
wej. Sąd Okręgowy zna także wykładnię, iż pracownik ma prawo do odprawy rento-
wej w przypadku rozwiązania stosunku pracy wskutek upływu okresu, na jaki umowa
o pracę była zawarta, w sytuacji gdy zaczyna chorować przed datą rozwiązania
umowy i choruje nieprzerwanie, uzyskując następnie rentę inwalidzką. Zdaniem
Sądu pierwszej instancji, taka interpretacja istnienia związku nie może mieć zastoso-
wania w sprawie, bowiem przepisy ustawy o komercjalizacji należy stosować ściśle
jako przepisy płacowe, a zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, że rozwią-
zanie łączących stronę pozwaną z powódkami umów o pracę nie nastąpiło wskutek
ich przejścia na rentę lub emeryturę.
Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 1 lutego 2000 r. [...] oddalił ape-
lację powódek. Uznał, że zgodnie z art. 2 pkt 5 lit. a ustawy o komercjalizacji, przez
pracowników uprawnionych do nieodpłatnego nabycia akcji rozumie się osoby będą-
ce pracownikami w dniu wykreślenia z rejestru przedsiębiorstwa państwowego prze-
kształconego w spółkę. Pracownikami tego przedsiębiorstwa państwowego zgodnie
z art. 2 pkt 5 lit. c ustawy są osoby, które przepracowały w przekształcanym przed-
siębiorstwie co najmniej dziesięć lat, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło wsku-
tek przejścia na emeryturę lub rentę albo z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Przepisy te określają zatem kryteria, którym musi
odpowiadać pracownik, aby spełnić warunki do uznania go za uprawnionego do nie-
odpłatnego nabycia akcji komercjalizowanego przedsiębiorstwa. Trafne jest stano-
wisko skarżących, iż dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenie ma interpretacja użytego
przez ustawodawcę sformułowania ,,rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło wskutek
przejścia na emeryturę lub rentę". Zdaniem Sądu Apelacyjnego, użycie takiego
określenia nie było przypadkowe i powoduje zacieśnienie kręgu uprawnionych pra-
cowników do osób, z którymi rozwiązanie stosunku pracy w przekształcanym przed-
siębiorstwie było następstwem uzyskania uprawnień emerytalno-rentowych. Bez
znaczenia jest okoliczność, czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w wyniku
dwustronnego oświadczenia woli (porozumienia stron), czy też jednostronnego
oświadczenia woli (wypowiedzenia stosunku pracy bądź jego rozwiązania bez wypo-
wiedzenia, np. z powodu upływu okresu pobierania zasiłku chorobowego), czy wre-

szcie rozwiązania z upływem okresu, na który umowa o pracę została zawarta, lub
jej rozwiązania wskutek zakończenia pracy, dla wykonania której była zawarta.
Istotne jest natomiast, aby rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło wskutek przejścia
pracownika na emeryturę lub rentę. Jest to określenie równoznaczne z pojęciem ,,na
skutek" (,,w rezultacie", ,,z powodu", ,,w wyniku", ,,z przyczyny", "w następstwie"). Nie
chodzi tu zatem o jakikolwiek związek rozwiązania stosunku pracy z przejściem pra-
cownika na emeryturę lub rentę, czyli pewien stosunek powiązania (łączności, spój-
ności, oddziaływania, wpływania na siebie), lecz o ściśle określone następstwo. W
przepisach zdarzeniem tym jest nabycie przez pracownika uprawnień emerytalno-
rentowych, a następstwem tego stanu rzeczy rozwiązanie łączącego pracownika i
pracodawcę stosunku pracy. Sąd Apelacyjny powołał poglądy wyrażone w orzecznic-
twie Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 8 grudnia 1993 r. I PRN 111/93, OSNCP 1994
r. z. 12, poz. 243) dotyczące prawa do odprawy emerytalno-rentowej w sytuacji, gdy
rozwiązanie stosunku pracy nie zbiegało się w czasie z nabyciem prawa do emery-
tury lub renty. Według tej wykładni, ,,związek" między rozwiązaniem stosunku pracy a
nabyciem prawa do emerytury lub renty może mieć nie tylko charakter przyczynowy i
czasowy, ale także funkcjonalny. Posługując się pojęciem ,,związku", w tych przypad-
