Wyrok z dnia 22 listopada 2001 r.
I PKN 695/00

Pracodawca nie ma obowiązku rozwiązania umowy o pracę z pracowni-
kiem nie będącym działaczem związkowym w celu zapewnienia stanowiska
pracy dla pracownika, którego stosunek pracy podlega szczególnej ochronie
na podstawie art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodo-
wych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), gdy jego stanowi-
sko pracy jest likwidowane.


Przewodniczący SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Andrzej Kijowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2001 r. sprawy z po-
wództwa Ryszarda B. i Roberta B. przeciwko ,,F.P." Spółce z o.o. w K. o przywróce-
nie do pracy, na skutek kasacji powoda Ryszarda B. od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie z dnia 30 maja 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 30 maja 2000 r. [...] oddalił ape-
lację Ryszarda B. od wyroku Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 31 grudnia 1999 r.
[...], oddalającego powództwo o przywrócenie do pracy w ,,F.P." Spółce z o.o. w K.
Sąd ustalił, że powód był zatrudniony u strony pozwanej od dnia 21 paździer-
nika 1993 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku stolarza i świadczył
pracę w wydziale maszynowym w zakładzie nr 2 w S. przy ul. J., gdzie obsługiwał
maszynę do kołkowania. Od 1 marca 1998 r. jest członkiem Komisji Zakładowej
NSZZ ,,Solidarność". Jesienią 1998 r. w pozwanej Spółce podjęto działania zmierza-
jące do likwidacji zakładu nr 2. W grudniu tego samego roku wypowiedziano umowy
o pracę niektórym pracownikom wydziału maszynowego. Nie przedłużono umów o
pracę zawartych na czas określony. O zamiarze likwidacji zakładu pracownicy wie-
dzieli już wiosną 1998 r. Zakład nr 2 w Słupsku zlikwidowano w czerwcu 1998 r. Wy-
działy pianki i montażu zostały ,,w całości" przeniesione do zakładu nr 1 w K. Produk-
cję wykonywaną w dziale maszynowym zlecono podwykonawcom spoza spółki. Do
zakładu nr 1 przeniesiono pilarkę taśmową, szlifierkę, wiertarkę i piłę tarczową, które,
,,funkcjonując" przy modelarni, miały być wykorzystane do drobnych prac wymagają-
cych obróbki ręcznej. Obsługę maszyn przeniesionych do zakładu nr 1 powierzono
Marianowi W. i Jerzemu C., których stosunek pracy w chwili dokonywania zmiany
warunków pracy podlegał ochronie, a po rezygnacji z pracy tego ostatniego - W.M.
Obecnie wszystkie maszyny obsługuje Marian W. na jednej zmianie.
W styczniu 1999 r. powodowi wypowiedziano dotychczasowe warunki pracy i
płacy, proponując zatrudnienie na stanowisku szwacza - krojczego. Po wniesieniu
odwołania od wypowiedzenia strona pozwana za zgodą powoda cofnęła wypowie-
dzenie. W dniu 10 maja 1999 r. ponownie dokonano Ryszardowi B. wypowiedzenia
dotychczasowych warunków pracy i płacy, wskazując jako jego przyczynę zmiany
organizacyjne w dziale maszynowni. Powodowi zaproponowano stanowisko szycia
głównego w systemie akordowym. W okresie przyuczenia do nowej pracy otrzymy-
wałby wynagrodzenie według stawki 3,70 zł za godzinę i dodatek wyrównawczy. Za-
kładowa Komisja NSZZ ,,Solidarność" oraz Zarząd Regionu Słupskiego NSZZ ,,Soli-
darność" nie wyraziły zgody na zmianę warunków pracy i płacy powoda. Ryszard B.
odmówił przyjęcia zaproponowanych warunków pracy.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasa-
dach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakła-
du pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), po-
woływanej dalej jako ,,ustawa o zwolnieniach grupowych", pracodawca może wypo-
wiedzieć warunki pracy pracownikowi, którego stosunek pracy jest chroniony szcze-
gólnymi przepisami, jeżeli zatrudnienie takiego pracownika na zajmowanym stanowi-
sku nie jest możliwe. W ocenie Sądu drugiej instancji, wypowiedzenie powodowi wa-
runków pracy i płacy było uzasadnione i nie naruszało powołanego przepisu. Zakład
nr 2 w S. uległ likwidacji. Zlikwidowano dział maszynowy i stanowisko powoda, a ma-
szyna do kołkowania, którą powód obsługiwał nie została przeniesiona do zakładu nr
1 w K.
