Wyrok SN - I PKN 574/97
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 574/97
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1999/6/198
Data wydania:1998-03-26

Wyrok z dnia 26 marca 1998 r.
I PKN 574/97


Pracownik, któremu powierzono mienie do wyliczenia się nie może zwol-
nić się od odpowiedzialności za szkodę powstałą wskutek niedopełnienia
obowiązku reklamowania mniejszej ilości towaru przyjętego i potwierdzonego
przez odbiorcę niż wynikająca z dokumentów (art. 124 § 3 KP).


Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz (spra-
wozdawca), Jerzy Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 26 marca 1998 r. sprawy z powództwa
Zbiornicy Surowców Wtórnych Spółdzielni Pracy ,,O." w L. przeciwko Jadwidze J. o
odszkodowanie, na skutek kasacji pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 28 maja 1997 r. [...]


o d d a l i ł kasację i nie obciążył pozwanej Jadwigi J. kosztami postępowania
kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Zbiornica Surowców Wtórnych Spółdzielni Pracy ,,O." w L. wystąpiła z po-
wództwem przeciwko Jadwidze J. o zasądzenie kwoty 142.904.300 zł odszkodowa-
nia wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu niedoboru 107.791 kg makulatury, pows-
tałego w magazynie, którego odpowiedzialnym materialnie magazynierem i kierowni-
kiem była pozwana w okresie od 15 września 1973 r. do 10 października 1992 r.

Pozwana nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie wyrokiem z
dnia 4 października 1996 r. [...] zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę
5.731,72 zł z odsetkami liczonymi w stosunku rocznym w wysokości: 60 % za okres
od 1 grudnia 1992 r. do 30 kwietnia 1993 r., 54% od 1 maja 1993 r. do 14 grudnia
1995 r. i 46% od 15 grudnia 1995 r. oraz 1.223,15 zł tytułem kosztów procesu. Po-
nadto Sąd umorzył postępowanie w sprawie w odniesieniu do kwoty 829,83 zł i od-
dalił powództwo w pozostałej części. Sąd Wojewódzki ustalił, że pozwanej powierzo-
no magazyn na podstawie inwentaryzacji zdawczo odbiorczej z dnia 14 lutego 1991
r. po podpisaniu deklaracji o materialnej odpowiedzialności za powierzone mienie. Do
obowiązków pozwanej należało między innymi przyjmowanie dostaw makulatury i
wystawianie dowodów przyjęcia, załatwianie z dostawcami i odbiorcami reklamacji
dotyczących jakości i ilości oraz potwierdzanie wykonania pracy w kartach pracy pra-
cowników zatrudnionych przy sortowaniu makulatury. Skup makulatury odbywał się
według wagi brutto, a pozwaną rozliczano według wagi netto. Dwie bramy magazynu
nie były należycie zabezpieczone. W okresie pracy pozwanej, pracownicy i osoby z
zewnątrz magazynu wynosili kolorowe czasopisma z magazynu. Do zakładów pa-
pierniczych dostarczano makulaturę transportem PKS. Samochody przed załadun-
kiem ważono na wadze samochodowej powódki, a po załadunku na wadze powódki,
bądź Zakładów Mięsnych lub składu opału. Samochody 20-tonowe wysyłano do zak-
ładów papierniczych z deklarowaną wagą. W przesyłkach makulatury do odbiorców
występowały znaczne różnice wagowe na niekorzyść powódki. Różnice te pozwana
korygowała wpisując we własnych dokumentach wagę makulatury wskazaną przez
odbiorcę. Według tej wagi była rozliczana, pomimo, że jej obowiązkiem było rekla-
mowanie i wyjaśnianie różnic. Powyższa praktyka była znana księgowości i zarzą-
dowi Spółdzielni. Inwentaryzacja kontrolna przeprowadzona w dniach od 1 - 10 paź-
dziernika 1992 r., według stanu na dzień 30 września 1992 r., wykazała niedobór
makulatury wynoszący 99.016 kg. Pozwana uczestniczyła w inwentaryzacji do 7
października 1992 r., po czym udała się do lekarza i została hospitalizowana. Dlatego
przeprowadzono w dniach od 10 - 20 października 1992 r. inwentaryzację zdawczo-
odbiorczą bez udziału pozwanej z uwagi na jej chorobę. Łączny niedobór ujawniony
w obu inwentaryzacjach wyniósł 107.771 kg makulatury o wartości 142.904.300
starych zł. Wobec zakwestionowania wyliczenia przez pozwaną, Sąd dopuścił dowód
z opinii biegłego księgowego A.G., który skorygował niedobór do kwoty 114.634.500
starych zł. Zdaniem biegłego obieg dokumentów w powodowej Spółdzielni nie był
prawidłowy, skoro pozwana wystawiała dowód ,,zawiadomienie o wysyłce",
kwitowany przez kierowcę PKS-u, który nie był obciążony za braki makulatury, a
odbiorca poprawiał wagę dostarczonej makulatury bez udziału kierowców, jako
konwojentów.Na skutek zakwestionowania przez biegłego ceny ze sprzedaży
makulatury, powodowa Spółdzielnia ograniczyła powództwo o kwotę 829,83 zł.