kach ustawodawca pozostawił większą swobodę organom orzekającym w zakresie
obejmowania prawem do odprawy także tych pracowników, u których rozwiązanie
stosunku pracy nie zbiega się ściśle w czasie z nabyciem prawa do świadczenia
emerytalno-rentowego. W przeciwnym razie ustawodawca posłużyłby się formułą
prawną, wymagającą na przykład, by rozwiązanie stosunku pracy następowało ,,z
powodu" (z przyczyny) nabycia prawa do emerytury lub renty. Odprawa emerytalno-
rentowa jest jednak świadczeniem wynikającym wprost z przepisów prawa pracy i
jako taka ma zupełnie inny charakter niż uprawnienie do nieodpłatnego nabycia ak-
cji. Trafne jest więc stanowisko Sądu pierwszej instancji, że w sprawie nie ma
zastosowania taka interpretacja. Przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komer-
cjalizacji zawierają więc surowsze kryteria warunkujące uznanie pracownika
komercjalizowanego przedsiębiorstwa za osobę uprawnioną do nieodpłatnego naby-
cia akcji. Niesporne jest, że powódki (za wyjątkiem Wacławy K. i Krystyny M.) w trak-
cie trwania umów o pracę zachorowały i bezpośrednio po upływie okresu pobierania
zasiłku chorobowego uzyskały prawo do świadczeń rentowych. Niesporne jest rów-

nież, że umowy o pracę uległy rozwiązaniu w czasie pobierania zasiłków chorobo-
wych, a prawo do renty powódki uzyskały po upływie kilku miesięcy od daty ustania
stosunków pracy. W tej sytuacji należy uznać, że rozwiązanie łączących strony
stosunków pracy nie nastąpiło wskutek przejścia powódek na rentę, bowiem ustanie
tych stosunków nie było następstwem (wynikiem, rezultatem, skutkiem) uzyskania
przez nie uprawnień do świadczeń rentowych, lecz poprzedziło uzyskanie tych
uprawnień i nastąpiłoby niezależnie od ich uzyskania. Tym samym przejście powó-
dek na rentę nie stanowiło podstawy (przyczyny) rozwiązania umów o pracę. Przed-
stawione rozważania odnoszą się również do powódki Wacławy K., z tym że wiek 55
lat, uprawniający ją do wcześniejszej emerytury, osiągnęła dopiero w dniu 5 lipca
1991 r., a stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 19 kwietnia 1991 r. Przyczyną
rozwiązania stosunku pracy nie może być przejście pracownika na emeryturę w sy-
tuacji, gdy pracownik nie spełnia warunków do jej uzyskania na skutek nieosiągnię-
cia stosownego wieku. Sąd Apelacyjny za trafne uznał stanowisko Sądu pierwszej
instancji, że powódka Krystyna M. nie nabyła prawa do nieodpłatnego nabycia akcji,
bowiem nie spełniła warunku, o którym mowa w art. 2 pkt 5 lit. a ustawy o komercjali-
zacji, wymagającego zatrudnienia pracownika w przedsiębiorstwie państwowym w
dacie jego wykreślenia z rejestru (w przypadku pozwanej Spółki 1 kwietnia 1994 r.).
Niesporne jest, że umowa o pracę z tą powódką uległa rozwiązaniu z dniem 18
marca 1994 r. Do tej powódki nie może mieć zastosowania art. 2 pkt 5 lit. c ustawy o
komercjalizacji, gdyż wymaga on rozwiązania stosunku pracy wskutek przejścia
pracownika na emeryturę lub rentę po przepracowaniu w przekształcanym przedsię-
biorstwie co najmniej dziesięciu lat. Wskazuje to, że stosunek pracy musi w takim
przypadku ustać ze wskazanych w nim przyczyn przed datą wykreślenia tego przed-
siębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych (czyli w przypadku pozwanej
Spółki przed dniem 1 kwietnia 1994 r.). Tymczasem skarżąca prawo do świadczenia
rentowego uzyskała dopiero w dniu 24 grudnia 1996 r., a więc w czasie, gdy strona
pozwana posiadała już status spółki akcyjnej. Takiej wykładni nie można zarzucić
naruszenia zasady równości wobec prawa, wyrażonej w art. 32 Konstytucji. Zasada
ta nie oznacza bowiem jednakowego traktowania wszystkich obywateli, lecz odnosi
się do równego traktowania grup społecznych charakteryzujących się tymi samymi
cechami. Skoro zaś ustawodawca ustanowił kryteria, których spełnienie warunkuje

nabycie określonego uprawnienia, wyłączył tym samym z grupy osób uprawnionych
pracowników kryteriów tych niespełniających.
Kasację od tego wyroku wniosły powódki. Zarzuciły naruszenie art. 2 pkt 5
ustawy o komercjalizacji w związku z art. 32 Konstytucji. Zdaniem powódek wykład-
nia sformułowania, stanowiącego że rozwiązanie stosunku pracy następuje "wsku-
tek" przejścia na emeryturę lub rentę wymaga uwzględnienia celów ustawy. Sąd
Apelacyjny przyjął, że pojęcie to oznacza wprowadzenie warunku istnienia związku
przyczynowo-czasowego między rozwiązaniem umowy o pracę, a uzyskaniem eme-
rytury (renty). Zdaniem powódek, nie uwzględnia to wykładni funkcjonalnej, która w
powiązaniu z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa, prowadzi do wniosku, że
prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powinno przysługiwać pracownikom, którzy
pomnożyli majątek prywatyzowanego przedsiębiorstwa i nie są zdolni do pracy. Przy
uwzględnieniu tego dla spełnienia analizowanej przesłanki wystarczające jest, by po-
wódki po zakończeniu pracy u strony pozwanej nie podjęły innej pracy ze względu
na przejście na emeryturę (rentę), co z reguły było poprzedzone chorobą. Zdaniem
powódek, brak jest podstaw do ,,wręcz" dyskryminującego ich traktowania z uwagi na
charakter ich umów o pracę. Gdyby nie okresowy charakter zatrudnienia, to zosta-
łyby uznane za spełniające przesłanki do nabycia akcji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rację mają Sądy obu instancji, że art. 2 pkt 5 lit. c ustawy o komercjalizacji
należy interpretować ściśle. Przepis ten wprawdzie nie jest przepisem płacowym
(choćby pośrednio), gdyż nie kształtuje przesłanek prawa do wynagrodzenia (innego
podobnego świadczenia). Jest natomiast przepisem, który ustanawia przesłankę
szczególnego przywileju związanego ze świadczeniem w przeszłości pracy na pod-
stawie stosunku pracy. Z tego więc względu musi być interpretowany ściśle, a nawet
restrykcyjnie. Sądy obu instancji (zwłaszcza Sąd drugiej instancji) słusznie w pierw-
szym rzędzie przeprowadziły językową interpretację tego przepisu. Nie można bo-
wiem - tak jak wywodzą powódki w kasacji - przejść od razu do wykładni funkcjonal-
nej, niepoprzedzonej wykładnią językowo-logiczną. Zwrócić też należy uwagę na to,
że Sądy słusznie uwzględniły w wykładni językowej kontekst systemowy, nawiązując

do innych przepisów regulujących podobne instytucje prawne (przejście pracownika
na emeryturę lub rentę jako przesłankę odpraw). Całkowicie prawidłowe jest zwróce-
nie przez Sądy uwagi na odmienność wskazanych regulacji w warstwie językowej i
wniosek, że skoro ustawodawca używa różnych zwrotów językowych, to powinno to
oznaczać odmienność regulacji prawnej. Sąd Najwyższy podziela podstawowy wnio-
sek wynikający z tej wykładni, że ustawodawca, posługując się w art. 2 pkt 5 lit. c
ustawy o komercjalizacji zwrotem językowym, iż rozwiązanie stosunku pracy nastą-
piło wskutek przejścia na emeryturę lub rentę uznał konieczność wystąpienia
związku przyczynowego i czasowego między tymi zdarzeniami. Sąd drugiej instancji
w tym zakresie dokonał więc prawidłowej analizy tego przepisu z odwołaniem się do
adekwatnych poglądów utrwalonego orzecznictwa w zakresie prawa do odprawy
emerytalnej (rentowej). Można tylko dodatkowo stwierdzić, że taką samą interpreta-
cję przedstawił Sąd Najwyższy w niepublikowanym dotychczas wyroku 20 kwietnia
2001 r., I PKN 373/00, stwierdzając, że do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej
na podstawie § 9 zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia
1989 r. w sprawie ustalenia okresów pracy i innych okresów uprawniających do
nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P. Nr 44, poz. 358)
konieczny jest związek przyczynowy między rozwiązaniem umowy o pracę a przej-
ściem na rentę. Orzeczenie to wskazuje, że § 9 zarządzenia z dnia 23 grudnia 1989
r. posługuje się zwrotem językowym "w razie rozwiązania stosunku pracy z powodu
przejścia na emeryturę lub rentę", a więc wprowadza wymaganie istnienia związku
przyczynowego między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę
(rentę), odmiennie niż przepisy dotyczące odpraw emerytalnych lub rentowych. Jest
to regulacja analogiczna do art. 2 pkt 5 lit. c ustawy o komercjalizacji.
Wobec niebudzącej wątpliwości wykładni językowej w zasadzie nie powinno
się przystępować już do wykładni funkcjonalnej (lub raczej systemowej) jak propo-
nują powódki w kasacji. Nie może ona bowiem zmienić jednoznacznego brzmienia
przepisu. A więc nie jest możliwa zaproponowana w istocie w kasacji próba współ-
stosowania art. 32 ust. 1 Konstytucji przez taką wykładnię art. 2 pkt 5 lit. c ustawy o
komercjalizacji, aby nie naruszała ona konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.
