Wyrok SN - I PKN 670/98
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 670/98
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 2000/13/510
Data wydania:1999-05-05

Wyrok z dnia 5 maja 1999 r.
I PKN 670/98

Warunku podania pracownikowi w piśmie o wypowiedzeniu umowy o
pracę jego przyczyny (art. 30 § 4 KP) nie może zastąpić ocena pracodawcy, że
przyczyna ta - mimo że nie została wskazana - była znana pracownikowi.


Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 maja 1999 r. sprawy z powództwa
Zdzisława G. przeciwko Komunalnemu Zakładowi Budżetowemu w N.D. M. o przy-
wrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódz-
kiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 1 czerwca 1998 r.
[...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

W imieniu pozwanego Komunalnego Zakładu Budżetowego w N.D. M., wnie-
siona została kasacja od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie z dnia 1 czerwca 1998 r. [...], którym Sąd ten oddalił jego
apelację od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Warszawy-Pragi z dnia 20
lutego 1998 r. [...].

Powód Zdzisław G. wystąpił o orzeczenie bezskuteczności wypowiedzenia
warunków pracy, a następnie wobec upływu okresu wypowiedzenia, o przywrócenie
do pracy w Komunalnym Zakładzie Budżetowym w N.D.M. Sąd Pracy uwzględnił
powództwo i przywrócił go do pracy na poprzednich warunkach oraz zasądził od
strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 12.149,50 zł tytułem wynagrodzenia za
czas pozostawania bez pracy, pod warunkiem podjęcia przez powoda pracy w ter-
minie 7 dni licząc, od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Uwzględniając po-
wództwo Sąd Pracy miał na uwadze, że Zdzisław G. był zatrudniony w Komunalnym
Zakładzie Budżetowym w N.D.M. od dnia 1 lipca 1993 r. na stanowisku inspektora -
magazyniera. W okresie jego (łącznie blisko trzymiesięcznej) nieobecności po wy-
padku przy pracy w lutym 1996 r., pozwany uzyskał zgodę Komisji Zakładowej NSZZ
,,Solidarność" na zmianę stanowiska pracy. Bezpośrednio po zwolnieniu lekarskim
powód przebywał na urlopie wypoczynkowym (w okresie 1 - 31 lipca 1996 r.). Przy-
czyną wypowiedzenia były częste nieobecności powoda (w okresie od lutego 1996
r.), dezorganizujące pracę w zakładzie, spowodowane zwolnieniami lekarskimi oraz
urlopem wypoczynkowym (w lipcu 1996 r.). Wypowiedzenie zmieniające warunki
pracy (sporządzone 10 lipca 1996 r.) zostało doręczone powodowi 31 lipca 1996 r.
Zakład pracy wypowiedział w nim powodowi dotychczasowe warunki pracy na sta-
nowisku inspektora - magazyniera i powierzył z dniem 1 sierpnia 1996 r. stanowisko
inspektora do spraw rozliczeń czynszów (przy zachowaniu dotychczasowego wyna-
grodzenia). Tego samego dnia powód złożył w zakładzie pracy pismo, w którym in-
formował, iż nie wyraża zgody na zmianę stanowiska. Wobec powyższego, zakład
pracy z dniem 7 sierpnia 1996 r. powierzył powodowi obowiązki inspektora do spraw
zaopatrzenia na okres do rozwiązania umowy o pracę, tj. do dnia 31 października
1996 r. Zdaniem Sądu Pracy strona pozwana w doręczonym powodowi wypowiedze-
niu warunków pracy naruszyła przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, gdyż nie po-
dała w nim przyczyn wypowiedzenia oraz powierzenia innego stanowiska w okresie
wypowiedzenia. W związku z powyższym oraz mając na uwadze, że powód podlega
szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem na mocy przepisów ustawy z dnia 23
maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), Sąd Pracy na
podstawie art. 45 § 3 KP orzekł (zgodnie z żądaniem pozwu) o przywróceniu powoda
do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy.