Ryszard B. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawy naru-
szenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 KPC w związku z art. 391 KPC i
art. 382 KPC oraz art. 328 § 2 KPC ,,polegające w szczególności na; - wadliwym
ustaleniu stanu faktycznego, nie znajdującym potwierdzenia w zebranym materiale
dowodowym: dotyczącym w szczególności okoliczności związanych z likwidacją sta-
nowiska pracy powoda w świetle dokonywanych przez pozwanego zmian organiza-
cyjnych związanych z likwidacją placówki pozwanej a nie wyłączenia czynności ob-
jętych stanowiskiem pracy powoda z zakresu statutowych zadań pozwanej ", ,, pomi-
nięciu przez Sąd dowodu z dokumentów - pism Komisji Zakładowej pozwanego za-
wartych w aktach sprawy a dotyczących kręgu osób objętych szczególną ochroną
trwałości stosunku pracy, prowadzących do wadliwych ustaleń, iż pracownicy C. i W.
byli w dacie złożenia powodowi wypowiedzenia zmieniającego również pracownikami
objętymi szczególną ochroną trwałości stosunku pracy, i to tym pracownikom nale-
żało w pierwszej kolejności zapewnić stanowisko pracy, na którym wykonywać pracę
mógł właśnie powód", ,, nienależytej ocenie dowodów wynikającej z braku wszech-
stronnego rozważenia przez Sąd Okręgowy zebranego w sprawie materiału dowo-
dowego", a także naruszenie prawa materialnego, a mianowicie ,,wynikające z w/w
uchybień dotyczących ustalenia stanu faktycznego, które doprowadziły w konse-
kwencji do błędnego ustalenia o braku możliwości zatrudnienia powoda na dotych-
czasowym stanowisku a w dalszej kolejności do uznania, że spełnione zostały prze-
słanki z art. 1 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28.12.1989 o grupowych
zwolnieniach ..., uzasadniające w ocenie Sądu Okręgowego dokonane powodowi
wypowiedzenie zmieniające, skutkujące oddaleniem apelacji powoda", jego pełno-
mocnik wniosła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Są-
dowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania lub o uchylenie zaskarżonego wy-
roku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu ,,przy uwzględnieniu kosztów po-
stępowania wg. norm przepisanych".
W uzasadnieniu skargi twierdzi się, że Sąd drugiej instancji nie rozważył ze-
branego materiału dowodowego, nie dokonał własnej, samodzielnej i swobodnej
oceny dowodów, a przyjmując ustalenia Sądu pierwszej instancji ,,powielił w tym za-
kresie błędy Sądu Rejonowego". Skarżący był zatrudniony od dnia 28 lipca 1998 r.
na stanowisku stolarza - montażysty. Posiadał kwalifikacje do obsługi maszyn prze-
niesionych z zakładu nr 2 w S. do zakładu nr 1 w K. Nie posiadał natomiast kwalifika-
cji do wykonywania zaproponowanej pracy szwacza - krojczego, dotychczas wyko-
nywanej tylko przez kobiety, a więc nie była to praca odpowiednia. Nadto, nie składał
oświadczenia woli o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracy i wyna-
grodzenia, ,,wręcz przeciwnie w piśmie z dnia 08.06.99 do pozwanego jednoznacznie
stwierdził, że nie będzie ustosunkowywał się do nowych warunków w związku ze
skierowaniem sprawy do sądu". W dacie składania powodowi oświadczenia woli
M.W. i J.C. nie podlegali ochronie, gdyż okres ich ochrony upłynął 1 marca 1999 r.