Sąd Wojewódzki w Lublinie po rozpoznaniu apelacji od skazującego pozwaną
wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z 22 stycznia 1996 r. [...] wyrokiem z dnia 8
maja 1996 r. uniewinnił pozwaną od zarzuconego jej czynu niedopełnienia obowiąz-
ków i spowodowanie zawinionego niedoboru w kwocie 11.463,45 zł. W związku z tym
Sąd rozważył, czy pozwana w świetle zebranego materiału dowodowego powinna
odpowiadać za szkodę w powierzonym jej mieniu w pełnej wysokości na zasadzie
art. 124 § 2 KP, czy też zachodzą okoliczności określone w art. 124 § 3 KP. Rozwa-
żając te kwestie, Sąd Wojewódzki miał na uwadze nienależyte gospodarowanie
przez pozwaną powierzonym jej mieniem, to jest wystawianie dokumentów ,,MW" i
faktur z opóźnieniem, po otrzymaniu potwierdzenia przesyłki według wagi odbiorcy,
niereklamowanie różnic wagowych oraz tolerowanie wynoszenia z magazynu maku-
latury kolorowej. Ponadto Sąd stwierdził brak należytego nadzoru nad pracą pozwa-
nej, tolerowanie nieprawidłowego obiegu dokumentów, akceptowanie wysyłki maku-
latury według wagi deklarowanej, delegowanie pozwanej w okresach urlopowych do
pracy w dwóch oddalonych od siebie magazynach, niestworzenie warunków prawi-
dłowego ważenia samochodów wysyłanych z makulaturą do zakładów papierniczych
i nienależyte zabezpieczenie magazynu (włamania). Sąd Wojewódzki doszedł do
przekonania w świetle przytoczonych okoliczności, że odpowiedzialność pozwanej
należy ograniczyć do 50% wyliczonej szkody. W pozostałej części do powstania
szkody przyczyniła się powodowa Spółdzielnia na skutek wykazanych zaniedbań, za
które pozwana nie ponosi odpowiedzialności.

Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 28 maja 1997 r. [...] oddalił apela-
cję strony powodowej i pozwanej oraz zniósł koszty procesu między stronami. Sąd
ten uznał, że ustalenia Sądu pierwszej instancji są prawidłowe. Nie dopatrzył się w
nich sprzeczności oraz naruszenia art. 124 § 3 KP, który został właściwie zastoso-
wany. Ponadto Sąd Apelacyjny uznał, że przeprowadzone dowody nie wskazują na
możliwość ustalenia, że zakład pracy nie zapewnił pozwanej warunków umożliwia-
jących zabezpieczenie powierzonego mienia. Okoliczności skutkujące uwolnienie
pozwanej od odpowiedzialności zostały przez Sąd pierwszej instancji ocenione w
sposób prawidłowy. Ocena dowodów łącznie z opinią biegłego została dokonana
zgodnie z art. 233 § 1 KPC. Fakt uniewinnienia pozwanej wyrokiem Sądu karnego
nie może stanowić podstawy do uznania braku odpowiedzialności z art. 124 KP. Sąd
Apelacyjny uznał, że Sąd pierwszej instancji właściwie ocenił zebrany materiał
dowodowy i wyciągnął trafne wnioski.

