Wyrok z dnia 26 marca 1998 r.
I PKN 573/97


Pracodawca nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 24 § 1
KC) za skutki postępowania karnego, które zostało przeprowadzone w związku
z zawiadomieniem o przestępstwie popełnionym przez pracownika, dokona-
nym przez pracodawcę zgodnie z art. 256 § 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. -
Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.).


Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz, Jerzy
Kwaśniewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 26 marca 1998 r. sprawy z powództwa
Jana K. przeciwko Zakładom Chemicznym ,,O." Spółce Akcyjnej w Ł. o odszkodowa-
nie i zadośćuczynienie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 24 września 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

[...] Zakłady Chemiczne ,,O." w Ł. w dniu 12 listopada 1991 r. rozwiązały w try-
bie art. 52 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy umowę o pracę z powodem Jerzym K., zarzuca-
jąc mu usiłowanie dokonania w dniu 31 października 1991 r. kradzieży na szkodę
pracodawcy 6 beczek Sulfapolu 35.

Powód, uznając zarzuty pracodawcy za bezzasadne wystąpił do Sądu Pracy z
roszczeniami przewidzianymi w przepisach Kodeksu pracy o uprawnieniach pracow-
nika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Roszczenia te w odrębnym postępowaniu zostały rozstrzygnięte w ten sposób, że
Sąd Pracy oddalił powództwo ze względu na spóźnienie jego zgłoszenia (art. 264
KP).

Wobec prawomocnego już rozstrzygnięcia o roszczeniach wynikających z
przepisów Kodeksu pracy, roszczenia dochodzone w sprawie niniejszej powód
określił w ten sposób, że jest to odszkodowanie (dochodził z tego tytułu 5000 zł) oraz
zadośćuczynienie (25.000 zł) należne na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego
(art. 24 § 2 i art. 448). Roszczenia te, według powoda, wynikają z bezprawnego
zachowania się pracodawcy polegającego na tym, że najpierw swym zawiadomie-
niem o rzekomym przestępstwie powoda spowodował podjęcie postępowania karne-
go, a następnie ,,nie zrewidował" swego stanowiska pomimo tego, że powód został
uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu. Po wydaniu wyroku uniewin-
niającego w dniu 12 lipca 1993 r. powód zgłosił do pracodawcy wniosek o przywró-
cenie go do pracy i wypłacenie mu odszkodowania za czas pozostawania bez pracy.
Niezaspokojenie tych żądań oznacza, zdaniem powoda, że pracodawca na podsta-
wie wymienionych przepisów Kodeksu cywilnego ponosi odpowiedzialność za spo-
wodowaną przez siebie ,,całkowitą utratę możliwości wykonywania pracy na stano-
wisku magazyniera i bardzo poważne zmniejszenie widoków na przyszłość".

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 25 czerwca 1997 r. oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz strony
pozwanej 1.500 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 24 września 1997 r. oddalił apelację powoda i zasądził od niego na rzecz poz-
wanej Spółki 750 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sądy obu instancji przyjęły, że poza zakresem rozpoznawanej sprawy są
skutki prawne rozwiązania umowy o pracę. Dochodzone w sprawie odszkodowanie
nie może być łączone z ewentualną niezgodnością z prawem rozwiązania z powo-
dem umowy o pracę, gdyż było to już przedmiotem odrębnego postępowania przed
sądem pracy. Ponadto w świetle przepisów Kodeksu pracy (art. 56 i 57 w związku z
art. 300) odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę
można dochodzić wyłącznie na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Jeżeli nato-
miast podstawę faktyczną dochodzonych w sprawie roszczeń stanowią określone
czynności pracodawcy polegające na zawiadomieniu o przestępstwie i współdziała-
niu z właściwymi do tego organami, to tak określona podstawa nie uzasadnia odpo-
wiedzialności pracodawcy za wynikające dla powoda skutki postępowania karnego.
Według ustaleń Sądu pierwszej instancji, które podzielił Sąd Apelacyjny, zachodziły
usprawiedliwione przyczyny czynności pracodawcy, który uzyskał informację o usi-
łowaniu dokonania kradzieży między innymi z udziałem powoda od swego pracowni-
ka Jolanty S. Informacja ta na tyle była wiarygodna, że stanowiła oparcie dla szcze-
gółowego postępowania karnego i przypisania powodowi zarzutu popełnienia przes-
tępstwa w akcie oskarżenia popieranym także przed Sądem.

Powód wniósł kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi na obu podsta-
wach określonych w art. 3931 KPC. Naruszenie prawa materialnego według kasacji
polega na: niezastosowaniu art. 24 KC w zakresie, w jakim Sąd pominął wynikające z
tego przepisu domniemanie bezprawności działania naruszającego dobra osobiste
oraz niezastosowaniu art. 6 KC ,,w zakresie ciężaru dowodu". W uzasadnieniu pod-
niesiono, że działanie w granicach porządku prawnego ,,absolutnie nie skutkuje braku
bezprawności działania".

Jeżeli chodzi o drugą postawę kasacji, to zarzucono naruszenie art. 227, 232 i
233 Kodeksu postępowania cywilnego przez dokonanie ustaleń na podstawie pism
procesowych stron, natomiast dowód z załączonych akt karnych [...] Sądu Rejono-
wego w Łodzi w całości lub ich części nie został dopuszczony.

Wniosek kasacji dotyczył uchylenia wyroków Sądu pierwszej i drugiej instancji
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Z art. 24 § 1 KC (pierwszego zdania) określającego przesłanki odpowiedzial-
ności za zagrożenie oraz naruszenie dobra osobistego, wynika zasada odpowie-
dzialności za działania bezprawne. Wbrew zarzutowi kasacji, zaskarżony wyrok nie
narusza powyższego przepisu, skoro wynika z ustalenia, że objęte podstawą fak-
tyczną działanie strony pozwanej było zgodne z prawem. Ustalenie to zostało podjęte
- także wbrew niezasadnemu zarzutowi kasacji - bez naruszenia art. 6 KC. Zas-
tosowanie tego ostatniego przepisu do stanu faktycznego sprawy polegało na przy-
jęciu, że stronę pozwaną obciąża ciężar udowodnienia braku bezprawności działania
w zakresie zawiadomienia organu policji o usiłowaniu dokonania przestępstwa kra-
dzieży na szkodę Zakładów Chemicznych ,,O." oraz że fakt ten został udowodniony.

Bezzasadne są także zarzuty kasacji dotyczące naruszenia wskazanych w
kasacji przepisów postępowania. Istotne znaczenie w sprawie miały okoliczności
zgłoszenia do organów Policji usiłowania popełnienia kradzieży mienia strony poz-
wanej. Ustalenia Sądów w tym przedmiocie są w pełni odpowiednie do zebranego w
sprawie materiału. Z przebiegu postępowania, które toczyło się przed właściwymi
organami najpierw policyjnymi, następnie prokuraturą i sądami na skutek przedmio-
towego zawiadomienia o przestępstwie nie wynika nic, co miałoby wskazywać na to,
że działanie strony pozwanej naruszało obowiązujące w tym zakresie zasady postę-
powania. Sądy obu instancji ustaliły, że strona pozwana występując w powyższym
postępowaniu w charakterze pokrzywdzonego opierała się na szczegółowej informa-
cji swego pracownika na tyle przekonywającej i konkretnie przedstawiającej przebieg
domniemanego przestępstwa, że spowodowała ona również właściwe działania pro-
kuratury. W tych warunkach zasadnicze ustalenie Sądu w zaskarżonym wyroku o
działaniu strony pozwanej w ramach porządku prawnego odpowiada w szczególności
zasadzie wynikającej z art. 256 § 1 Kodeksu postępowania karnego, według której
każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma
społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

Wobec wyjaśnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy (art. 227 KPC) bezzasadnie kasacja zarzuca naruszenie art. 232 KPC, które
miałoby polegać na bliżej nieokreślonym poszukiwaniu dowodów przez Sąd z
urzędu. Kasacja wprawdzie zarzuca nieprzeprowadzenie dowodu z nieokreślonej
części akt postępowania karnego, ale nie wskazuje żadnego dowodu z tych akt, który
miałby znaczenie dla wyjaśnienia faktów istotnych w rozumieniu art. 227 KPC.

Z powyższych przyczyn, wobec bezzasadności kasacji, Sąd Najwyższy orzekł
zgodnie z art. 39312 KPC.
========================================