Wyrok z dnia 11 maja 1999 r.
I PKN 681/98

Nauczyciel nie może żądać na podstawie art. 189 KPC ustalenia przez
sąd, że został bezpodstawnie skierowany na badania przez komisję lekarską
lub zawieszony w pełnieniu obowiązków.

Przewodniczący: SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 1999 r. sprawy z powództwa
Haliny K. przeciwko Przedszkolu [...] w T.M. o wynagrodzenie i inne roszczenia, na
skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi z dnia 3 września 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, wyrokiem z
dnia 3 września 1998 r., oddalił apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Tomaszowie Mazowieckim w części oddalającej powództwo, w tym rosz-
czenie o ustalenie, że naganne było skierowanie powódki na badania KIZ oraz za-
wieszenie powódki w obowiązkach nauczyciela.

W uzasadnieniu tej części rozstrzygnięcia zawarte zostały następujące ustale-
nia. Skierowanie powódki przez dyrektora Przedszkola na badanie przez Komisję
Lekarską do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia miało podstawę prawną w art. 23 ust.
5 Karty Nauczyciela, gdyż wiek i dwumiesięczne przebywanie powódki na zwolnieniu
lekarskim uzasadniały przypuszczenie, że może ona być trwale niezdolna do pracy w
pełnym wymiarze zajęć na zajmowanym stanowisku. Z kolei zawieszenie powódki w
pełnieniu obowiązków nauczyciela zostało oparte na kompetencji określonej w art. 83
ust. 1 Karty Nauczyciela. Po podjęciu tych czynności Dyrektor pozwanego przedsz-
kola, pismem z dnia 12 lutego 1996 r., rozwiązał z powódką stosunek pracy z dniem
29 lutego 1996 r., powołując się na to, że powódka dwukrotnie nie zgłosiła się na ba-
danie przez Komisję do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w T.M. Zasadność rozwią-
zania stosunku pracy z powódką była przedmiotem oceny w osobnym postępowaniu
o przywrócenie do pracy. Prawomocnym wyrokiem z dnia 26 czerwca 1996 r. [...] w
tamtej odrębnej sprawie Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Tomaszowie Mazowieckim
przywrócił powódkę do pracy w pozwanym Przedszkolu na poprzednich warunkach
na stanowisko nauczyciela.

Rozważając znaczenie powyższego wyroku dla sprawy rozpoznawanej, Sąd
Wojewódzki w Łodzi podzielił ocenę Sądu pierwszej instancji, że nie jest dopuszczal-
ne rozpoznawanie powództwa o ustalenie przesłanek, które mogą stanowić podsta-
wę roszczenia powództwa o zasądzenie świadczenia, przy czym powódka uzyskała
już zaspokojenie jednego z takich roszczeń. Zauważono ponadto swoistą bezprzed-
miotowość dochodzonego w sprawie roszczenia o ustalenie, skoro powódka pomimo
przywrócenia jej do pracy faktycznie pracy tej nie podjęła, gdyż po wykorzystaniu
zwolnień lekarskich przeszła od dnia 1 września 1996 r. na emeryturę.

Kasacja powódki od przedstawionej wyżej części wyroku Sądu Wojewódzkie-
go w Łodzi oparta została na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną
wykładnię art. 23 ust. 1 pkt 2 i art. 83 ust. 1 Karty Nauczyciela. Błędna wykładnia tych
przepisów ma - według kasacji - polegać na: ,,przyjęciu, iż uprawnienia w nich za-
warte są wystarczającym usprawiedliwieniem działań pracodawcy, w związku z tym
takie działanie nie może być sprzeczne z zasadami ujętymi w art. 8 Kodeksu pracy i
dlatego nie można mówić o świadomym i zawinionym zachowaniu pracodawcy". Ka-
sacja zawierała wniosek o uchylenie wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi, uchyle-
nie wyroku Sądu pierwszej instancji w części oddalającej powództwo i przekazanie
sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Przedstawiona w zacytowanym wyżej fragmencie kasacji interpretacja wska-
zanych przepisów ustawy Karta Nauczyciela budziłaby zastrzeżenia. Bezpodstawnie
jednakże twierdzi się w kasacji, jakoby taką właśnie wykładnię wyrażono w uzasad-
nieniu zaskarżonego wyroku. W wyroku tym, jak to wyżej przedstawiono, określono
podstawę prawną kwestionowanych przez powódkę czynności Dyrektora Przedsz-
kola po to przede wszystkim, ażeby skonkretyzować stan faktyczny i odpowiadające
mu uregulowania prawne, z których wywiedzione zostały dochodzone w pozwie
roszczenia. Przy okazji należy zauważyć, że taka konkretyzacja podstaw powództwa
nie została w kasacji zakwestionowana, gdyż nie zarzuca się w niej naruszenia prze-
pisów postępowania, co powoduje, że ustalenia te nie mogą być weryfikowane w
postępowaniu kasacyjnym. W każdym razie poza sporem jest, że z jednej strony
podjęcie czynności, których dotyczy powództwo (zawieszenie nauczyciela w pełnie-
niu obowiązków oraz skierowanie nauczyciela na badania przez komisję lekarską)
zostało przewidziane w Karcie Nauczyciela (odpowiednio w art. 83 ust. 1 i art. 23 ust.
5) oraz z drugiej, że w żadnym z przepisów Karty Nauczyciela nie zostało określone
prawo nauczyciela, wobec którego podjęto takie czynności o ustalenie ich wadliwości
(że są naganne, jak to określono w żądaniu pozwu). Na tym tle nie budzi zastrzeżeń
zasadnicze ustalenie zaskarżonego wyroku, które sprowadza się do tego, że
przedstawione w pozwie żądanie nie ma oparcia w przepisach prawa materialnego i
nie może - z powodów proceduralnych - uzyskać żądanej ochrony prawnej. W tym
ostatnim zakresie zasadnie Sąd Wojewódzki oceniał przedmiotowe żądanie pozwu
jako powództwo o ustalenie. Takie jednakże powództwo powinno odpowiadać wy-
maganiom określonym w art. 189 KPC, według którego powód może żądać ustalenia
przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym
interes prawny. Stanowisko Sądu Wojewódzkiego co do rodzaju rozpatrywanego
powództwa oraz co do niespełnienia wymaganych w tym zakresie przesłanek w isto-
cie nie zostało poddane kontroli na skutek kasacji, w której - jak to już poprzednio
podniesiono - nie zarzucono naruszenia przepisów postępowania, w tym art. 189
KPC. Nie budzi wątpliwości, że w drodze powództwa nie można ustalić jakiejś cechy
czynności nie dotyczącej: ,,istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa".
Ponadto w zaskarżonym wyroku Sąd wskazał, że ocena podanych przez powódkę
faktów, dotyczących skierowania jej na badania lekarskie i zawieszenie w pełnieniu
obowiązków, mogła podlegać rozpoznaniu jako podstawa żądania o zasądzenie
odpowiedniego świadczenia, takiego np. jakie było już przedmiotem odrębnego pos-
tępowania w sprawie o przywrócenie do pracy.
Z powyższych przyczyn, skoro kasacja nie ma usprawiedliwionej podstawy,
podlegała oddaleniu stosownie do art. 39312 KPC.
========================================