Wyrok SN - I PKN 653/00
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 653/00
Typ:Wyrok SN
Opis:Prawo Pracy i Prawo Socjalne 2003/7-8/52
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2003/18/430
Data wydania:2001-09-21

Wyrok z dnia 21 września 2001 r.
I PKN 653/00

Oświadczenie woli złożone mianowanemu pracownikowi samorządowe-
mu powoduje skutek rozwiązujący, jeżeli wypowiedzenie nastąpiło z przyczyn
uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy z nominacji, choćby pracodawca
pozostawał w błędnym przekonaniu o umownej podstawie stosunku pracy.


Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Zbigniew Myszka (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 września 2001 r. sprawy z po-
wództwa Wandy M. przeciwko Urzędowi Gminy w R. o przywrócenie do pracy albo o
zasądzenie odprawy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 27 kwietnia 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Powódka Wanda M. domagała się przywrócenia do pracy w pozwanym Urzę-
dzie Gminy w R. albo zasądzenia odprawy dla zwalnianych pracowników samorzą-
dowych. W sprawie tej ustalono, że powódka była zatrudniona na podstawie umowy
o pracę na czas nie określony w pozwanym Urzędzie od 1 lipca 1975 r., a z dniem 1
czerwca 1991 r. uzyskała mianowanie na stanowisko inspektora. W związku z podję-
ciem przez Radę Gminy w R. w dniu 23 marca 1993 r. uchwały zmieniającej statut tej
Gminy, pozwany poinformował powódkę, iż jej stosunek pracy z mianowania prze-
kształca się w umowny stosunek pracy. W końcowym okresie zatrudnienia powódka
zajmowała w pozwanym Urzędzie samodzielne stanowisko do spraw kultury i zdro-
wia. W dniu 18 marca 1999 r. Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie uchwalenia
regulaminu organizacyjnego Urzędu Gminy, w którym nie przewidziano już stanowi-
ska do spraw kultury i zdrowia, a zadania realizowane przez powódkę zostały przy-
porządkowane do stanowiska pracy do spraw społecznych i gospodarczych. Na
skutek przeprowadzonych zmian organizacyjnych nastąpiło zmniejszenie zatrudnie-
nia w pozwanym Urzędzie z 31 osób zatrudnionych na dzień 31 grudnia 1998 r. do
22 pracowników na dzień 30 września 1999 r. W dniu 31 marca 1999 r. powódce
wypowiedziano umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowie-
dzenia, który upłynął w dniu 30 czerwca 1999 r. Pozwany Urząd jako przyczynę
wypowiedzenia podał zmiany organizacyjne prowadzące do zmniejszenia zatrud-
nienia.
Wyrokiem z dnia 9 listopada 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Chełmie za-
sądził na rzecz powódki od pozwanego kwotę 4.192,41 zł z odsetkami tytułem wyna-
grodzenia za trzymiesięczny okres pozostawania bez pracy. Sąd ten przyjął, iż
zmiana statutu Gminy w zakresie zmniejszenia liczby stanowisk pracy, na których
zatrudnienie następuje na podstawie mianowania, nie doprowadziła do przekształce-
nia nominacji powódki w umowny stosunek pracy, gdyż nie wystąpiły jakiekolwiek
ustawowe okoliczności prowadzące do ustania stosunku pracy powódki opartego na
mianowaniu w ujęciu przepisów ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach sa-
morządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.). W konsekwencji podstawą zatrudnie-
nia powódki w pozwanym Urzędzie była nominacja. Równocześnie w ocenie tego
Sądu w pozwanym Urzędzie doszło do zmian organizacyjnych, które polegały na
likwidacji niektórych referatów, w miejsce których utworzono samodzielne stanowiska
pracy. Następnie zmiany te doprowadziły do likwidacji zajmowanego przez powódkę
samodzielnego stanowiska do spraw kultury i zdrowia, a obowiązki przyporządkowa-
ne do tego stanowiska zostały rozdzielone pomiędzy innych pracowników. Prowa-
dziło to do przyjęcia, iż w pozwanym Urzędzie wystąpiły zmiany organizacyjne po-
wodujące zmniejszenie zatrudnienie, które mogły stanowić przyczynę rozwiązania
stosunku pracy z pracownikiem samorządowym w trybie art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o
pracownikach samorządowych wskutek likwidacji lub reorganizacji pozwanego
Urzędu Gminy połączonej ze zmniejszeniem zatrudnienia. W konsekwencji doszło do
skutecznego rozwiązania z powódką stosunku pracy z mianowania, gdyż błędne od-
niesienie tego rozwiązania do umownego stosunku pracy, w którym powódka nie
pozostawała, nie rodziło jej roszczenia o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie z
art. 45 KP. Natomiast Sąd Pracy zasądził na rzecz powódki odszkodowanie w wyso-
kości trzymiesięcznego wynagrodzenia, przyjmując, że powódce jako zwolnionemu
pracownikowi samorządowemu przysługiwało 6-miesięczne wynagrodzenie z tytułu
pozostawania bez pracy (art. 10 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych), na
poczet którego należało zaliczyć wypłaconą jej odprawę dla pracowników zwalnia-
nych z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy w wysokości trzymiesięcznego
wynagrodzenia, która nie przysługiwała jej w świetle regulacji art. 17 ustawy z dnia
28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosun-
ków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).
Wyrok Sądu Pracy zaskarżyły apelacjami obie strony. Sąd Okręgowy-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił częściowo apelację pozwanego i zmie-
nił zaskarżony wyrok Sądu Pracy w pkt I, zasądzając od pozwanego na rzecz po-
wódki kwotę 3.508,88 zł z ustawowymi odsetkami (od trzech kwot) w łącznej wyso-
kości 683,53 zł. Sąd Okręgowy uznał, że zasądzone na rzecz powódki wynagrodze-
nie należało pomniejszyć o wypłacone jej zasiłki chorobowe w okresach korzystania
przez nią ze zwolnień lekarskich od 25 czerwca 1999 r. do 21 grudnia 1999 r. Z in-
formacji uzyskanych od organu ubezpieczeń społecznych wynikało, że powódka za
ten okres niezdolności do pracy pobrała zasiłek chorobowy w kwocie 6.637,20 zł. W
konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął, że ,,należne powódce wynagrodzenie za czas
pozostawania bez pracy za okres od 1 lipca do 30 września 1999 r. równa się kwocie
683,53 zł" i przyznał się do omyłkowego wpisania w sentencji wydanego przez siebie
wyroku kwoty 3.508,88 zł. W tym zakresie Sąd ten na posiedzeniu niejawnym w dniu
15 maja 2000 r. wydał postanowienie o sprostowaniu ,,oczywistej omyłki rachunko-
wej" w pkt I wyroku z dnia 27 kwietnia 2000 r. w ten sposób, że w miejsce kwoty
,,3508,88 zł " wpisał kwotę ,,683,53 zł". Sąd drugiej instancji podzielił ustalenia Sądu
Pracy, że błędne określenie przez pozwanego podstawy rozwiązanego z powódką
stosunku pracy nie przesądzało o wadliwości jego rozwiązania, skoro wystąpiły okre-
ślone w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych przesłanki do
rozwiązania stosunków pracy z pracownikami mianowanymi, a w pozwanym Urzę-
dzie miały miejsce zmiany organizacyjne, które doprowadziły do zmniejszenia za-
trudnienia.
W kasacji powódka zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego w części oddalającej
jej apelację, podnosząc zarzuty naruszenia przepisów postępowania - art. 368 KPC
w związku z art. 378 § 1 KPC - ,,przez brak rozpoznania wszystkich zarzutów i wnio-
sków apelacji", a także art. 316 § 1 KPC w związku z art. 328 § 2 KPC - przez nie-
wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia
sprawy, a w szczególności braku ustaleń faktycznych o przejęciu obowiązków po-
wódki przez pracownicę przeniesioną z innego zakładu pracy. Ponadto powódka za-
rzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 65 § 1 KC w związku z art.
300 KP oraz art. 31 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych - przez przyjęcie,
że stosunek pracy powódki z mianowania został skutecznie rozwiązany w drodze
oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umownego stosunku pracy, w którym po-
wódka nie pozostawała, zwłaszcza że w zawinionym błędzie co do podstawy stosun-
ku pracy był pozwany pracodawca (art. 84 § 1 KC); a ponadto naruszenie art. 10 ust.
1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych - przez błędne przyjęcie, że w poz-
wanym Urzędzie miała miejsce reorganizacja, która uzasadniała rozwiązanie stosun-
ku pracy z powódką, podczas gdy miało miejsce zastąpienie (zamiana) powódki
przez przyjętą z innego zakładu pracy pracownicę. Na tych podstawach powódka
domagała się zmiany zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu pierwszej instancji i
przywrócenia jej do pracy na poprzednie stanowisko pracy mianowanego inspektora
pozwanego Urzędu, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 39311 KPC Sąd Najwyższy rozpoznał sprawę w granicach kasa-
cji, które wytyczały wskazane w niej podstawy oraz ich uzasadnienie. Kasacyjny za-
rzut naruszenia przepisów postępowania - art. 368 KPC w związku z art. 378 § 1
KPC jest oczywiście chybiony. Pierwsza z powołanych norm określa wymagania for-
malne apelacji, którą sporządził pełnomocnik powódki, a zatem już racjonalnie rzecz
ujmując nie mógł jej naruszyć Sąd drugiej instancji nie będący autorem apelacji.
Istotnie obowiązkiem tego Sądu było rozpoznanie apelacji w granicach jej wniosków
(art. 378 § 1 KPC), które zgodnie z art. 368 KPC obejmowały wniosek o zmianę lub
uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej instancji. Sąd Okręgowy nie uchybił
temu przepisowi, albowiem rozstrzygnął o wnioskach apelacyjnych powódki, tyle że
negatywnie - oddalając w całości jej apelację. Negatywne orzeczenie o wnioskach
apelacji wcale nie godziło zatem w istotę tego środka zaskarżenia, jak bezzasadnie
wywodził skarżący w uzasadnieniu kasacji. Natomiast zarzut braku rozpoznania za-
rzutów apelacji nie mieścił się w powołanym przez skarżącego brzmieniu art. 378 § 1
KPC (sprzed nowelizacji procedury cywilnej ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze
zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o ko-
mornikach sądowych i egzekucji - Dz.U. Nr 48, poz. 554). Jednakże skarżący uza-
sadniał ten zarzut także niewyjaśnieniem przed Sąd drugiej instancji wszystkich oko-
liczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności tego,
,,u jakiego pracodawcy przez reorganizacją Urzędu Gminy w R. była zatrudniona Ma-
ria S. i w konsekwencji tego, czy likwidacja stanowiska pracy powódki była związana
ze zmniejszeniem się stanu zatrudnienia, co stanowi obrazę art. 316 § 1 w związku z
art. 328 § 2 KPC". Istotnie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd nie zajął się
kwestią zatrudnienia pracownicy Marii S., ale takie postępowanie pozostawało bez
wpływu na wynik sprawy, albowiem zmiany kadrowe, dokonywane - w bliżej nieozna-
czonym przez skarżącego czasie, ale przed dokonaniem zmian organizacyjnych po-
zwanego - nie mogły wpływać na prawną ocenę później przeprowadzonych zmian
organizacyjnych, prowadzących do niekwestionowanego zmniejszenia zatrudnienia
w pozwanym Urzędzie. Jedynie incydentalnie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że za-
dania wykonywane na zlikwidowanym stanowisku pracy powódki przejęli inni pra-
cownicy pozwanego - Maria N. i Robert C.i (pismo procesowe pozwanego z dnia 6
lipca 1999 r.), natomiast Maria S., która była pracownikiem pozwanego Urzędu, od-
delegowanym do pracy w Ośrodku Pomocy Społecznej w R., przejęła obowiązki po
Marii N. Mając ponadto na uwadze, że zadaniem postępowania kasacyjnego nie jest
badanie faktów lub dowodów, które mogły być przedmiotem postępowania apelacyj-
nego, a biorący udział w rozprawie w dniu 13 kwietnia 2000 r. pełnomocnik powódki
ograniczył się do popierania apelacji powódki i nie zgłaszał wniosków dowodowych,
Sąd Najwyższy uznał za nieuzasadnione zarzuty niewyjaśnienia wszystkich okolicz-
ności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 316 KPC w związku z art.
328 § 2 KPC).
Wobec braku skutecznych zarzutów proceduralnych Sąd Najwyższy był zwią-
zany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, z
których jednoznacznie wynikało, że w pozwanym Urzędzie w marcu 1999 r. zostały
wprowadzone zmiany organizacyjne prowadzące do zmniejszenia zatrudnienia, w
tym do likwidacji stanowiska pracy powódki - inspektora do spraw kultury i zdrowia,
którego zadania zostały przyporządkowane do stanowiska pracy do spraw społecz-
nych i gospodarczych. Zmniejszenie liczby zatrudnionych u strony pozwanej, czego
skarżący nie kwestionuje, połączone z likwidacją stanowiska pracy powódki i przeję-
ciem zadań realizowanych na tym stanowisku pracy przez innego pracownika - w
sposób oczywisty mieści się w ramach kwalifikacji prawnej z art. 10 ust. 1 pkt 2
ustawy o pracownikach samorządowych, skoro była to reorganizacja pozwanego
Urzędu połączona ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia. W tych okolicznościach
sprawy nie mogło być mowy o naruszeniu tego przepisu przez Sąd Okręgowy. W
szczególności zmiany kadrowe przeprowadzone przed zmianami organizacyjnymi
prowadzącymi do zmniejszenia zatrudnienia u strony pozwanej nie są objęte dyspo-
zycjami powołanego przepisu, skoro w sprawie ustalono fakt reorganizacji pozwane-
go Urzędu połączonej ze zmniejszeniem się stanu zatrudnienia, a skarżący w kasacji
nie zakwestionował dokonanego przez stronę pozwaną wyboru powódki do zwolnie-
nia z pracy.
Sąd Najwyższy nie podzielił również zarzutów naruszenia przez Sąd drugiej
instancji przepisów art. 65 § 1 KC w związku z art. 300 KP i art. 31 ust. 1 ustawy o
pracownikach samorządowych. W tej kwestii skarżący podzielił stanowisko Sądów
meriti, że podstawą zatrudnienia powódki był akt mianowania, ale zakwestionował
skuteczność rozwiązania tego stosunku pracy w drodze oświadczenia o wypowie-
dzeniu umowy o pracę dokonanego przez pozwanego pracodawcę, który pozostawał
w błędnym przekonaniu (art. 84 § 1 KC), że z dniem wejścia w życie uchwały Rady
Gminy w R. z dnia 23 marca 1993 r., zmieniającej uchwałę w sprawie statutu gminy
R.; stosunki pracy zawarte z pracownikami Urzędu Gminy na podstawie mianowania
przekształciły się w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę. Pozostawanie po-
zwanego pracodawcy w błędzie co do podstawy prawnej stosunku pracy powódki nie
mogło być tłumaczone w ten sposób, że nie zmierzał on do rozwiązania stosunku
pracy, skoro wypowiedział powódce stosunek pracy - wskazując jako przyczynę
wypowiedzenia reorganizację Urzędu Gminy polegającą na zmniejszeniu zatrudnie-
nia, która - zgodnie z dyspozycjami art. 10 § 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samo-
rządowych - uzasadniała rozwiązanie stosunku pracy z mianowanym pracownikiem
samorządowym. W ramach reguł wykładni oświadczeń woli określonych w art. 65 KC
w związku z art. 300 KP i art. 31 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych -
oświadczenie woli pozwanego pracodawcy zmierzającego do rozwiązania stosunku
pracy nie sposób przecież tłumaczyć jako wykluczającego założony skutek prawny w
postaci ustania stosunku pracy tylko dlatego, że pracodawca pozostawał w błędzie
co do podstawy wypowiedzianego stosunku pracy z ustawowych przyczyn uzasad-
niających jego ustanie z upływem okresu wypowiedzenia (art. 10 ustawy o pracowni-
kach samorządowych). Żaden z określonych w art. 65 KC wyznaczników sposobu
interpretowania oświadczeń woli, tj. ani okoliczności złożenia oświadczenia pozwa-
nego zmierzającego do rozwiązania stosunku pracy z powódką, ani zasady współży-
cia społecznego lub ustalone zwyczaje - nie pozwalały na przyjęcie, że pozwany nie
zmierzał do celu, jaki wprost wynikał z dokonanej czynności prawnej rozwiązującej z
powódką stosunek pracy z przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy w
drodze wypowiedzenia z mianowanym pracownikiem samorządowym. Powyższe
oznacza zatem, że oświadczenie woli pracodawcy zmierzające do rozwiązania sto-
sunku pracy z mianowanym pracownikiem samorządowym nie przekreśla skutku
rozwiązującego stosunek pracy tylko dlatego, że pracodawca pozostawał w błędzie
co do umownej podstawy prawnej stosunku pracy, który wypowiedział z przyczyn
uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy z mianowania.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił kasację na podstawie art.
39312 KPC.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: