Wyrok z dnia 23 lutego 1999 r.
I PKN 583/98

Gminna spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" nie jest spółdzielnią pracy
i spółdzielcza umowa o pracę nie stanowi podstawy nawiązania stosunku
pracy między taką spółdzielnią a jej członkiem.


Przewodniczący: SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Barbara Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 1999 r. sprawy z powództwa
Andrzeja P. przeciwko Gminnej Spółdzielni ,,S.Ch." w K. o ustalenie i zapłatę, na
skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku z dnia 25 czerwca 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Białymstoku wyrokiem z dnia 26 lutego 1998 r.
[...] oddalił powództwo Andrzeja P. o przywrócenie do pracy w Gminnej Spółdzielni
,,S.Ch." w K. i odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy. Sąd ustalił, że po-
wód, zatrudniony u strony pozwanej od 27 lipca 1994 r. na czas określony, a od 1
marca 1995 r. bezterminowo na stanowisku pracownika budowlanego, w dniu 12
września 1997 r. pił ze Zbigniewem O. w godzinach pracy alkohol. Na posiedzeniu
Zarządu Spółdzielni w dniu 15 września 1997 r. został poinformowany, że spożywa-
nie alkoholu w pracy stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pra-
cowniczych i uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. W tym sa-
mym dniu powód złożył wniosek o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumie-
nia stron, przyjęty przez pracodawcę. Stosunek pracy między stronami ustał w dniu
15 września 1997 r. w rezultacie umowy rozwiązującej. W ocenie Sądu, oświadcze-
nie woli powoda nie było dotknięte wadą. Poinformowanie pracownika o możliwości
dokonania czynności przewidzianej przez prawo nie stanowi bezprawnej groźby.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,
uznając ustalenia Sądu pierwszej instancji za ,,dokładne i prawidłowe" oraz podzie-
lając pogląd prawny, że informacja o skutkach spożywania alkoholu w pracy nie jest
bezprawną groźbą, wyrokiem z dnia 25 czerwca 1998 r. [...] oddalił apelację Andrzeja
P. od powyższego wyroku. Wniosek o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozu-
mienia stron jest ofertą w rozumieniu art. 66 KC. Jego odwołanie, jak odwołanie każ-
dego oświadczenia woli złożonego innej osobie, może nastąpić jedynie za zgodą ad-
resata (art. 61 KC).

Wyrok ten Andrzej P. zaskarżył kasacją. Wskazując jako jej podstawę naru-
szenie przepisów postępowania, a to art. art. 378 § 1, 381, 382, 447 § 1 KPC przez
nierozpatrzenie zarzutu apelacji, że strony łączyła spółdzielcza umowa o pracę, oraz
prawa materialnego, a mianowicie art. art. 186 i 189 ustawy z dnia 16 września 1982
r. - Prawo spółdzielcze (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) oraz
art. 30 KP, wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i zasądzenie od strony poz-
wanej kosztów procesu. Skarżący podniósł, że jako członek spółdzielni pozostawał z
nią w spółdzielczym stosunku pracy. Spółdzielczy stosunek pracy podlega szczegól-
nemu reżimowi prawnemu, a możliwość jego rozwiązania w czasie trwania członkos-
twa jest ograniczona. W szczególności członek spółdzielni nie może rozwiązać spół-
dzielczej umowy o pracę bez równoczesnego wypowiedzenia członkostwa. Sąd dru-
giej instancji, nie odnosząc się do podniesionej w apelacji kwestii członkostwa po-
woda w zatrudniającej go Spółdzielni, naruszył wskazane w petitum kasacji przepisy
proceduralne, wydając w konsekwencji orzeczenie wadliwe merytorycznie, zawie-
rające rozstrzygnięcie przeciwne prawu.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja oparta jest w całości na błędnym założeniu, że strony procesowe po-
zostawały w spółdzielczym stosunku pracy. Z tej fałszywej tezy skarżący wywodzi
wszystkie zarzuty materialnoprawne i proceduralne.

Spółdzielcza umowa o pracę jest podstawą zatrudnienia członków spółdzielni
pracy (art. art. 181 - 203 Prawa spółdzielczego). Gminna Spółdzielnia ,,S.Ch." nie jest
spółdzielnią pracy, albowiem nie jest przedmiotem jej działalności gospodarczej pro-
wadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Zatrud-
nienie w niej pracowników następuje na ogólnych, przewidzianych w powszechnym
ustawodawstwie pracy, zasadach, niezależnie od tego, czy są oni czy nie członkami
tejże spółdzielni. Zarzut naruszenia przepisów Prawa spółdzielczego, regulujących
rozwiązanie spółdzielczego stosunku pracy przez ich niezastosowanie w sprawie,
jest oczywiście bezzasadny.

Ocena słuszności zarzutu naruszenia przepisów postępowania jest utrudnio-
na, a częściowo niemożliwa. Skarżący nie wyjaśnił bowiem w uzasadnieniu kasacji,
na czym polegało uchybienie większości powołanych przepisów oraz z jakim skut-
kiem dla wyniku sprawy. Art. 477 § 1 i art. 378 KPC zostały, zdaniem skarżącego,
naruszone przez pominięcie i niewyjaśnienie podniesionej w apelacji okoliczności, że
powód pozostawał z pozwaną Spółdzielnią w spółdzielczym stosunku pracy oraz za-
niechanie przeprowadzenia z urzędu uzupełniającego postępowania dowodowego,
,,polegającego na zobowiązaniu pozwanego do przedłożenia dokumentów o przyna-
leżności powoda do pozwanej Spółdzielni". Członkostwo Andrzeja P. w Gminnej
Spółdzielni ,,S.Ch." nie miało żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pos-
tępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia i ustalenia statusu organizacyjnego powo-
da było zbędne. Ponadto, zgodnie z art. 378 § 1 KPC sąd drugiej instancji rozpoz-
naje sprawę w granicach wniosków apelacji. Wnioski apelacji nie są tym samym
czym jej zarzuty. Powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie po-
wództwa. Wynik postępowania wykluczył możliwość uwzględnienia takiego wniosku.
Z kolei, art. 477 KPC nie jest podzielony na paragrafy. Przepis ten upoważnia sąd do
wezwania z urzędu do udziału w sprawie osób, przeciwko którym powództwo pra-
cownika powinno być skierowane. Sytuacja opisana w tym przepisie w rozpoznawa-
nej sprawie nie zachodziła. Andrzej P. wniósł powództwo przeciwko pracodawcy -
Gminnej Spółdzielni ,,S.Ch." w K., która była jedyną biernie legitymowaną w procesie.

Według art. 381 KPC ,,Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowo-
dy, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji,
chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później." Sąd nie ma obowiązku
przeprowadzania postępowania dowodowego w celu ustalenia wszelkich okoliczno-
ści faktycznych sprawy. Granice prowadzenia postępowania dowodowego, także
przez sąd drugiej instancji, określa art. 217§ 2 KPC. Wyznacza je potrzeba proce-
sowa, którą stanowi dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych między stronami.
Owe okoliczności sporne muszą być istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli w
ocenie Sądu nowości nie miały takiego znaczenia, mógł je, jak w rozpoznawanej
sprawie, pominąć i nie stanowi to usprawiedliwionej podstawy kasacyjnej.

Według art. 382 KPC ,,Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału ze-
branego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym".
Przepis ten nie nakłada na sąd obowiązku prowadzenia uzupełniającego postępo-
wania dowodowego. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd drugiej
instancji uznał materiał dowodowy zebrany w postępowaniu przed Sądem pierwszej
instancji za zupełny i wystarczający do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Przy
tym, odniósł się w motywach zaskarżonego wyroku do oceny poszczególnych dowo-
dów dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, aprobując ją.

Kasacja Andrzeja P. nie ma usprawiedliwionych podstaw. Dlatego też Sąd
Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC, orzekł jak w sentencji.
========================================