Wyrok z dnia 24 marca 1999 r.
I PKN 633/98

Dla wyłączenia prawa do odprawy przewidzianego w art. 8 ust. 3 pkt 2
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.) wystarczy, że
pracownik "przyjmie propozycję" zatrudnienia go w zakładzie pracy, który ko-
rzysta z mienia poprzedniego pracodawcy. W pojęciu tym - poza przypadkami
zawarcia nowej umowy jeszcze w czasie trwania umowy poprzedniej - mieszczą
się przypadki zawierania umów przedwstępnych oraz takie "porozumienia",
które stanowią wyraz jednoznacznej woli stron, choć nie precyzują warunków
przyszłej umowy o pracę ze ścisłością wymaganą od umów przedwstępnych;
warunkiem jest tu, by propozycja pochodziła od nowego pracodawcy, złożona
została na serio i w jej następstwie doszło do zatrudnienia danego pracownika.


Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 24 marca 1999 r. sprawy z powództwa
Stanisława G., Teresy L., Marzeny T., Stanisława S., Andrzeja B., Jadwigi W., Dariu-
sza K., Danuty M., Haliny B., Lidii R., Hanny S., Anny M. i Ewy G. przeciwko Syndy-
kowi Masy Upadłości Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowo-Usługowego ,,A.-C.",
Sp. z o.o. w B. o wynagrodzenie, odprawę i ekwiwalent, na skutek kasacji powoda
Stanisława G. od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Bydgoszczy z dnia 29 kwietnia 1998 r. [....]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


W imieniu powoda Stanisława G. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 29
kwietnia 1998 r. [...], którym Sąd ten oddalił jego apelację (oraz szeregu innych po-
wodów) od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Bydgoszczy z dnia 16 paździer-
nika 1997 r. [...].

Powód Stanisław G. domagał się zasądzenia od Syndyka Masy Upadłości
Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowo-Usługowego ,,A.-C." Spółka z o.o. w B. od-
prawy z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy
oraz wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy w 1997 r. wraz z od-
setkami, twierdząc, że pozwany rozwiązał z nim stosunek pracy, zaś nowo tworzona
Spółka ,,A.-P." do czasu rozwiązania tego stosunku nie przedłożyła mu propozycji
zatrudnienia. Zatrudnienie go w tej Spółce od 3 czerwca 1997 r. nastąpiło na innych
warunkach pracy i płacy. Z ustaleń Sądu Pracy wynika, że w dniu 7 listopada 1994 r.
Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy wydał postanowienie [...] o
ogłoszeniu upadłości Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowo-Usługowego ,,A.-C."
Sp. z o.o. w B. Sąd ten wyraził zgodę na prowadzenie działalności gospodarczej
przez stronę pozwaną do dnia 31 maja 1997 r. Decyzja ta spowodowała, iż pracowni-
kom (w tym powodowi Stanisławowi G.) należało wypowiedzieć umowy o pracę ze
skutkiem na 31 maja 1997 r. Strona pozwana wypowiedziała pracownikom umowy o
pracę w dniu 25 lutego 1997 r. Majątek jakim dysponowała był własnością zarówno
Skarbu Państwa (grunty i nieruchomości na tych gruntach, tj. budynki i budowle oraz
część mienia ruchomego), jak i upadłego, tj. PPHU ,,A.-C." Sp. z o.o. W marcu bądź
kwietniu 1997 r. pozwany otrzymał informację z Ministerstwa Skarbu Państwa, że
znaleziono nabywcę i że tym nabywcą, który kupi majątek (masę upadłości), jest Eu-
ropejski Fundusz Leasingowy S.A. w W. Pozwany nawiązał więc kontakt z potencjal-
nym właścicielem w celu omówienia sposobu przekazania majątku Skarbu Państwa i
warunków zakupu majątku upadłego. Chodziło mianowicie o to, by przejęcie zakładu
nastąpiło ,,w ruchu". Pozwany uzgodnił też, iż nabywca zatrudni wszystkich pracowni-
ków upadłej spółki.
W dniu 8 maja 1997 r. pozwany skierował do pracowników, którzy nie otrzy-
mali wypowiedzenia, pismo w którym informował, że z dniem 1 czerwca 1997 r. Eu-
ropejski Fundusz Leasingowy przejmuje w całości PPHU ,,A.-C." Sp. z o.o. w B. i two-
rzy nowe przedsiębiorstwo, które zgodnie z art. 231 KP staje się pracodawcą w do-
tychczasowych stosunkach pracy. Pracownicy ,,A.-C." mogą więc rozwiązać w ter-
minie do 31 maja 1997 r. stosunek pracy bez wypowiedzenia za 7-dniowym uprze-
dzeniem. Pracowników zobowiązano też do podania w terminie do 21 maja 1997 r.,
czy rozwiążą stosunek pracy. Następnie pozwany skierował do pracowników pismo,
w którym cofnął wypowiedzenia umów o pracę z 25 lutego 1997 r. W dniu 31 maja
1997 r. został ogłoszony komunikat ,,A.-P." Sp. z o.o. w B., podpisany przez zarząd,
w którym oświadczył on, że z dniem 1 czerwca 1997 r. zatrudni wszystkich pracowni-
ków PPHU ,,A.-C." Sp. z o.o. (w upadłości) na dotychczasowych warunkach płaco-
wych i stanowiskach pracy wynikających z istniejących umów o pracę, z wyłączeniem
warunków wynikających z dotychczasowego układu zbiorowego pracy. Pracownicy
mieli stawić się do pracy w dniu 2 czerwca 1997 r. Powód Stanisław G. ,,otrzymał
kontrakt" na czas określony jako członek zarządu ,,A.-P." ,,Angaż" wystawiony został
od 3 czerwca 1997 r. W jego przypadku wcześniej złożone wypowiedzenie nie zos-
tało cofnięte. Miało to nastąpić z chwilą potwierdzenia propozycji zatrudnienia go
przez nowego pracodawcę. Sąd pierwszej instancji nie dał wiary wyjaśnieniom powo-
da, że takiej propozycji nie otrzymał. Powód został bowiem w ,,A.-P." zatrudniony
niemal natychmiast po ustaniu zatrudnienia w ,,A.-C." i to na bardzo odpowiedzialnym
stanowisku. Został członkiem zarządu ,,A.-P.". Trudno podzielić stanowisko, iż na tak
odpowiedzialne stanowisko powołuje się osobę, która rzekomo zgłasza swoją propo-
zycję w przeddzień zatrudnienia (2 czerwca 1997 r.). W dniu 3 czerwca 1997 r. po-
wód zgłosił się do pracy, a w dniu następnym brał udział w posiedzeniu Rady Nadz-
orczej ,,A.-P." w W. Według Sądu Pracy jest rzeczą oczywistą (nie budzącą żadnych
wątpliwości), że ,,A.-P." Spółka z o.o. w B. została powołana przez Europejski Fun-
dusz Leasingowy S.A. w W. ,,na bazie" majątku pozwanego. ,,A.-P." Sp. z o.o. prze-
jęła majątek pozwanego, jak i Skarbu Państwa (który użytkował pozwany). Oznacza
to, że doszło do przejścia całego zakładu pracy na nowego pracodawcę (art. 231 § 1
KP). Powód otrzymał ekwiwalent za urlop. W tym zakresie więc jego żądanie stało
się bezprzedmiotowe.
Rozpoznając apelację powoda Stanisława G. (a także innych powodów) Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w szczególności stwierdził, że bezsporne jest, iż
powód Stanisław G. otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę, które spowodowało
ustanie stosunku pracy z dniem 31 maja 1997 r. Sąd ten (po uzupełnieniu ustaleń z
tego zakresu) podzielił stanowisko Sądu Pracy, iż miało miejsce przejście zakładu
pracy powoda (powodów) na innego pracodawcę w rozumieniu art. 231 § 1 KP, skut-
kujące jego wejściem w prawa i obowiązki dotychczasowego pracodawcy. Jedno-
cześnie Sąd drugiej instancji ustalił, że powód Stanisław G. złożył w dniu 27 maja
1997 r. oświadczenie, że przyjmuje propozycję zatrudnienia z dniem 1 czerwca 1997
r. na dotychczasowych warunkach pracy i płacy w Spółce ,,A.-P." [...]. Powód był
członkiem Zarządu Spółki ,,A.-C." (bezsporne) i w dniu 3 czerwca 1997 r. został wy-
brany w skład Zarządu Spółki ,,A.-P."; w dniu tym otrzymał pełnomocnictwo Europejs-
kiego Funduszu Leasingowego S.A. w W. do przejęcia na rzecz Funduszu mienia
nabytego od Skarbu Państwa [...]. Jako przejmujący podpisał też protokół zdawczo-
odbiorczy z dnia 9 czerwca 1997 r., stwierdzający przejęcie mienia pozostałego po
likwidacji P.P. ,,P." z dniem 31 maja 1997 r. [...]) oraz protokoły odczytu stanu liczni-
ków energii cieplnej, elektrycznej i wody z dnia 2 czerwca 1997 r. [...] W umowie o
pracę z dnia 3 czerwca 1997 r. przewidziano zatrudnienie powoda na stanowisku
członka zarządu spółki ,,A.-P." na czas określony do 31 grudnia 1997 r. [...] Przyjęcie
przez niego propozycji zatrudnienia w Spółce ,,A.-P.", jako przejmującej mienie do-
tychczas zatrudniającego go zakładu pracy, wyłącza prawo do odprawy (art. 8 ust. 3
pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmia-
nie niektórych ustaw, Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 18 ze zm.). Powód, tak jak inni pra-
cownicy, przed upływem okresu wypowiedzenia złożył oświadczenie, że przyjmuje
propozycję zatrudnienia w spółce ,,A.-P.", stawił się do pracy w dniu 2 czerwca 1997
r. (tj. w pierwszym dniu roboczym po rozwiązaniu umowy z ,,A.-C."), w dniu 3 czerwca
1997 r. został wybrany do zarządu Spółki i w tym dniu zawarto z nimi umowę o
pracę. Złożenie przez powoda oświadczenia o przyjęciu propozycji zatrudnienia ,,z
dniem 1 czerwca 1997 r. na dotychczasowych warunkach pracy i płacy w ,,A.-P." Sp.
z o.o. z siedzibą w B." pozostawało w oczywistym związku z wynegocjowanym przez
Europejski Fundusz Leasingowy i Ministra Skarbu Państwa zobowiązaniem tego
Funduszu (ostatecznie sprecyzowanym w § 7 aktu notarialnego - umowy sprzedaży
mienia przedsiębiorstwa z dnia 30 maja 1997 r.) do zatrudnienia w Spółce lub w
podmiocie przezeń utworzonym pracowników Spółki ,,A.-C." Sp. z o.o. i utrzymania
poziomu zatrudnienia przez co najmniej dwa lata (od daty podpisania umowy) na
poziomie nie niższym niż 207 osób. Także komunikat zarządu Spółki ,,A.-P." z dnia
31 maja 1997 r. zawierający oświadczenie, że Spółka ,,zatrudni wszystkich pracowni-
ków PPHU ,,A.-C." Sp. z o.o. (w upadłości) - na dotychczasowych warunkach płaco-
wych i tych samych stanowiskach pracy - wynikających z umów o pracę, z wyłącze-
niem dotychczasowego układu zbiorowego pracy" stanowił potwierdzenie zobowią-
zań, które przez sporządzającego wzór oświadczenia z 27 maja 1997 r. syndyka i
podpisującego je powoda zostały potraktowane jako adresowane także do powoda.
W ocenie Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych istnieją wszelkie podstawy do
przyjęcia, że zatrudnienie powoda w Spółce ,,A.-P." nastąpiło w wyniku realizacji tego
zobowiązania (przyjęcia przez niego propozycji zatrudnienia). Dlatego nie ma w spra-
wie - zdaniem tego Sądu - znaczenia okoliczność, iż przed dniem ustania stosunku
pracy powoda w Spółce ,,A.-C.", Spółka ,,A.-P." nie prowadziła z nim indywidualnych
pertraktacji odnośnie do zatrudnienia; w każdym zaś razie pozwany nie udowodnił
swych twierdzeń w tym zakresie. Dla wyczerpania dyspozycji art. 8 ust. 3 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. nie jest konieczne, by zawarcie umowy o pracę z nowym pra-
codawcą nastąpiło jeszcze przed dniem rozwiązania umowy z dotychczasowym pra-
codawcą, ani by zawarta umowa zapewniła ,,ciągłość zatrudnienia". Istotne jest, że
adresowaną do wszystkich pracowników propozycję zatrudnienia powód przyjął i że
w wyniku jej realizacji zawarł ze Spółką ,,A.-P." umowę o pracę i to w charakterze
członka jej zarządu.
W kasacji postawiony został zarzut niewłaściwego zastosowania: 1. art. 231
KP przez przyjęcie, że poprzedni zakład pracy powoda Przedsiębiorstwo Produkcyj-
no-Handlowo-Usługowe ,,A.-C." spółka z o.o. w B. przeszedł w całości na nowego
pracodawcę ,,A.-P." spółka z o.o. w B. oraz 2. art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia
1989 r. i art. 203 Kodeksu handlowego ,,przez ustalenie, że powód przyjął propozycję
zatrudnienia w ,,A.-P." spółka z o.o., przed rozwiązaniem umowy o pracę w ,,A.-C."
spółka z o.o."


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacji brakuje usprawiedliwionych podstaw i skutkiem tego nie mogła zostać
uwzględniona. Ogranicza się ona do postawienia zarzutów w płaszczyźnie narusze-
nia prawa materialnego, jakkolwiek w jej uzasadnieniu podważane są także ustalenia
faktyczne, które legły u podstaw zaskarżonego wyroku. Ponieważ brak jest zarzutów
natury procesowej - na tej drodze istnieje pośrednia możliwość skutecznego zakwes-
tionowania ustaleń faktycznych - Sąd Najwyższy nie może przyjąć za prawdziwe
twierdzeń odnoszących się do faktów, a formułowanych przez powoda i musi uznać
za wiążący ten stan faktyczny sprawy, który stał się podstawą rozstrzygnięcia Sądu
drugiej instancji i przy tym w takiej postaci, jak został on przez ten Sąd ustalony. Sąd
Najwyższy rozpoznaje bowiem kasację w jej granicach (art. 39311 KPC), które w
szczególności wyznaczone są przez sposób wskazania w niej podstaw kasacyjnych
(art. 3933 KPC w związku z art. 3931 KPC).

Zarzut naruszenia art. 231 KP o tyle jest nietrafny, że przepis ten nie ma bez-
pośredniego związku z roszczeniem powoda domagającego się odprawy. Z uzasad-
nienia zaskarżonego wyroku (co najmniej pośrednio) wynika, że rozwiązanie stosun-
ku pracy z powodem nastąpiło z przyczyn ujętych w art. 1 ustawy z 28 grudnia 1989
r., a to oznacza, iż Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przyjął, że spełniona zos-
tała ogólna (pozytywna) przesłanka prawa do odprawy pieniężnej z art. 8 ust. 1 tej
ustawy. Sąd ten uznał jednak, że w sprawie wystąpiła przesłanka negatywna (oko-
liczność wyłączająca prawo do odprawy) z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia
1989 r., w myśl którego odprawa pieniężna nie przysługuje pracownikowi, który do
dnia rozwiązania stosunku pracy przyjął propozycję zatrudnienia w zakładzie pracy
przejmującym w całości lub w części mienie dotychczas zatrudniającego go zakładu
albo w zakładzie pracy powstałym w wyniku takiego przejęcia. Przepis ten, w odróż-
nieniu od art. 231 § 1 KP, nie operuje pojęciem przejścia zakładu pracy lub jego czę-
ści na innego pracodawcę, lecz kategorią ,,przejęcia w całości lub w części mienia"
zakładu dotychczas zatrudniającego pracownika przez inny zakład (lub z powstałego
w wyniku takiego przejęcia). W świetle zaś ustaleń faktycznych sprawy - niezależnie
od tego czy doszło do przejęcia zakładu pracy w rozumieniu art. 231 § 1 KP (skądi-
nąd ustalenia Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - w ocenie Sądu Najwyższego
- są w tym zakresie w pełni prawidłowe) - nie może budzić wątpliwości, iż ,,A.-P."
Spółka z o.o. co najmniej przejęła część mienia poprzedniego pracodawcy powoda.
Ponieważ przepis art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. nie czyni w tym
względzie żadnych zastrzeżeń należy uznać, że przejęcie nie musi mieć charakteru
bezpośredniego, a jego formy (zastosowane instrumenty prawne) mogą być różno-
rodne. Uwagę tę można i należy zresztą odnieść odpowiednio także do art. 231 § 1
KP, który również nie zastrzega, iż przejście zakładu pracy lub jego części na innego
pracodawcę może nastąpić tylko w określonej formie prawnej oraz że musi mieć bez-
pośredni charakter. Dla zastosowania wyłączenia z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28
grudnia 1989 r. wystarczy, że pracownik przyjmie propozycję zatrudnienia go w zak-
ładzie pracy, który korzysta - w szczególności, choć nie tylko, jako właściciel - z mie-
nia jego poprzedniego pracodawcy. Natomiast nie jest niezbędne - jak sugeruje się
w kasacji - by między stronami doszło do zawarcia umowy przedwstępnej, gdyby
bowiem taki był zamysł ustawodawcy, to nic nie stało na przeszkodzie, by w art. 8
ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. posłużył się on znaną z Kodeksu cywilnego
kategorią umowy przedwstępnej. Oznacza to w szczególności, że w pojęciu ,,przyję-
cia propozycji" - poza przypadkami zawarcia nowej umowy w czasie trwania umowy
poprzedniej - mieszczą się przypadki zawieranych umów przedwstępnych w sprawie
przyszłego zatrudnienia pracownika, ale i takie ,,porozumienia" między stronami,
które stanowią wyraz ich jednoznacznej woli, a nie precyzują warunków przyszłej
umowy o pracę z taką ścisłością, jak jest to wymagane w przypadku umów przed-
wstępnych. Ważne jest jedynie, by propozycja pochodziła od nowego pracodawcy
(przejmującego mienie), by została złożona na serio i była realna oraz by w jej nas-
tępstwie doszło do zatrudnienia danego pracownika. Miarą realności ,,propozycji" jest
bowiem to, czy w jej wyniku dochodzi następnie do nawiązania stosunku pracy (za-
trudnienia). Z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. wynika ponadto, że
,,przyjęcie propozycji" ma poprzedzać rozwiązanie stosunku pracy, co jednakże nie
oznacza - jak zdaje się sugerować uzasadnienie kasacji - że nawiązanie nowego
stosunku pracy musi nastąpić bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku poprzedniego,
czy nawet jeszcze w czasie jego trwania. Wynika z niego także, że idzie o przyjęcie
propozycji ,,zatrudnienia w zakładzie pracy", co oznacza, iż obejmuje on także takie
przypadki, w których propozycja nie dotyczy konkretnego stanowiska pracy (a jedynie
zatrudnienia u nowego pracodawcy).
Z ustaleń dokonanych w zaskarżonym wyroku wynika, że powód otrzymał
propozycję zatrudnienia u nowego pracodawcy (w ,,A.-P.") przed rozwiązaniem z nim
umowy o pracę przez poprzedniego pracodawcę, że propozycja ta dotyczyła jego
zatrudnienia w zakładzie pracy utworzonym co najmniej z części mienia poprzed-
niego zakładu, że pochodziła ona od nowego pracodawcy oraz że propozycję tę zaa-
kceptował. Ustalenia te dotyczą strony faktycznej rozpoznawanej sprawy, jakkolwiek
do pewnego stopnia łączą się z ocenami i kwalifikacjami prawnymi. Ponieważ jed-
nakże ustalenie stanu faktycznego sprawy nie zostało w kasacji skutecznie podwa-
żone, to wobec tego należy przyjąć, iż odpowiada ono rzeczywistości. W tym zaś
stanie rzeczy - mając na uwadze, że ,,przyjęcia propozycji" zatrudnienia z art. 8 ust. 3
pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. nie można identyfikować z zawarciem umowy
przedwstępnej czy wręcz z zawarciem nowej umowy o pracę jeszcze przed rozwią-
zaniem umowy poprzedniej - nie budzi wątpliwości dokonana przez Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych kwalifikacja prawna, w myśl której stan faktyczny sprawy
wyczerpuje znamiona ujęte w tym przepisie. To zaś oznacza, że zasadniczy zarzut
kasacji, a mianowicie zarzut naruszenia art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989
r., jest bezpodstawny. Bezpodstawny jest także zarzut naruszenia art. 203 Kodeksu
handlowego, gdyż oparty jest on na założeniu - nie znajdującym uzasadnienia na
gruncie art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. - że ,,przyjęcie propozycji" w
istocie polega na akceptacji tylko takiej propozycji, która określa ściśle przyszłe sta-
nowisko pracy (u nowego pracodawcy), a skoro powód został zatrudniony jako czło-
nek zarządu spółki ,,A.-P.", to wobec tego propozycja zatrudnienia go - zgodnie z art.
203 Kodeksu handlowego (w umowach pomiędzy spółką a członkami zarządu oraz w
sporach z nimi reprezentuje spółkę rada nadzorcza lub pełnomocnicy powołani
uchwałą wspólników) - mogła pochodzić tylko od rady nadzorczej spółki. Ponieważ
jednakże ,,propozycja" nie musi dotyczyć ściśle określonego stanowiska wobec tego
zarzut naruszenia art. 203 Kodeksu handlowego jest chybiony. Chybiony jest on
także i z tego powodu, że do momentu zatrudnienia powoda nie był on pracownikiem
i członkiem zarządu, a wobec tego nie mógł do niego w tym czasie mieć zastosowa-
nia art. 203 Kodeksu handlowego, który swoją hipotezą obejmuje jedynie członków
zarządu spółki. Oprócz tego, ponieważ ,,propozycja" z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28
grudnia 1989 r. nie jest czynnością prawną (umową), a w każdym razie - jak było to
w przypadku powoda - nie musi nią być, to jest oczywiste, iż nie może ona pocho-
dzić od rady nadzorczej spółki (chyba, że co innego wynika z umowy spółki).

Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC orzekł
jak w sentencji wyroku.
========================================