Wyrok z dnia 20 sierpnia 2001 r.
I PKN 580/00

Stronie, której nie doręczono odpisów załączników do pisma proceso-
wego strony przeciwnej, nie przysługuje prawo powoływania się na uchybienie
art. 128 KPC, jeżeli przed końcem posiedzenia następującego bezpośrednio po
tym uchybieniu nie zgłosiła stosownego zastrzeżenia na podstawie art. 162
KPC.


Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2001 r. sprawy z po-
wództwa Józefa K. przeciwko Cementowni N. Spółce z o.o. w S.-N. o odprawę, na
skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach z dnia 19 kwietnia 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację;
nie obciążył powoda kosztami postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kielcach wyrokiem z 11 stycznia 2000 r. oddalił
powództwo Józefa K. przeciwko Cementowni N. Spółce Akcyjnej w S.-N. o odprawę
pieniężną w kwocie 15.000 złotych w związku z zaprzestaniem pracy u strony poz-
wanej. Odprawy tej powód domagał się na podstawie postanowień paktu socjalnego
obowiązującego u byłego pracodawcy.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony w pozwanej Spółce do 12
września 1997 r. Wcześniej pracował w Zakładach Cementowo-Wapienniczych N.
(poprzedniku prawnym pozwanej). Stosunek pracy powoda ustał z dniem 13 wrześ-
nia 1997 r. na skutek rozwiązania przez pracodawcę łączącej strony umowy o pracę
bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 § 1 KP po wyczerpaniu przez powoda
okresu zasiłkowego (a dokładniej - w związku z niezdolnością powoda do pracy
wskutek choroby, trwającą dłużej niż okres pobierania z tego tytułu zasiłku). W
związku z przejściem na rentę inwalidzką pracodawca wypłacił powodowi odprawę
rentową w kwocie 5.667,36 złotych na podstawie przepisów Kodeksu pracy. W poz-
wanej Spółce obowiązuje pakiet socjalny, na który składają się: 1) zawarte w dniu 24
czerwca 1996 r. pomiędzy Zarządem Zakładów Cementowo-Wapienniczych N. SA i
organizacjami związkowymi działającymi w tych Zakładach oraz spółką D.Z. GmbH
jako nabywcą pakietu akcji tych Zakładów porozumienie dotyczące spraw socjalno-
bytowych, przewidujące, że pracownikom wypowiadającym umowę o pracę dobro-
wolnie w czwartym roku od podpisania porozumienia oraz zwalnianym z przyczyn
zakładu pracy po okresie czterech lat objętym porozumieniem będą wypłacane od-
prawy pieniężne, 2) zawarty w dniu 27 listopada 1998 r. między Zarządem pozwanej
Spółki oraz działającymi w niej organizacjami związkowymi program optymalizacji
zatrudnienia, polegający na stworzeniu możliwości wcześniejszego odejścia z pracy
pracowników, którzy przed dniem 1 grudnia 1998 r. zadeklarowali chęć rozwiązania z
nimi stosunku pracy, z wyłączeniem rozwiązania umów o pracę na podstawie art. 52
§ 1 KP i art. 53 § 1 KP, 3) sporządzony 11 grudnia 1998 r. aneks do protokołu
uzgodnień z 27 listopada 1998 r. przewidujący prawo do odprawy wynikającej z po-
rozumienia z 24 czerwca 1996 r. także dla tych pracowników, którzy rozwiązali sto-
sunek pracy po 1 stycznia 1998 r. a przed 27 listopada 1998 r. Ten ostatni aneks
wyliczał imiennie pracowników, których to uzgodnienie dotyczyło; wśród nich nie było
powoda. Sąd Rejonowy ocenił, że roszczenie powoda jest pozbawione podstaw.
Powód przestał być pracownikiem pozwanej Spółki przed 1 stycznia 1998 r., a więc
przed datą, od której zwalniani pracownicy nabyli prawo do odprawy na mocy aneksu
do protokołu uzgodnień z 27 listopada 1998 r. Powód nie nabył prawa do odprawy,
bo nie znalazł się w grupie zwalnianych pracowników objętych postanowieniami
pakietu socjalnego.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
19 kwietnia 2000 r. oddalił apelację powoda. W apelacji powód zarzucił naruszenie
art. 11 KC polegające na nierównym traktowaniu powoda na tle innych pracowników
pozwanej Spółki, w szczególności przez odmowę wypłacenia mu odprawy w sytuacji,
gdy odprawy takie otrzymali pracownicy pracujący krócej od niego oraz nieuwzględ-
nienie tego, że powód w pozwanej Spółce utracił zdrowie.

Sąd Okręgowy stwierdził, że zarzut naruszenia art. 11 KC jest chybiony z tej
przyczyny, że wskazany przepis dotyczy nabycia pełnej zdolności do czynności
prawnych, a nie dyskryminacji pracownika w stosunkach pracy. Domniemywać
można, że wnoszącemu apelację faktycznie chodziło o art. 113 KP, z którego wynika,
że niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w stosunkach pracy, w szczegól-
ności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość, przekonania
zwłaszcza polityczne lub religijne oraz przynależność związkową. Tak skonstruowa-
ny zarzut apelacji jest nieuzasadniony. Brak jest w działaniach strony pozwanej ele-
mentów dyskryminujących powoda w związku z tym, że pracodawca nie wypłacił mu
odprawy pieniężnej przewidzianej w pakiecie socjalnym dla pracowników odchodzą-
cych z pracy w pozwanej Spółce w okresie od 1 stycznia do 27 listopada 1998 r.
Odmowa wypłacenia powodowi odprawy nie wynikała z dyskryminacji powoda, lecz z
tej przyczyny, że nie spełniał on warunków do jej otrzymania, ponieważ przeszedł na
rentę inwalidzką we wrześniu 1997 r., podczas gdy aneks do protokołu uzgodnień
przewidywał wypłatę odpraw dla pracowników, których zatrudnienie ustało po 1
stycznia 1998 r. Powód przestał być pracownikiem strony pozwanej wcześniej, bo
przed 1 stycznia 1998 r. Pracodawca nie naruszył zatem postanowień porozumień
socjalnych odmawiając powodowi prawa do zwiększonej odprawy. Odprawę należną
na podstawie przepisów ogólnych powód zaś otrzymał.

Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód, zaskarżając go w cało-
ści. Jako podstawy kasacji skarżący wskazał: 1) naruszenie prawa materialnego
przez błędną jego wykładnię, w szczególności art. 11 KP, polegające na nierównym
traktowaniu powoda w stosunku do innych pracowników pozwanej Spółki, 2) naru-
szenie przepisów postępowania, a to art. 227 KPC polegające na nieprzeprowadze-
niu wnioskowanego w pozwie dowodu z dokumentów pozwanej Spółki wyszczegól-
niających pracowników, którym przyznano odprawy w momencie ustania zatrudnie-
nia oraz art. 128 KPC polegające na niedoręczeniu pełnomocnikowi powoda załącz-
ników do pisma pozwanej z 28 listopada 1999 r. Skarżący wniósł o uchylenie zaskar-
żonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgo-
wemu, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz powoda
żądanej w pozwie odprawy.

W odpowiedzi na kasację strona pozwana wniosła o jej oddalenie. Poinformo-
wała, że po przekształceniach dawna Cementownia N. Spółka Akcyjna stała się Ce-
mentownią N. Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie ma uzasadnionych podstaw. Zarzuty dotyczące naruszenia prze-
pisów postępowania odnoszą się de facto do postępowania przed Sądem Rejono-
wym jako sądem pierwszej instancji, a nie przed Sądem Okręgowym jako sądem
apelacyjnym, nie mogą zatem stanowić skutecznej podstawy kasacji. Skoro Sąd
Najwyższy rozpoznaje kasacje od orzeczeń sądów drugiej instancji (art. 392 KPC), to
w kasacji można podnosić jedynie zarzuty przeciwko postępowaniu przed sądem
drugiej instancji, chyba że chodzi o tego rodzaju naruszenia, które sąd w każdej in-
stancji powinien brać pod uwagę z urzędu, na przykład o nieważność postępowania.
Z pewnością do tej ostatniej kategorii uchybień nie należy naruszenie art. 227 KPC
lub art. 128 KPC.

Niezależnie od tej ogólnej uwagi, odnoszącej się do przedmiotu zarzutów ka-
sacyjnych i zakresu rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy w postępowaniu ka-
sacyjnym, stwierdzić należy, że zarzuty naruszenia wskazanych w kasacji przepisów
postępowania są pozbawione racji. Zarzut naruszenia art. 227 KPC jest niesłuszny.
Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie wnioskowanym
przez powoda, w szczególności przeprowadził dowód z dokumentów ,,wyszczegól-
niających pracowników, którym przyznano odprawy w momencie ustania zatrudnie-
nia". Dokumenty te - w postaci aneksu do protokołu uzgodnień z 27 listopada 1998 r.
oraz informacji o dacie i sposobie rozwiązania umowy o pracę z pracownikami ob-
jętymi aneksem - zawierające listę szesnastu pracowników, którym przyznano od-
prawy, zostały przedstawione Sądowi Rejonowemu dwukrotnie. Po raz pierwszy,
przez powoda przy pozwie, po raz drugi, przez pozwaną Spółkę przy piśmie z 28
listopada 1999 r. Z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego wynika, że Sąd ten
przeprowadził dowód ze złożonych dokumentów, odniósł się bowiem do nich doko-
nując ustaleń faktycznych. Ani w apelacji, ani w kasacji pełnomocnik powoda nie
opisał innych dokumentów, które jego zdaniem powinny być złożone przez stronę
pozwaną na żądanie Sądu i z których Sąd powinien przeprowadzić dowód. Nawet
jeżeli skarżącemu chodziło o jakieś inne dokumenty - bliżej nieokreślone - to zarzut
dotyczący nieprzeprowadzenia dowodu z tych dokumentów przez Sąd Rejonowy nie
może być skutecznie podnoszony w kasacji. W apelacji pełnomocnik powoda nie
domagał się przeprowadzenia dowodu z dokumentów innych niż te, które zostały
złożone w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.

Zarzut dotyczący naruszenia art. 128 KPC jest również nieskuteczny. W ra-
mach tego zarzutu skarżący podnosi, że pełnomocnikowi powoda nie doręczono za-
łączników do pisma procesowego strony pozwanej z 28 listopada 1999 r. Pismo to
zostało złożone w postępowaniu przed Sądem Rejonowym. Jego odpis doręczono
pełnomocnikowi powoda na miesiąc przed kolejną rozprawą [...]. Z treści pisma jed-
noznacznie wynikało, że załączone są doń dokumenty, o które Sąd zwracał się do
strony pozwanej. Pełnomocnik powoda otrzymał odpis pisma w dniu 10 grudnia 1999
r. Na rozprawie w dniu 11 stycznia 2000 r., poprzedzającej wydanie przez Sąd Rejo-
nowy wyroku, nie zwrócił Sądowi uwagi na to, że nie otrzymał odpisów załączników
do pisma strony pozwanej z 28 listopada 1999 r. Sąd Rejonowy miał wobec tego
podstawy, aby zakładać, że załączniki te są pełnomocnikowi powoda znane. Pełno-
mocnik powoda, obecny na rozprawie przed Sądem Rejonowym poprzedzającej wy-
danie wyroku, powinien był w trybie określonym w art. 162 KPC zwrócić w toku po-
siedzenia uwagę Sądu na uchybienie przepisowi art. 128 KPC, wnosząc o wpisanie
zastrzeżenia do protokołu. Skoro tego zastrzeżenia nie zgłosił, nie przysługuje mu
prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania, zwłaszcza
że nie uprawdopodobnił, iż nie zgłosił zastrzeżeń bez swojej winy. Powód utracił
prawo powoływania się na ewentualne uchybienie przepisowi art. 128 KPC, skoro nie
zwrócił na nie uwagi przed końcem posiedzenia następującego bezpośrednio po tym
uchybieniu.

Również zarzut naruszenia art. 11 KP jest nieskuteczny. Przepis ten stanowi,
że nawiązanie stosunku pracy, bez względu na jego podstawę prawną, wymaga
zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Zarzut naruszenia tego prze-
pisu jest nieadekwatny do istoty sprawy, przedmiotu żądań powoda i materialno-
prawnych podstaw rozstrzygnięcia Sądu o tych żądaniach. Już Sąd Okręgowy wy-
tknął wnoszącemu apelację powołanie niewłaściwego przepisu przy zarzucie doty-
czącym dyskryminacji powoda w związku z nierównym traktowaniem go w porówna-
niu z innymi pracownikami. Mimo zwrócenia uwagi na tę nieprawidłowość, skarżący
w kasacji ponownie powołał niewłaściwy przepis. Wskazany w kasacji art. 11 KP nie
dotyczy bowiem dyskryminacji pracownika w stosunkach pracy. Ze względu na cha-
rakter prawny skargi kasacyjnej i związanie Sądu Najwyższego przedstawionymi
przez skarżącego podstawami kasacyjnymi, a w ich ramach przytoczonymi zarzutami
naruszenia konkretnych przepisów prawa materialnego i procesowego (art. 39311
KPC), nie jest możliwe rozważanie przez Sąd Najwyższy naruszenia innych niż
wskazane w kasacji przepisów prawa.

Ze względów wyżej przedstawionych Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na
podstawie art. 39312 KPC.
========================================