Zdaniem pełnomocnika skarżącego, strona pozwana miała możliwość zatrudnienia
Ryszarda B. na dotychczasowym stanowisku pracy, ,,albowiem nie uległo ono likwi-
dacji, a jedynie zreorganizowano (fizycznie uległ likwidacji Zakład nr 2) dział maszy-
nowni".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. Sąd wszechstronnie rozważył
materiał dowodowy i prawidłowo go ocenił. Wyprowadzonym wnioskom i sposobowi
dochodzenia do nich nie można zasadnie zarzucić alogiczności. Dokonał niewadli-
wych ustaleń, które stanowiły faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w za-
skarżonym wyroku. Wbrew twierdzeniu pełnomocnika skarżącego, Sąd nie ustalił, że
stosunki pracy Mariana W. i Jerzego C. podlegały szczególnej ochronie w chwili do-
konania wypowiedzenia warunków pracy i płacy Ryszardowi B. (10 maja 1999 r.);
ustalił, że byli oni pracownikami szczególnie chronionymi w chwili likwidacji zakładu
nr 2 w S. i w momencie dokonywania zmiany ich stosunków pracy (co znajduje po-
twierdzenie w piśmie Komisji Zakładowej NSZZ ,,Solidarność" z dnia 12 stycznia
1999 r.). W świetle dowodów, przede wszystkim dokumentów, nie może być kwestio-
nowane ustalenie, że zakład nr 2 w S. został zlikwidowany w czerwcu 1998 r., a wraz
z nim wydział maszynowy i stanowisko zajmowane przez skarżącego. W zakładzie nr
1 w K. nie utworzono wydziału maszynowego, a maszyny do kołkowania nie przenie-
siono do modelarni.
Reorganizacja zakładu pracy polegająca na likwidacji niektórych komórek or-
ganizacyjnych i stanowisk pracy jest przyczyną, o której stanowi art. 1 ust. 1 ustawy
o zwolnieniach grupowych. Skoro tak, zgodnie z art. 6 ust. 1 tejże ustawy, wypowie-
dzenie skarżącemu - jako członkowi Komisji Zakładowej NSZZ ,,Solidarność" - wa-
runków pracy i płacy było uzasadnione i dopuszczalne. Pracodawca nie miał bowiem
możliwości zatrudniania go na zajmowanym uprzednio stanowisku. Gdyby nawet
przyjąć, że umowa o pracę zawarta w dniu 1 lipca 1999 r. określająca stanowisko
pracy Ryszarda B. od 28 lipca 1998 r. jako ,,stolarz - montażysta", na którą powołuje
się w kasacji, była prawnie skuteczna, to prawo nie nakłada na pracodawców obo-
wiązku rozwiązywania umów o pracę z pracownikami nie będącymi działaczami
związkowymi, po to by ,,pozyskać" stanowisko pracy dla pracownika, którego stosu-
nek pracy podlega szczególnej ochronie na podstawie art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23
maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 79, poz.
854). Przepis tej treści byłby oczywiście sprzeczny z zasadą niedyskryminacji ze
względu na przynależność związkową (art. 113 KP).
Zaproponowane przez pracodawcę warunki pracy i płacy przyjęli inni pracow-
nicy likwidowanego zakładu; nie przyjął ich skarżący. Sąd prawidłowo bowiem ocenił
fragment pisma Ryszarda B. z dnia 8 czerwca 1999 r., że nie będzie się on ustosun-
kowywał do nowych warunków pracy w związku ze skierowaniem sprawy do sądu,
jako oświadczenie woli o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracy i
płacy. Pośrednio na jego trafność wskazuje treść kasacji, w której stanowisko szwa-
cza - krojczego traktuje się z niejakim niesmakiem, jako przeznaczone wprawdzie
,,dotychczas", ale jednak ,,tylko" dla kobiet.
Podzielić należy pogląd pełnomocnika skarżącego, że lakoniczne uzasadnie-
nie zaskarżonego wyroku nie odpowiada wymogom z art. 328 KPC. Nie miało to jed-
nak wpływu na wynik sprawy, a tylko takie uchybienie przepisom postępowania sta-
nowi uzasadnioną podstawę kasacji (art. 3931 pkt 2 KPC). Sąd drugiej instancji nie
prowadził samodzielnego postępowania dowodowego, uznając, że materiał dowo-
dowy zebrany w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wystarcza do rozstrzygnięcia
rozpoznawanej sprawy. Podzielił też bez zastrzeżeń faktyczną podstawę wyroku za-
skarżonego apelacją, korygując jedynie jego podstawę prawną.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================