Po rozpoznaniu apelacji strony pozwanej Sąd drugiej instancji doszedł do
przekonania, iż nie zasługuje ona na uwzględnienie. W jego ocenie, Sąd pierwszej
instancji zgromadził w staranny sposób materiał dowodowy i dokonał jego wszechs-
tronnej analizy, nie uchybiając przy tym obowiązującym przepisom prawa material-
nego. Ze zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie wynika, iż w piśmie poz-
wanego zakładu pracy skierowanym do powoda, zawierającym oświadczenie woli w
przedmiocie wypowiedzenia warunków pracy, brak jest wskazania przyczyny takiej
decyzji pracodawcy. Obowiązek podania przyczyn wypowiedzenia warunków pracy
wynika z art. 30 § 4 KP, stosowanego odpowiednio w myśl art. 42 § 1 KP. Argumen-
tacja pozwanego, iż powód znał przyczyny wypowiedzenia z rozmów ze zwierzchni-
kami oraz ze spotkania z Komisją Zakładową NSZZ ,,Solidarność" w sprawie wyra-
żenia zgody na zmianę warunków pracy, jest chybiona, gdyż nie jest to równo-
znaczne ze spełnieniem wymogów art. 30 § 4 KP. Następna nieprawidłowość polega
na powierzeniu powodowi stanowiska inspektora do spraw rozliczeń czynszów z
pierwszym dniem okresu wypowiedzenia, tj. z dniem 1 sierpnia 1996 r., a nie z upły-
wem okresu wypowiedzenia, tj. z dniem 31 października 1996 r. Oceny tej nie zmie-
nia to, że z dniem 7 sierpnia (do końca okresu wypowiedzenia) pracodawca powie-
rzył powodowi stanowisko inspektora do spraw zaopatrzenia na podstawie art. 42 § 4
KP. Powierzenie innej pracy, przy zachowaniu zasad przewidzianych w tym przepi-
sie, nastąpiło bowiem dopiero po 7 dniach, licząc od daty wypowiedzenia. Sąd Pracy
słusznie ustalił, iż powodowi przysługuje oprócz przywrócenia do pracy także wyna-
grodzenie za okres pozostawania bez pracy (na podstawie art. 47 § 1 KP), pod wa-
runkiem jej podjęcia w terminie 7 dni. Powód, jako osoba szczególnie chroniona
przed wypowiedzeniem warunków pracy, mógł domagać się przywrócenia go do
pracy, natomiast Sąd Pracy (w myśl art. 45 § 1 KP) w związku z brakiem przesłanki
wymienionej w art. 45 § 3 KP (upadłości lub likwidacji pracodawcy), był zobowiązany
do orzeczenia przywrócenia do pracy. W świetle powyższego argumenty strony poz-
wanej o trudnościach związanych z ewentualnym przywróceniem powoda do pracy
są bezprzedmiotowe. Apelacja strony pozwanej nie przedstawia żadnych nowych
okoliczności, które mogłyby mieć wpływ na dokonaną w sposób prawidłowy ocenę
stanu faktycznego i - jako stanowiąca jedynie polemikę z tymi ustaleniami - nie może
być uwzględniona. Nie ma też podstaw do uwzględnienia z urzędu, jak to podnosi
strona pozwana, innego niż wybrane przez pracownika jednego z przysługujących
mu alternatywnie roszczeń (odszkodowania zamiast przywrócenia do pracy), albo-
wiem nie można uznać w realiach rozstrzyganej sprawy, iż roszczenie powoda o
przywrócenie do pracy może być uznane za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem prawa (art. 8 KP). Przyczyna wypowiedzenia zmieniającego ustała,
gdyż obecnie powód jest zdrowy i zdolny do wykonywania dotychczasowej pracy
magazyniera, zaś formalne błędy przy powzięciu decyzji o wypowiedzeniu zmieniają-
cym były istotne.

Zaskarżonemu wyrokowi Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych kasacja
stawia zarzut, iż narusza on art. 45, 47 § 1, art. 30 § 4 KP w związku z art. 42 § 1 i 8
KP, a także art. 328 § 2 KPC i art. 4771 § 2 KPC.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie mogła zostać uwzględniona, gdyż nie ma usprawiedliwionych
podstaw. Przede wszystkim istnieje wyraźny dysonans między zarzutami postawio-
nymi w jej petitum, a ich uzasadnieniem. Zarzuty zasadniczo dotyczą naruszenia
prawa materialnego, natomiast zdecydowana większość uzasadnienia kasacji sku-
piona została na wykazywaniu, iż fakty ustalone, czy też przyjęte jako podstawa rozs-
trzygnięcia Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, mijają się z prawdą. Cały ten
wywód uzasadnienia kasacji nie może być wszakże wzięty pod uwagę przez Sąd
Najwyższy z tego względu, iż nie koresponduje on z zarzutami dotyczącymi narusze-
nia przepisów prawnych. Zarzut kasacji - by był skuteczny - dotyczyć może tylko na-
ruszenia prawa (materialnego lub procesowego), natomiast nie może sprowadzać się
do kwestionowania faktów (art. 3931 KPC). Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia może
zostać skutecznie zakwestionowana tylko w sposób pośredni, a mianowicie przez
wskazanie naruszeń konkretnych przepisów postępowania (przy czym naruszenia te
muszą być tego rodzaju, że mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy - art. 3931 pkt
2 KPC) i uwiarygodnienie w ten sposób tezy, że w ich następstwie ustalona faktyczna
podstawa rozstrzygnięcia jest co najmniej wątpliwa bądź w ogóle nie odpowiada ist-
niejącemu stanowi rzeczy. Sąd Najwyższy rozpoznaje przy tym sprawę w granicach
kasacji, które wyznaczone są przez podane w niej podstawy, tj. wskazanie konkret-
nych przepisów prawa, które w ocenie wnoszącego kasację zostały naruszone, oraz
jej uzasadnienie (art. 3933 KPC). Z tego punktu widzenia nie zasługuje na uwzględ-
nienie zwłaszcza zarzut naruszenia art. 328 § 2 KPC, gdyż w kasacji brak jest wyjaś-
nienia, na czym w tym zakresie polega uchybienie Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych. To zaś, że w ocenie wnoszącego kasację Sąd ten inaczej niż ocenił posz-
czególne fakty, czy też o pewnych faktach nie napisał w uzasadnieniu wyroku, nie
oznacza jeszcze, że tym samym naruszył on art. 328 § 2 KPC, skoro w uzasadnieniu
wyroku została wskazana podstawa faktyczna rozstrzygnięcia oraz wyjaśniona jego
podstawa prawna z przytoczeniem przepisów prawa. W konsekwencji Sąd Najwyż-
szy jako podstawę swojego rozstrzygnięcia musiał przyjąć tezę, iż wiarygodny jest
ten stan faktyczny, który został ustalony przez Sąd drugiej instancji. W kasacji w
ogóle nie wyjaśnia się, na czym polegało naruszenie przez Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych art. 47 § 1 KP, a to oznacza - niezależnie od bezzasadności tego za-
rzutu - że powoływanie się nań nie mogło stać się przedmiotem merytorycznej ana-
lizy Sądu Najwyższego. Zarzut naruszenia art. 30 § 4 KP oparty jest na błędnym
pojmowaniu tego przepisu przez wnoszącego kasację. Przepis ten wyraźnie stanowi,
że przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie ma być wskazana w oświadczaniu pra-
codawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony, a ponie-
waż oświadczenie to powinno nastąpić na piśmie (art. 30 § 3 KP), to wobec tego po-
winno być ujęte w piśmie skierowanym do pracownika. Nie może zastąpić tego wy-
magania - jak tego bezzasadnie chce strona pozwana - to, iż powodowi znana była
(według jej twierdzeń) przyczyna wypowiedzenia warunków pracy. Tym samym sta-
nowisko Sądu drugiej instancji, iż przy wypowiadaniu powodowi warunków pracy do-
szło do naruszenia art. 30 § 4 KP, nie może budzić wątpliwości, zwłaszcza że istnieją
spore różnice w zakresie ustaleń tego Sądu dotyczących okoliczności i przyczyn de-
cyzji pracodawcy o wypowiedzeniu warunków pracy a tym, co w tej sprawie twierdzi
się w kasacji, i co z uwagi na zakres i sposób sformułowania w niej zarzutów i ich
uzasadnienia, nie mogło być wzięte pod rozwagę przez Sąd Najwyższy.

W uzasadnieniu kasacji zarzut naruszenia art. 45 KP połączony został z naru-
szeniem art. 4771 § 2 KPC. Pierwszy z tych przepisów dotyczy roszczeń stanowią-
cych następstwo dokonania przez pracodawcę wadliwego wypowiedzenia umowy o
pracę na czas nie określony (w szczególności przywrócenia do pracy i odszkodowa-
nia). W myśl zaś art. 4771 § 2 KPC, jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z
przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nie-
uzasadnione, sąd może także z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne.
Przepis ten ma szerszy zakres odniesienia niż art. 45 KP, gdyż dotyczy wszelkich
alternatywnie przysługujących roszczeń pracowniczych, a nie tylko tych, które sta-
nowią następstwo wadliwego rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę. Należy
więc przyjąć, że zasadniczo dotyczy on innych roszczeń niż wymienione w art. 45 KP
(56 KP), a w każdym razie ,,brak uzasadnienia", o którym mowa w art. 4771 § 2 KPC
nie może być inaczej pojmowany niż wynika to z art. 45 § 2 i 3 KP. W przeciwnym
bowiem razie należałoby przyjąć, że uregulowania zawarte w tych przepisach - mimo
iż są one późniejsze niż art. 4771 § 2 KPC (wprowadzone zostały bowiem w 1996 r.)
- w istocie nie mają znaczenia, bo decydujące jest to, co wynika z art. 4771 § 2 KPC.
Innymi słowy, przepis art. 4771 § 2 KP nie może przekreślać sensu i ratio legis regu-
lacji art. 45 § 2 i 3 KP między innymi z tej racji, że jest to regulacja bardziej szczegó-
łowa, późniejsza, a przy tym należąca do prawa materialnego, co o tyle jest istotne,
że przepisy procesowe mają do pewnego stopnia rolę ,,służebną" względem celów
nakreślanych przez prawo materialne. Nie ma tym samym racji strona pozwana, gdy
stara się wykazać, że skoro z art. 4771 § 2 KPC wynika, iż nie należy przywracać
pracownika do pracy, gdy roszczenie takie okazuje się być ,,nieuzasadnione", to wo-
bec tego wykluczone jest stosowanie reguły z art. 45 § 3 KP, który w przypadku tzw.
pracowników szczególnie chronionych przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem
umowy o pracę (do tej kategorii zaś należy powód) upoważnia do zasądzenia odsz-
kodowania w miejsce przywrócenia do pracy tylko wtedy, gdy zachodzą przyczyny
określone w art. 411 KPC (ogłoszenie upadłości, likwidacja pracodawcy). Oznacza to,
że zarówno zarzut naruszenia art. 4771 § 2 KPC, który nie powinien być w sprawie
stosowany i słusznie przez Sąd w zaskarżonym wyroku nie został powołany w cha-
rakterze podstawy rozstrzygnięcia, jak i naruszenia art. 45 KP, który został w nim
trafnie zastosowany (art. 45 § 3 KP), a który według strony pozwanej powinien być
pominięty, są bezpodstawne. Bezpodstawność tych zarzutów jest tym bardziej oczy-
wista, jeżeli zważyć na treść ustaleń faktycznych przyjętych w zaskarżonym wyroku i
miarodajnych dla Sądu Najwyższego, z których wynika, że brak było merytorycznych
przesłanek do uznania, że przywrócenie powoda do pracy było niecelowe lub nie-
możliwe (art. 45 § 2 KP) lub że jego roszczenie było nieuzasadnione (art. 4771 § 1
KPC).

W kasacji znajduje się jeszcze zarzut naruszenia art. 8 KP, gdyż zdaniem
strony pozwanej przywrócenie powoda do pracy jest sprzeczne ze społeczno -
gospodarczym przeznaczeniem prawa. Przy ocenie tego zarzutu należy mieć na
względzie, że odwoływanie się do art. 8 KP może być skuteczne tylko wyjątkowo, w
przeciwnym razie prowadzi to do podważania ustanowionego porządku prawnego i
jest groźne dla bezpieczeństwa prawnego. Liberalne traktowanie klauzul
generalnych, zwłaszcza tego typu jak występujące w art. 8 KP, może być źródłem
niebezpiecznego woluntaryzmu, a to oznacza, iż sięganie do nich nie powinno być
nadużywane w praktyce, w tym także w orzecznictwie sądowym. W istocie przy tym
brak w kasacji wyjaśnienia, na czym polega kolizja między przywróceniem powoda
do pracy a społeczno gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Jeżeli bowiem
pojmować ją tylko tak - jak zdaje się to czynić strona pozwana - że dochodzenie
przywrócenia do pracy jest zawsze sprzeczne ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem prawa, gdy przywrócenie takie jest niecelowe lub niemożliwe, to tym
samym przekreślony zostałby w istocie sens zarówno unormowania zawartego w art.
45 § 2 KP, które zakłada pewien margines swobody oceny sędziowskiej, jak i (głów-
nie) art. 45 § 3 KP in fine, u podłoża którego leży myśl, że mimo tego, iż przywróce-
nie do pracy jest niecelowe lub niemożliwe, to pracownicy korzystający ze szczegól-
nej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę powinni być
przywracani do pracy, bez możliwości zasądzania przez sąd w to miejsce odszko-
dowania. Inaczej mówiąc, sprzeczność korzystania z prawa przywrócenia do pracy
ze społeczno gospodarczym jego przeznaczeniem musi polegać na czymś więcej niż
to, co zostało już uwzględnione przez ustawodawcę w art. 45 § 2 i 3 KP. Ponadto
zarzut naruszenia art. 8 KP o tyle jest - dodatkowo - chybiony, że opiera się na in-
nych twierdzeniach dotyczących faktów niż te, które zostały ustalone i wzięte pod
uwagę w zaskarżonym kasacją wyroku.

Mając na uwadze powyżej wskazane motywy Sąd Najwyższy, przy uwzględ-
nieniu art. 39312 KPC, orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: