Wyrok SN - I PKN 580/98
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 580/98
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 2000/7/264
Orzecznictwo Sądów Polskich 2000/10/504
Data wydania:1999-02-17

Wyrok z dnia 17 lutego 1999 r.
I PKN 580/98

Jeżeli w piśmie zawiadamiającym o zastosowaniu kary porządkowej pra-
codawca wyróżnia sentencję i uzasadnienie wyjaśniające przyczyny jej nałoże-
nia to za równoznaczne z określeniem wymaganego przez art. 110 KP "rodzaju"
naruszenia obowiązków pracowniczych uważane może być tylko takie ujęte w
uzasadnieniu zachowanie, które w sposób jednoznaczny wskazane jest jako
przedmiot zarzutu ze strony pracodawcy i przesłanka zastosowania kary.


Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Roman Kuczyński.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 1999 r. sprawy z powództwa
Anny S. przeciwko Urzędowi Gminy i Miasta L. o uchylenie kary porządkowej, na
skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Toruniu z dnia 2 lipca 1998 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Pozwany Urząd Gminy i Miasta L. złożył kasację od wyroku Sądu Wojewódz-
kiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu z dnia 2 lipca 1998 r. [...],
którym Sąd ten oddalił jego apelację od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy we
Włocławku z dnia 30 kwietnia 1998 r. [...].

Sąd Pracy uchylił nałożoną przez działającego za pracodawcę Burmistrza
Gminy i Miasta L. karę upomnienia na powódkę Annę S. W dniu 4 stycznia 1998 r.
powódka (zatrudniona na stanowisku dyrektora Miejskiego Gminnego Ośrodka Kul-
tury) wraz z podległymi jej pracownikami zorganizowała o godzinie 2000 w Ośrodku
Kultury koncert rockowy (z dyskoteką), z którego dochód w całości przeznaczono na
cel charytatywny W.O.Ś.P. Wcześniej przygotowała bilety o nominale 2 zł każdy w
ilości 342 sztuki, które zostały rozprowadzone wśród uczestników koncertu i miesz-
kańców L. Po zakończeniu koncertu (po północy) wraz z Elżbietą Ś. przeliczyły ilość
sprzedanych biletów i uzyskane ze sprzedaży pieniądze; na tę okoliczność sporzą-
dziły protokół. W protokole podano, że przygotowano 8 bloczków biletów, po 50 sztuk
w bloczku w cenie 2 zł za sztukę i że łącznie sprzedano 342 bilety na kwotę 684 zł.
Pieniądze i pozostałe bilety zdeponowano w kasetce i przechowano w biurku zam-
kniętym na klucz patentowy. Jednocześnie zawarto informację, że pieniądze zostaną
przesłane przekazem pocztowym na konto bankowe w W. w pierwszym dniu pracy
Ośrodka. Dzień 5 stycznia 1998 r., tj. poniedziałek, był dniem wolnym od pracy dla
powódki i innych pracowników Ośrodka Kultury (za wyjątkiem pracy palacza). W dniu
6 stycznia 1998 r. w godzinach rannych skarbnik Urzędu Halina S. poleciła Wandzie
J. i Wandzie K. dokonać kontroli i ustalenia ile sprzedano biletów i na jaką kwotę
oraz, czy rozliczono pieniądze ze zbiórki na W.O.Ś.P. Pracownice te do Ośrodka
Kultury zgłosiły się przed godziną 1000 i spotkały powódkę, informując ją o celu wi-
zyty. Zażądały od niej rejestru druków ścisłego zarachowania, aby ustalić czy zostały
zarejestrowane bloczki biletowe. Powódka oznajmiła, że rejestru nie posiada. Przed-
łożyła do wglądu grzbiety zeszytu ostemplowanego, ponumerowanego, oznakowa-
nego kolejnymi cyframi. W oparciu o to ustalono, ile zostało sprzedanych biletów i na
jaką kwotę. Przeliczono bilety i pieniądze oraz stwierdzono, że sprzedano 342 sztuki
biletów na łączną kwotę 684 zł. Następnie za zgodą powódki pracownice sporządziły
w biurze strony pozwanej protokół, który po przybyciu tam powódka podpisała. Pro-
tokół z kontroli Ośrodka Kultury przekazały skarbnikowi Halinie S., która z kolei prze-
kazała go Burmistrzowi. Następnego dnia Burmistrz wezwał powódkę do Urzędu ce-
lem złożenia wyjaśnienia dlaczego pieniądze nie zostały odprowadzone na konto
Fundacji W.O.Ś.P., dlaczego nie było rejestru druków ścisłego zarachowania, a gdy
nie otrzymał przekonywającej odpowiedzi postanowił powódkę ukarać. Pozwany pis-
mem z dnia 7 stycznia 1998 r. udzielił powódce kary upomnienia za niesporządzenie
rozliczenia wpływów pieniężnych na W.O.Ś.P. i nieprzekazanie pieniędzy na powyż-
szy cel. W tym też dniu przekazem pocztowym zostały przekazane pieniądze na
Fundację W.O.Ś.P. Od udzielonej kary upomnienia powódka odwołała się do Burmis-
trza pozwanego Urzędu. Burmistrz przedłożył odwołanie powódki Samodzielnemu
Związkowi Zawodowemu Pracowników Samorządowych o zajęcie stanowiska. Zwią-
zek pismem z dnia 21 stycznia 1998 r. wniósł o uwzględnienie sprzeciwu. Pozwany
pismem z dnia 26 stycznia 1998 r. podtrzymał swoją decyzję w przedmiocie udzielo-
nej kary.

Uchylając karę nałożoną na powódkę Sąd Pracy między innymi miał na uwa-
dze, że w planie działalności Ośrodka Kultury nie ujęto koncertu, który odbył się 4
stycznia 1998 r. i wcześniej nie został zarejestrowany przez Zarząd Miasta i Gminy.
Ponadto zorganizowanie koncertu nie zostało zlecone przez stronę pozwaną. Stąd
też wynika wniosek, że organizacja koncertu rockowego zorganizowanego przez po-
wódkę przy współpracy z podległymi pracownikami (E.Ś.) miała charakter sponta-
niczny, a cały dochód ze sprzedaży biletów na koncert muzyczny przeznaczono na
W.O.Ś.P. Wprawdzie można mieć uzasadnione zastrzeżenia do faktu, że rozprowa-
dzone bilety na koncert rockowy (mimo iż zostały ostemplowane, ponumerowane),
nie odpowiadały zasadom określonym dla druków ścisłego zarachowania, nie zostały
ujęte w rejestrze tych druków, to jednak nie za to została powódce udzielona kara
upomnienia. Udzielono jej bowiem za niesporządzenie rozliczenia wpływów pienięż-
nych społeczeństwa na W.O.Ś.P. i nieprzekazanie pieniędzy na powyższy cel. Kon-
cert rockowy, z którego dochód w całości został przeznaczony na W.O.Ś.P., zakoń-
czył się po północy. Wtedy to powódka wspólnie z E.Ś. sprawdziła ilość sprzedanych
biletów i po przeliczeniu pieniędzy zdeponowała odcinki kontrolne biletów i pieniądze
w kasetce metalowej, którą z kolei umieściła w biurku zamkniętym na zamek paten-
towy. Na tę okoliczność sporządzono stosowny protokół. Bezsporne jest, że budynek
Ośrodka Kultury jest okratowany. Kontrolujący nie stwierdzili niezgodności w ilości
sprzedanych biletów z uzyskanymi dochodami pieniężnymi ze sprzedaży. Ponadto
jak wynika z pisma W.O.Ś.P. każda placówka, która brała udział w VI finale, w tym
także osoby indywidualne, miały miesiąc czasu na rozliczenie imprezy. Powódka
wpłaty pieniędzy na konto W.O.Ś.P. - aczkolwiek dopiero po kontroli - dokonała w
tym terminie (7 stycznia 1998 r.), a w związku z tym - zdaniem Sądu Pracy - brak
było podstaw do udzielenia jej kary upomnienia przez pozwanego. Z zeznań świadka
J.M. wynika, iż powódka wyjaśniała, w dniu 6 stycznia 1998 r. (będąc na rozmowie u
pozwanego), iż koncert zakończył się późno, nie znane jej było konto Fundacji
W.O.Ś.P., a więc nie mogła niezwłocznie przekazać pieniędzy i, że uzyskany dochód
z koncertu rozliczy w późniejszym terminie.

Rozpoznając apelację strony pozwanej Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
stwierdził, iż Sąd pierwszej instancji poczynił prawidłowe ustalenia, wysnuł z nich
trafne wnioski, a w ocenie mocy i wiarogodności dowodów nie przekroczył przyzna-
nego mu art. 233 § 1 KPC prawa swobodnej ich oceny i dlatego Sąd drugiej instancji
ustalenia te i wnioski uczynił własnymi. Z pisma nakładającego na powódkę karę po-
rządkową przez stronę pozwaną wynika, iż przyczyną jej było: ,,nie sporządzenie roz-
liczenia wpływów pieniężnych społeczeństwa na W.O.Ś.P. i nie przekazanie pienię-
dzy na powyższy cel" [...]. W wywodach uzasadnienia wyroku Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych zwraca uwagę zwłaszcza zaakcentowanie i z zeznań osób
kontrolujących wynika, że ilość pieniędzy zebranych zgadzała się z ilością sprzeda-
nych biletów, a rejestr druków ścisłego zarachowania nie został założony, co powód-
ka tłumaczyła brakiem pieniędzy, a nawet tym, że nie ma zeszytów (zeznania świad-
ków W.J. i W.K.). Z protokołu z przeprowadzonej kontroli 6 stycznia 1998 r. wynika,
że komisja stwierdziła brak ewidencji druków ścisłego zarachowania. Natomiast po-
wódka okazała 8 bloczków biletów przygotowanych na W.O.Ś.P. Każdy bloczek za-
wierał 50 biletów. Cena jednego biletu wynosiła 2 zł. Bilety zostały ponumerowane od
1-400. Sprzedano 342 bilety, pozostało 58 biletów. Gotówka za sprzedane bilety (w
kwocie 684 zł) nie została odprowadzona na konto W.O.Ś.P. Pieniądze za sprzedane
bilety znajdowały się w kasetce pancernej. Według oświadczenia powódki książka
druków ścisłego zarachowania nie została założona, ponieważ Ośrodek Kultury nie
posiada żadnych środków finansowych, nawet na zakup materiałów biurowych.
Konto bankowe Ośrodka nie zostało jeszcze uruchomione, co spowodowało prze-
trzymanie gotówki. Niezasadny jest zarzut postawiony powódce (który stanowił
przesłankę nałożenia kary porządkowej), iż nie sporządziła rozliczenia wpływów pie-
niężnych na W.O.Ś.P., gdyż takie rozliczenie zostało dokonane już 4 stycznia 1998
r., a przeprowadzona kontrola 6 stycznia 1998 r. z ramienia pozwanego wykazała, że
pieniądze zostały policzone i zgadzały się z ilością sprzedanych biletów (zeznania
osób kontrolujący - świadków W.J. i W.K.). Pieniądze zebrane na W.O.Ś.P. powódka
wpłaciła na konto Fundacji 7 stycznia 1998 r. Nie mogła wpłaty dokonać wcześniej,
gdyż akcja zakończyła się 4 stycznia 1998 r. o godzinie 24-tej, 5 stycznia 1998 r. był
dniem wolnym, a 6 stycznia 1998 r. powódka była zajęta kontrolą, a przy tym bilonu
było sporo i trzeba go było uporządkować. Zarzut nieprzekazania pieniędzy jest cał-
kowicie chybiony, skoro powódka miała czas na rozliczenie imprezy do 31 stycznia
1998 r. Tym samym oba zarzuty, które zadecydowały o nałożeniu na powódkę przez
pozwanego kary porządkowej, są całkowicie chybione, co przesądza o merytorycznej
niezasadności kary i dlatego orzeczenie Sądu pierwszej instancji jest trafne.

W kasacji postawiony został zarzut naruszenia art. 110 KP ,,przez błędną wyk-
ładnię, polegającą na przyjęciu, że wskazanie rodzaju naruszenia obowiązków pra-
cowniczych może nastąpić w sentencji upomnienia, a sformułowanie powyższego
naruszenia, tj. faktu niezaewidencjonowania przez powódkę w rejestrze druków ścis-
łego zarachowania sprzedanych w dniu 4.01.1998 r. biletów na dyskotekę tylko w
uzasadnieniu upomnienia nie spełnia wymogów przepisów art. 110 KP". Zaskarżo-
nemu wyrokowi zarzucono również, że narusza ponadto art. 100 § 1 KP ,,przez
błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że w sytuacji gdy wpływy pieniężne
ze zorganizowanej imprezy przez powódkę (w ramach stosunku pracy) miały być w
całości przekazane na konto W.O.Ś.P., to nie musi się on a stosować do poleceń
swojego przełożonego w zakresie terminu i sposobu rozliczenia się z zebranych pie-
niędzy".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i dlatego nie mogła zostać
uwzględniona. W myśl art. 110 KP o zastosowanej karze pracodawca zawiadamia
pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i
datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o pra-
wie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. W wykładni tego przepisu należy
uwzględnić, że skoro pracownikowi służy sprzeciw od nałożonej kary oraz możliwość
wystąpienia do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary, to musi być
wiadomo jakie konkretnie naruszenie (zachowanie pracownika) obowiązków pracow-
nika stanowi przesłankę jej wymierzenia. W przeciwnym razie prawo sprzeciwu oraz
odwołania się do sądu staje się w dużej mierze iluzoryczne. Stąd też pojęcie ,,rodzaju
naruszenia obowiązków pracowniczych" z art. 110 KP należy rozumieć jako wskaza-
nie skonkretyzowanego rodzaju naruszenia obowiązków pracowniczych, na co do-
datkowo wskazuje wymaganie dotyczące powinności podania daty dopuszczenia się
przez pracownika naruszenia. Naruszenie przy tym zawsze polega na konkretnym
zachowaniu się (ściśle biorąc narusza się określony obowiązek lub obowiązki, a nie
,,rodzaj" obowiązków pracowniczych). Innymi słowy, pod pojęciem ,,rodzaju narusze-
nia" z art. 110 KP należy rozumieć to, jakiego konkretnie naruszenia (konkretnego
czynu) się pracownik dopuścił, nie zaś ,,naruszenie obowiązków określonego rodza-
ju". Posłużenie się w art. 110 KP formułą ,,rodzaj naruszenia" może być przy tym ro-
zumiane nie tylko w ten sposób, że wymagane jest wskazanie konkretnego zacho-
wania się pracownika, które jest kwalifikowane jako naruszenie obowiązków pracow-
niczych, ale także jako wymaganie określenia wagi (stopnia winy), ciężaru czy stop-
nia naruszenia obowiązków pracowniczych. Kodeks pracy nie zawiera bliższych
wskazań co do formalnych cech zawiadomienia pracownika o zastosowanej karze
przez pracodawcę, poza tym, iż musi ono nastąpić na piśmie. W piśmie wymaganym
przez art. 100 KP powinno znaleźć się jednakże wskazanie rodzaju naruszenia obo-
wiązków pracowniczych oraz daty dopuszczenia się przez pracownika tego narusze-
nia. Pracodawca może zamieścić w nim oczywiście także uzasadnienie swojej decy-
zji. Jeżeli jednakże decyduje się na takie rozwiązanie, wyodrębniając w piśmie sen-
tencję i uzasadnienie, to musi się liczyć z tym, że realizacja wymagań z art. 110 KP
oceniana będzie głównie na podstawie tego co zostaje wysłowione w jego sentencji,
a nie w uzasadnieniu. Uwzględniając konieczność restryktywnej wykładni przepisów
kształtujących dyscyplinarne kompetencje pracodawcy oraz konieczność jasności co
do zarzucanego pracownikowi przewinienia oraz jego określoności i wagi, co jest
niezbędne dla zapewnienia realności drogi odwoławczej w sprawach kar porządko-
wych, należy przyjąć - dopuszczając, iż sprecyzowanie zarzucanego pracownikowi
przewinienia może także następować w uzasadnieniu pisma zawiadamiającego - że
musi to w tym uzasadnieniu nastąpić w sposób nie budzący wątpliwości. Mając to na
uwadze należy ocenić zarzut kasacji, iż w uzasadnieniu upomnienia postawiony zos-
tał powódce zarzut naruszenia przez nią obowiązku zaewidencjonowania w rejestrze
druków ścisłego zarachowania sprzedanych w dniu 4 stycznia 1998 r. biletów na
dyskotekę. W uzasadnieniu upomnienia jest wprawdzie mowa o tym, że wpływy z
dyskoteki nie zostały zaewidencjonowane w rejestrze druków ścisłego zarachowania,
ale w uzasadnieniu tym nie czyni się z tego powodu (wbrew temu co sugeruje kasa-
cja) zarzutu powódce; jest to w istocie element opisu stanu faktycznego sprawy, co w
zestawieniu ze sformułowaniem sentencji upomnienia, w którym jednoznacznie
wskazano za co kara została wymierzona, prowadzi do wniosku, iż trafny jest pogląd
Sądów, które orzekały w niniejszej sprawie, że pracodawca nie wskazał zaniechania
zaewidencjonowania określonych kwot jako rodzaju naruszenia obowiązków pracow-
niczych, które stanowiły dla niego przesłankę zastosowania kary upomnienia (można
założyć, że początkowo nie uważał tego za zaniechanie obciążające powódkę).