Powstaje natomiast konieczność oceny, czy art. 2 pkt 5 lit. c ustawy o komercjalizacji
(rozumiany jako różnicujący sytuację określonych w nim podmiotów ze względu na

sposób powiązania przejścia na emeryturę lub rentę z rozwiązaniem stosunku pracy)
nie jest sprzeczny z tą zasadą konstytucyjną. Słusznie Sąd drugiej instancji
stwierdził, że o naruszeniu zasady równego traktowania można mówić wówczas, gdy
przepis prawa w sposób nieusprawiedliwiony (nieracjonalny) różnicuje sytuację
prawną podmiotów posiadających te same cechy istotne (relewantne - por. np. wyrok
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 2000 r., K 12/00, OTK 2000 r. nr
7, poz. 255 i wskazane tam orzeczenia). Nie narusza więc zasady równości
usprawiedliwione i racjonalne zróżnicowanie (dyferencjacja) sytuacji prawnej pod-
miotów ze względu na różniącą je cechę istotną. Powódki w kasacji twierdzą, że
prawo do nieodpłatnego nabycia akcji jest związane z wkładem pracowników w po-
mnożenie majątku prywatyzowanego przedsiębiorstwa. Jest to pogląd co najmniej
wątpliwy. Trudno bowiem ocenić, jakimi przesłankami kierował się ustawodawca,
przyznając niektórym byłym pracownikom to prawo, a innym go odmawiając. W każ-
dym razie uprawnienie to powiązał z określonym stażem pracy, a nie z wkładem w
pomnożenie majątku przedsiębiorstwa (nie ma żadnych przesłanek związanych ze
sposobem wykonywania obowiązków pracowniczych, ich rezultatem, zajmowanym
stanowiskiem, itp.). Ustawodawca niewątpliwie uznał natomiast za cechę istotną
przyczynę rozwiązania stosunku pracy. Niejako wyróżnił pracowników, z którymi
stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn dotyczących pracodawcy lub z powodu
przejścia na emeryturę (rentę). Ustawodawca ocenił więc, że istotną cechą jest
rozwiązanie stosunku pracy z tych dwóch przyczyn niezależnych od pracownika, w
odróżnieniu od sytuacji, gdy nastąpiło ono z innych powodów. W tym aspekcie na-
leży zauważyć, że stosunki pracy powódek ustały (rozwiązały się) ze względu na za-
kończenie wykonywania pracy, na okres której były zawarte umowy. Taka przyczyna
rozwiązania tych umów nie jest niezależna od pracownika w tym znaczeniu, że wy-
nika z samego ukształtowania charakteru umowy w zgodnych oświadczeniach woli
obu stron stosunku pracy złożonych w chwili zawarcia umowy. Przede wszystkim
przy takich umowach między ich rozwiązaniem a nabyciem prawa do emerytury
(renty) nie występuje związek przyczynowy. Jest to w istocie tylko związek czasowy
(następstwo) o przypadkowym charakterze. W każdym razie nie dlatego doszło do
rozwiązania z powódkami umów o pracę, że nabyły uprawnienia emerytalne (ren-
towe). Zróżnicowanie sytuacji prawnej byłych pracowników z tego względu (rozwią-

zanie stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, a w każdym razie nie-
zależnych od pracownika, w odróżnieniu od rozwiązania z innych przyczyn, z reguły
dotyczących pracownika) jest racjonalne i usprawiedliwione, zwłaszcza przy
uwzględnieniu, że prawo do nieodpłatnego nabycia akcji jest szczególnym przywile-
jem przyznanym przez ustawę. Nie jest bynajmniej tak, że zróżnicowanie to wynika
wprost i wyłącznie z rodzaju umowy o pracę, w tym znaczeniu, że gdyby powódki
były zatrudnione na podstawie umów o pracę na czas nie określony, to uzyskałyby
prawo do nieodpłatnego nabycia akcji. Warunek istnienia związku przyczynowego
między rozwiązaniem umowy o pracę, a przejściem na emeryturę lub rentę dotyczy
bowiem także pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nie
określony. Jeżeli więc rozwiązanie takiej umowy nie nastąpiło wskutek przejścia na
emeryturę (rentę), to były pracownik również nie nabywa prawa do nieodpłatnych
akcji (choć mógł nabyć prawo do odprawy emerytalnej lub rentowej, tak samo
zresztą jak powódki). Prowadzi to do wniosku, że art. 2 pkt 5 lit. c ustawy o komer-
cjalizacji nie narusza konstytucyjnej zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1
Konstytucji). Gdyby wrócić w tym miejscu do wykładni tego przepisu w kontekście
zarzutów kasacji, to należałoby uznać też, że współstosowanie art. 32 ust. 1 Kon-
stytucji nie prowadziłoby do interpretacji odmiennej od wynikającej z brzmienia prze-
pisu.
Z tych względów kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 39312 KPC.
========================================