Pełnomocnik pozwanej wniósł kasację od powyższego wyroku Sądu Apelacyj-
nego, w której zarzucił naruszenie art. 233 § 1 KPC przez nietrafne i dowolne usta-
lenie, że powodowa Spółdzielnia przyczyniła się tylko w 50% do powstania niedobo-
ru. Ponadto skarżąca zarzuciła naruszenie art. 124 § 3 KP przez przyjęcie, że poz-
wana nie uwolniła się od odpowiedzialności określonej w art. 124 § 2 KP, pomimo
wykazania, że szkoda powstała z przyczyn od niej niezależnych. Skarżąca wniosła o
uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz o uchylenie pkt I poprzedzającego go
wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach procesu.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zarzuty kasacji są bezpodstawne. Nieusprawiedliwiony jest w szczególności
zarzut naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 233 § 1 KPC przez zaaprobowanie
zakresu przyczynienia się obu stron po połowie do powstania niedoboru w magazy-
nie prowadzonym przez pozwaną. Sąd Apelacyjny rozpatrzył już ten sam zarzut
zgłoszony przez pozwaną w apelacji na tle prawidłowo ustalonego stanu faktycznego
przez Sąd pierwszej instancji. Sąd ten trafnie wyważył zakres odpowiedzialności obu
stron za niedobór. Ponadto stwierdził, że Sąd pierwszej instancji wszechstronnie
rozważył zebrany materiał dowodowy łącznie z opinią biegłego, zgodnie z art. 233 §
1 KPC. Analizując ciężar ustalonych w sprawie uchybień każdej ze stron, Sąd Naj-
wyższy nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości Sądu drugiej instancji w ocenie
zakresu przyczynienia się stron do powstania niedoboru. Twierdzenia pozwanej za-
warte w kasacji, że szkoda powstała z przyczyn niezależnych od niej, nie znajdują
oparcia w zebranych dowodach, właściwie ocenionych przez Sądy obu instancji. W
związku z tym bezzasadny jest też drugi zarzut kasacji błędnej wykładni przez Sąd
drugiej instancji art. 124 § 3 KP. Potwierdzenia tego zarzutu skarżąca dopatruje się w
tym, że Sąd przyjął, iż pozwana nie zwolniła się od odpowiedzialności określonej w
art. 124 § 2 KP pomimo wykazania, że szkoda powstała z przyczyn od niej niezależ-
nych. Zarzut ten - zdaniem Sądu Najwyższego - oparty jest na twierdzeniach
sprzecznych z ustaleniami Sądu pierwszej instancji, zaaprobowanych przez Sąd
drugiej instancji, którymi Sąd rozpatrujący kasację jest związany (art. 39315 KPC).
Okoliczności faktyczne przytoczone przez pozwaną w kasacji były już przedmiotem
analizy i oceny przez Sądy obu instancji, przy określeniu przyczyn powstania szkody
w mieniu powierzonym pozwanej z obowiązkiem wyliczenia się. W postępowaniu
kasacyjnym, brak jest podstaw do podważenia prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej
instancji, gdyż skarżąca nie wykazała uchybień procesowych tego Sądu, mogących
mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Opierając się na ustaleniach Sądu pierwszej
instancji nie można przyjąć, że pozwana wykazała, iż szkoda powstała z przyczyn od
niej niezależnych. Wystarczy tu przytoczyć ustalony przez Sąd pierwszej instancji
istotny fakt niewystępowania przez pozwaną (wbrew swym obowiązkom) z reklama-
cjami przesyłanej do odbiorców makulatury, którzy potwierdzali mniejszą ilość wysła-
nej makulatury. Pozwana zamiast wystąpić do przewoźnika (który zgodnie z umową
ponosił pełną odpowiedzialność za przesyłkę) lub odbiorcy z reklamacjami, wysta-
wiała dowody wydania ,,MW" na ilości makulatury podane przez odbiorców. Zgodnie
z oświadczeniem o odpowiedzialności materialnej pozwana powinna dokonywać
wydawania powierzonego mienia za pokwitowaniem zgodnie z rzeczywistą ilością. W
ocenie Sądu Najwyższego była to jedna z głównych przyczyn niedoboru, która nie
może stanowić podstawy do zwolnienia się przez pozwaną od odpowiedzialności za
szkodę na podstawie art. 124 § 3 KP. W tych okolicznościach nie może wchodzić w
rachubę całkowite zwolnienie się pozwanej od odpowiedzialności, pomimo przyczy-
nienia się Spółdzielni do powstania szkody z powodu tolerowania takiej praktyki poz-
wanej, która była doświadczonym pracownikiem świadczącym pracę przez kilkanaś-
cie lat na stanowisku materialnie odpowiedzialnym. Badając zasadność zarzutu ka-
sacji naruszenia art. 124 § 3 KP w świetle całokształtu ustaleń Sądu pierwszej ins-
tancji, uznanych przez Sąd Apelacyjnych za prawidłowe, Sąd Najwyższy nie dopa-
trzył się potwierdzenia zarzutu błędnej wykładni wymienionego przepisu przez Sąd
drugiej instancji.

W tym świetle okazuje się, że kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Dlatego Sąd Najwyższy na zasadzie art. 39312 KPC orzekł, jak w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: