Wyrok z dnia 23 lutego 1999 r.
I PKN 594/98


Nie jest pracodawcą jednostka organizacyjna wyznaczona przez podmiot
zatrudniający jako miejsce wykonywania pracy.


Przewodniczący: SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Barbara Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 1999 r. sprawy z powództwa
Andrzeja J. i Małgorzaty O. przeciwko I.P. Sp. z o.o. w P. o zapłatę, na skutek kasacji
powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 lipca 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem
z dnia 18 lutego 1998 r. [...] oddalił powództwo Andrzeja J. i Małgorzaty O. przeciwko
I.P. Spółce z o.o. w P. o zapłatę ekwiwalentu za nie wykorzystany urlop za lata 1994
- 1996 oraz odszkodowanie za trzymiesięczny okres wypowiedzenia, zasądzając od
nich na rzecz strony pozwanej odpowiednio kwoty 4000 zł i 3000 zł tytułem
częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd ustalił, że powodowie
zawarli ustne umowy o pracę z I.P.C. z siedzibą w S.L. w USA reprezentowaną przez
Rudolpha O. W dniu 20 maja 1991 r. aktem notarialnym powołano I.P. Spółkę z o.o.
z siedzibą w P., w której 95% udziałów miał Rudolph O. (senior) a 5% Rudolph O.
(junior). Pismami z dnia 14 lutego 1992 r. powodowie zostali oddelegowani przez
I.P.C. do pracy w Polsce. Ich pobyt w Polsce związany był z rozwinięciem
działalności na Europę Środkowo-Wschodnią i poszukiwaniem nowych rynków hand-
lowych dla dystrybucji plastikowych pojemników na żywność. Andrzeja J. oddelego-
wano jako pełnoprawnego Dyrektora Generalnego z umocowaniem do sporządzania
wszelkiego rodzaju dokumentów I.P. i uprawnieniami do nadzorowania filii Spółki
tworzonych w Polsce, na Litwie, w Republice Czeskiej i na Ukrainie; Małgorzatę O. -
w charakterze kierownika biura filii. Ich zadaniem było stworzenie właściwych wa-
runków do prowadzenia działalności gospodarczej przez nowo utworzoną spółkę.
Powodowie otrzymywali wynagrodzenie za pracę w dolarach z I.P.C., w USA odpro-
wadzano podatki od tego wynagrodzenia i opłacano składki na ich ubezpieczenie
społeczne. Podporządkowani byli I.P.C. - wykonywali polecenia Rudolpha O. i jemu
składali miesięczne sprawozdania (raporty) z działalności I.P. Pismami z dnia 12
grudnia 1996 r. Rudolph O. cofnął Andrzejowi J. prokurę, ze skutkiem na 16 grudnia
1996 r., a Magdalenie O. wszelkie pełnomocnictwa. Pod koniec grudnia powodowie
zostali telefonicznie powiadomieni o zwolnieniu ich z pracy. W styczniu 1997 r. Mał-
gorzata O. podpisała z I.P. umowę zlecenia na okres listopada i grudnia 1996 r. Była
to jedyna umowa zawarta przez nią z tą Spółką.

W ocenie Sądu, powodów łączył stosunek pracy z I.P.C. Ten podmiot wypłacał
im wynagrodzenie za pracę i jemu byli podporządkowani jako pracownicy. To, że
miejscem wykonywania przez nich pracy było głównie terytorium Polski, nie ma decy-
dującego znaczenia dla ustalenia podmiotu zatrudniającego. I.P. w P. była miejscem
świadczenia przez powodów pracy wyznaczonym przez pracodawcę I.P.C. Strona
pozwana nie była legitymowana biernie w procesie.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 7 lipca 1998 r. [...] oddalił apela-
cję powodów od powyższego wyroku zasądzając na rzecz strony pozwanej kwoty
1700 zł od Andrzeja J. i 1200 zł od Małgorzaty O. tytułem zwrotu kosztów postępo-
wania. W jego ocenie, ,,Sąd I instancji dokonał trafnych ustaleń stanu faktycznego i z
ustaleń tych wyciągnął prawidłowe wnioski".

Powodowie powyższy wyrok zaskarżyli kasacją i podnosząc zarzuty błędnej
wykładni art. 3 KP oraz błędnego ustalenia stanu faktycznego, wnieśli o jego zmianę
lub o uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoz-
nania. W uzasadnieniu kasacji zakwestionowali ustalenie, że pozostawali w stosunku
pracy z I.P.C. Wywodzili, że ich roszczenia powstały w czasie, gdy I.P. miała oso-
bowość prawną. Od początku świadczyli pracę na jej rzecz. Nigdy nie pracowali w
USA dla I.P.C. Wynagrodzenie wypłacała im wprawdzie ta właśnie Spółka, jednak
wyłącznie z przyczyn finansowo - podatkowych. Nie miało to, zdaniem skarżących,
znaczenia wobec identyczności osoby pracodawcy w obu tych różnych firmach.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest w swej zasadniczej części polemiką z ustaleniami Sądu stano-
wiącymi faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku, wy-
nikającą z odmiennej oceny dowodów. Skarżący nie wskazali jednak jako podstawy
kasacyjnej naruszenia przepisów postępowania. W tym stanie rzeczy należy uznać,
że stan faktyczny sprawy został ustalony niewadliwie. Jest nim związany także Sąd
Najwyższy (art. 39311 KPC).

Art. 3 KP definiuje pracodawcę jako jednostkę organizacyjną zatrudniającą
pracowników. Tak pojmowany pracodawca jest podmiotem zatrudniającym - pod-
miotem stosunku pracy. Ze stosunku pracy wynikają wzajemne obowiązki jego pod-
miotów, spośród których głównymi są obowiązek świadczenia pracy przez pracowni-
ka i obowiązek świadczenia za tę pracę wynagrodzenia przez pracodawcę. Obowią-
zek świadczenia pracy jest realizowany poprzez pozostawanie w dyspozycji praco-
dawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do
wykonywania pracy. Zakład pracy, miejsce wykonywania pracy, nie staje się wskutek
tego pracodawcą. Zawierając ustne umowy o pracę, strony - I.P.C. w S.L. repre-
zentowana przez Rudolpha O. oraz Andrzej J. i Małgorzata O. - określiły rodzaj pracy
oraz miejsce jej świadczenia - I.P. w P.

Właściwością pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy jest jej świadcze-
nie w warunkach podporządkowania. Pracodawcy przysługuje kompetencja do wy-
dawania poleceń dotyczących pracy, tj. sposobu, miejsca i czasu jej wykonywania.
Powodowie świadcząc pracę w Polsce, podlegali nadal kierownictwu Rudolpha O. -
wykonywali jego polecenia i z wykonania tychże poleceń jemu zdawali sprawę. Nie
doszło przez to do zmiany podmiotu zatrudniającego, co wymagałoby rozwiązania
dotychczasowego i nawiązania nowego stosunku pracy.

Nie jest trafny wywód kasacji dotyczący możliwości świadczenia wynagrodze-
nia za pracę przez podmiot nie będący pracodawcą. Wynagrodzenie jest wyłącznie
przedmiotem zobowiązania pracodawcy. Tylko pracodawca jest dłużnikiem pracow-
nika i tylko przeciwko pracodawcy przysługują pracownikowi - wierzycielowi rosz-
czenia płacowe. Wynagrodzenie nie może zatem pochodzić od podmiotu nie będą-
cego pracodawcą. Wyjątki, jak np. napiwek, zasady tej nie podważają. Zatem to, że
powodowie otrzymywali wynagrodzenie za pracę od I.P.C., jest istotnym argumentem
za przyjęciem podmiotowości tej właśnie jednostki organizacyjnej w stosunkach
pracy z powodami.

Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================