Wniosek taki jest tym bardziej uzasadniony jeżeli przyjąć przedstawione wyżej rozu-
mowanie, że w wypadku wyróżnienia w piśmie skierowanym do pracownika dwóch
części, a mianowicie sentencji opisującej zarzucany mu czyn oraz uzasadnienia zas-
tosowanej kary, za równoznaczne z określeniem rodzaju naruszenia obowiązków
pracowniczych (art. 110 KP) może być uważane tylko takie ujęte w uzasadnieniu na-
ruszenie obowiązków, które wyraźnie (jednoznacznie) jest w nim wskazane jako za-
chowanie stanowiące przedmiot zarzutu ze strony pracodawcy i przesłanka zastoso-
wanej kary.

Chybiony jest również drugi z zarzutów postawionych w kasacji. Kasacja nie
kwestionuje bowiem ustaleń faktycznych, które legły u podstaw zapadłego rozstrzyg-
nięcia. Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił zaś, że powódka nie miała obo-
wiązku niezwłocznego przekazania pieniędzy na konto Fundacji W.O.Ś.P. Nie zaj-
mował się przy tym kwestią niewykonania przez powódkę polecenia, które jakoby
miało dotyczyć przekazania przez nią w określonym czasie zebranej kwoty na konto
Fundacji W.O.Ś.P. - bo tego typu zarzut - jako przesłanka zastosowania kary nie zos-
tał sformułowany w piśmie o wymierzeniu jej kary upomnienia. Ukarana została ona
bowiem za niesporządzenie rozliczenia wpływów pieniężnych społeczeństwa na
W.O.Ś.P. i nieprzekazanie powyższych pieniędzy na powyższy cel. Zarzut narusze-
nia art. 100 § 1 KP wskutek niezastosowania się do poleceń przełożonego pojawił się
dopiero w kasacji i w związku z tym - również z tego powodu - nie może być wzięty
pod uwagę. Z ustaleń faktycznych Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wynika,
że nie badał on kwestii ewentualnego niewykonania przez powódkę wydanego jej
jakoby polecenia, w szczególności tego kiedy, przez kogo i o jakiej treści zostało ono
wydane, a to oznacza, iż ustalenie w tym zakresie ma charakter negatywny w tym
znaczeniu, że nie mieści się ono w stanie faktycznym sprawy przyjętym jako podsta-
wa rozstrzygnięcia. To zaś prowadzi do wniosku, iż nie może być ono brane pod
rozwagę w postępowaniu kasacyjnym, skoro strona pozwana nie zarzuca naruszenia
przepisów proceduralnych, a nawet więcej, stwierdza w uzasadnieniu kasacji, że ,,w
niniejszej sprawie jej stan faktyczny jest niekwestionowany przez żadną ze stron i
prawidłowo ustalony przez Sąd I i II instancji". Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach kasacji, a to oznacza, że w niniejszej sprawie nie może badać tego, co nie
było przedmiotem postępowania dowodowego i ustaleń faktycznych w zaskarżonym
wyroku.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC orzekł
jak w sentencji wyroku.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: