Wyrok z dnia 9 lutego 1999 r.
I PKN 563/98

Uznanie, że doszło do zawarcia umowy, mocą której strony stosunku
pracy zlikwidowały skutki uprzedniego rozwiązania umowy o pracę bez wypo-
wiedzenia z winy pracownika, wymaga ustalenia, że strony zmierzały do osiąg-
nięcia takiego celu.

Przewodniczący: SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Teresa
Flemming-Kulesza, Maria Mańkowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 1999 r. sprawy z powództwa
Mieczysława K. przeciwko Stoczni G. Spółce Akcyjnej w G. o zapłatę, na skutek ka-
sacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 kwietnia 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Mieczysław K. wniósł o zasądzenie od pozwanej Stoczni G. SA w G. dodatku
stażowego oraz wyrównania wynagrodzenia na stanowisku starszego projektanta za
lata 1987-1997. Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, powołując się na
postanowienia zakładowego systemu wynagrodzeń, na podstawie których powód
został pozbawiony części dodatku za staż pracy.
Wyrokiem z dnia 6 stycznia 1998 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni oddalił powództwo. Sąd Woje-
wódzki ustalił, że powód od dnia 15 maja 1968 r. do rozwiązania z nim umowy o
pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP, które miało miejsce 29 października 1985 r.,
był zatrudniony w ówczesnej Stoczni imienia K.P. w G. W Stoczni tej (obecnie
Stocznia G. SA), powód został ponownie zatrudniony z dniem 2 stycznia 1986 r. na
stanowisku samodzielnego konstruktora. W dniu 9 grudnia 1987 r. powód złożył do
dyrektora pozwanej Stoczni prośbę o "przywrócenie mu pełnych praw pracowni-

- 2 -

czych", cofniętych dnia 29 października 1985 r. wraz z rozwiązaniem z nim stosunku
pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP. Na tym podaniu kierownik biura kadr od-
notował, iż dotyczy ono: zaliczenia ciągłości stażu pracy do nagrody stabilizacyjnej z
zysku, przywrócenia warunków pracy i płacy oraz uprawnień urlopowych. Dnia 10
grudnia 1987 r. dyrektor strony pozwanej odnotował na tym podaniu ,,zgoda", co nas-
tępnie zostało przekazane powodowi.
Od 1 października 1987 r. u strony pozwanej obowiązywało porozumienie w
sprawie wprowadzenia zakładowego systemu wynagradzania, zgodnie z którym do
okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia uprawnień do dodatku za staż pracy
zaliczało się okresy poprzedniego zatrudnienia z wyłączeniem okresów zakończo-
nych wygaśnięciem stosunku pracy lub jego rozwiązaniem bez wypowiedzenia z
winy pracownika. Od 1 kwietnia 1990 r. porozumienie to zmieniono, między innymi w
ten sposób, że do okresów, od których zależało nabycie i wysokość dodatku za staż
pracy, nie wliczało się okresów pracy poza Stocznią zakończonych rozwiązaniem
umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Wyłączenie to nie dotyczyło
więc okresów pracy w Stoczni. W dniu 1 stycznia 1993 r. strona pozwana
wprowadziła w zakładowym systemie wynagradzania zmiany dotyczące zasad wy-
płacania dodatku stażowego za okres pracy w Stoczni. Zgodnie z treścią nowego
uregulowania, do okresu zatrudnienia nie był wliczany okres pracy w pozwanej
Stoczni, zakończony rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pra-
cownika. W wyniku wprowadzenia tej zmiany, od momentu wejścia jej w życie, po-
wód został pozbawiony dodatku za staż pracy w pozwanej Stoczni z uwzględnieniem
okresu zatrudnienia w niej od 16 maja 1968 r. do 29 października 1985 r.
Sąd Wojewódzki uznał, iż powód godząc się na zawarcie z pozwaną Stocznią
nowej umowy o pracę (po wcześniejszym rozwiązaniu z nim umowy w trybie art. 52
KP) akceptował nowe warunki pracy i płacy. Sąd Wojewódzki, nie mogąc przepro-
wadzić dowodu z przesłuchania ówczesnego dyrektora Stoczni na okoliczność treści
oświadczenia woli z dnia 10 grudnia 1987 r., uznał iż z analizy pozostałych do-
kumentów nie wynika wola dyrektora uznania rozwiązania z powodem umowy o
pracę za nie istniejące i przywrócenia powoda na poprzednie stanowisko pracy star-
szego projektanta. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego pozwana Stocznia wprowadzając
z dniem 1 stycznia 1993 r. zmiany w zakładowym systemie wynagradzania, doko-

- 3 -

nała ich na niekorzyść pracowników, ale w zgodzie z obowiązującą wówczas ustawą
z dnia 26 stycznia 1984 r. o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagra-
dzania (Dz.U. Nr 5, poz. 25 ze zm.), która w art. 16 ust. 3 (w brzmieniu obowiązują-
cym od dnia 18 sierpnia 1990 r.) stanowiła, że do okresu zatrudnienia wymaganego
do nabycia uprawnień do dodatku stażowego nie zalicza się okresów zatrudnienia
zakończonych rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Sąd pierwszej
instancji uznał, że dla roszczenia powoda bez znaczenia jest decyzja dyrektora z
dnia 10 grudnia 1987 r., zaliczająca powodowi cały okres pracy w Stoczni do okresu
zatrudnienia dla potrzeb obliczenia dodatku stażowego, skoro późniejsze przepisy
obowiązujące u strony pozwanej, wydane z mocy porozumienia zawartego pomiędzy
zakładowymi organizacyjnymi związkowymi a dyrekcją odmiennie, niekorzystnie dla
powoda uregulowały te kwestie.
Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 1998 r. [...] Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił
apelację powoda. W uzasadnieniu Sąd drugiej instancji podkreślił, że ustalenia Sądu
pierwszej instancji są wynikiem prawidłowej, zgodnej z zasadami doświadczenia
życiowego i logicznego rozumowania, oceny materiału dowodowego. Sąd Ape-
lacyjny uznał, iż wniosek powoda z dnia 9 grudnia 1987 r. był nieprecyzyjny i nie-
konkretny, tak jak wyrażona na podaniu zgoda dyrektora, z której nie można wypro-
wadzić ustaleń, co do rzeczywistej treści jego oświadczenia woli oraz wypływających
stąd skutków w sferze pracowniczych uprawnień powoda. Zatem zapisy na tym
podaniu nie mogą stanowić źródła roszczeń ze stosunku pracy. Sąd drugiej instancji
uznał, iż zakres "przywróconych" praw pracowniczych powoda, precyzyjnie określo-
ny został dopiero w piśmie skierowanym do niego w dniu 15 grudnia 1987 r. Nie
obejmował on jednak stanowiska starszego projektanta wraz z odpowiednim wyna-
grodzeniem. Zeznania złożone przez świadka - kierownika biura kadr, mimo iż ich
treść przemawiała na korzyść powoda, zdaniem Sądu Apelacyjnego, stanowiły ,,nie-
udaną próbę interpretacji faktów" oraz kłóciły się z zasadami racjonalnego rozumo-
wania i doświadczenia życiowego.
W kwestii wynagrodzenia z tytułu dodatku stażowego Sąd Apelacyjny stanął
na stanowisku, iż wobec wystąpienia z pozwem w dniu 29 października 1996 r.
roszczenia powoda dotyczące wyrównania dodatku stażowego za okres do 29 paź-
dziernika 1993 r. uległy przedawnieniu zgodnie z art. 291 § 1 KP. Mimo przyznania

- 4 -

powodowi przez dyrektora prawa do dodatku stażowego w wysokości uwzględniają-
cej okres zatrudnienia zakończonego rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowie-
dzenia, nie przysługiwał on powodowi w takiej wysokości po zmianie zakładowego
systemu wynagradzania. Kolejne bowiem zmiany porozumienia płacowego od 1
stycznia 1993 r. wprowadziły regulację, zgodnie z którą dodatek za staż pracy przys-
ługiwał pracownikom pozostającym w stosunku pracy na dzień 31 grudnia 1992 r. za
wszystkie okresy pracy w pozwanej Stoczni, z wyjątkiem okresów zakończonych
porzuceniem pracy lub zwolnieniem bez wypowiedzenia z winy pracownika. W
związku z tym pracodawca był uprawniony do obniżenia dodatku stażowego,
zgodnie z postanowieniami tego porozumienia. W myśl art. 2417 § 6 i art. 24116 § 1
KP w brzmieniu obowiązującym do dnia 26 listopada 1994 r., postanowienia poro-
zumienia płacowego z dniem ich wejścia w życie zastępowały odpowiednie warunki
umów o pracę. Przy wprowadzeniu zmiany zasad obliczania dodatku stażowego
powoda, strona pozwana nie miała więc obowiązku dokonania wypowiedzenia
zmieniającego.
Powyższy wyrok powód zaskarżył kasacją, zarzucając naruszenie art. 60, 61,
65 i 70 KC w związku z art. 300 KP i art. 8 KP, przez fakt zinterpretowania przez Sąd
ponownego zatrudnienia powoda jako zaoferowania nowych, innych warunków
pracy, a nie zatrudnienia na warunkach sprzed zwolnienia z pracy. Powód zarzucił
również ,,naruszenie zasady ciągłości pracy dla obliczenia dodatku stażowego przez
przyjęcie za usprawiedliwione jednostronne wyłączenie bez wypowiedzenia dodatku
stażowego za okres do daty zwolnienia w trybie natychmiastowym w dniu 29 paź-
dziernika 1985 r., co miało wpływ na obniżenie dodatku stażowego ze skutkiem
wstecznym".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest sporządzona w sposób mało czytelny i zawiera wiele nieprecy-
zyjnych lub wręcz niezrozumiałych sformułowań. Przykładowo zarzuca naruszenie
"zasady ciągłości pracy dla obliczenia dodatku stażowego przez przyjęcie za
usprawiedliwione jednostronne wyłączenie bez wypowiedzenia dodatku stażowego
za okres zwolnienia w trybie natychmiastowym". Jaką to "zasadę ciągłości pracy" ma

- 5 -

skarżący na myśli, a przede wszystkim z jakich przepisów prawa ją wyprowadza, w
kasacji nie wspomniano. W uzasadnieniu kasacji użyto wielokrotnie wyrażeń nie-
zrozumiałych i wręcz nieznanych prawu. Przykładowo stwierdza się w niej, iż "wia-
domo jest, że umowa o pracę składa się generalnie z pracy i z płacy" albo że "pra-
codawca może wypowiedzieć umowę o pracę w ogóle, ale może też wypowiedzieć
umowę o płacę lub inne składniki wynagrodzenia". We wstępnej części kasacji jest
postawiony zarzut naruszenia szeregu przepisów, ale w uzasadnieniu kasacji nie
próbuje się nawet dokonać wykładni tych przepisów ani wskazać na czym miało po-
legać ich naruszenie, czy błąd w ich zastosowaniu. Kasacja może być uznana za
spełniającą wymagania w zakresie wskazania jej podstaw i ich uzasadnienia tylko
przy bardzo liberalnym podejściu. Bardzo trudno jest w tej sytuacji ustosunkować się
do jej zarzutów, które w istocie sprowadzają się do wielokrotnego podnoszenia, że
strona pozwana "przywróciła powodowi jego pełne prawa pracownicze". Pojęcie to
nie jest zresztą zdefiniowane, a przecież nie jest powszechnie znane.
Wydaje się, że konstrukcja roszczeń powoda sprowadza się do twierdzenia,
że doszło do zawarcia między stronami umowy, mocą której zostały całkowicie zlik-
widowane skutki prawne uprzedniego rozwiązania z powodem umowy o pracę bez
wypowiedzenia z jego winy. Tą kwestią Sądy obu instancji zajmowały się i ich usta-
lenia faktyczne w tym zakresie nie budzą żadnych zastrzeżeń. Zresztą w kasacji
brak zarzutu naruszenia prawa procesowego, co oznacza, że ustalenia faktyczne
Sądów obu instancji wiążą Sąd Najwyższy. Należy także uznać, że wykładnia i zas-
tosowanie odpowiednich przepisów prawa materialnego, zwłaszcza przez Sąd dru-
giej instancji, jest w tym zakresie w pełni prawidłowa i przeprowadzona na wysokim
poziomie merytorycznym. W szczególności Sąd drugiej instancji w pełni poprawnie
zinterpretował poszczególne oświadczenia woli stron i wynikające z nich skutki
prawne (art. 60 i 65 KC w związku z art. 300 KP). Słusznie przyjął, że skoro oświad-
czenie strony pozwanej przy ponownym zatrudnieniu powoda było nieprecyzyjne, to
decydujące znaczenie należy przypisać treści stosunku prawnego ukształtowanego
po ponownym zatrudnieniu. Nie budzi żadnych zastrzeżeń, że między stronami do-
szło do nawiązania nowej umowy o pracę, przy czym niektóre skutki uprzedniego
rozwiązania umowy bez wypowiedzenia zostały anulowane. Nie budzi jednak zas-
trzeżeń wniosek, że nie usunięto wszystkich skutków tego rozwiązania. Przemawia

- 6 -

za tym choćby fakt, że powód został zatrudniony na innym stanowisku pracy niż po-
przednio. Poza szczegółowymi wywodami Sądu drugiej instancji w tym zakresie
można dodać, że w ogóle możliwość zawarcia między stronami umowy likwidującej
skutki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia była wątpliwa (por. wyrok z
dnia 20 kwietnia 1983 r., I PRN 54/83, OSNCP 1983 z. 11, poz. 188 czy wyrok z
dnia 22 lutego 1985 r., I PRN 6/85, OSNCP 1985 z. 12, poz. 199). Kontrowersje te
zostały rozstrzygnięte w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 października
1986 r., III PZP 60/86 (OSNCP 1987 z. 5-6, poz. 67), w której stwierdzono, że do-
puszczalne jest zawarcie ugody sądowej, na mocy której strony przekształcają roz-
wiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia na rozwiązanie umowy o pracę w
drodze porozumienia także bez zmiany daty rozwiązania umowy, jeżeli oświadczenie
zakładu pracy o wcześniejszym rozwiązaniu tej umowy zostało skutecznie odwołane,
a zawarcie ugody nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i
słusznym interesem stron. Nie budzi jednak żadnych zastrzeżeń stanowisko Sądów
obu instancji, iż dla przyjęcia takiej umowy likwidującej skutki uprzedniego
rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia jest konieczne aby oświadczenia
woli stron w tym zakresie były złożone jednoznacznie i nie budziły wątpliwości co do
zamiaru osiągnięcia takiego celu. Interpretacja prawa i jego zastosowanie w sprawie,
dokonane przez Sądy obu instancji, nie zostały podważone w kasacji.
Ponieważ brak jest w kasacji zarzutów dotyczących dalszych kwestii, a
zwłaszcza zarzutów dotyczących zastosowania przepisów, według których zmiana
treści zakładowego porozumienia płacowego doprowadziła do zmiany warunków
kształtowania płacy powoda, bez konieczności dokonania wypowiedzenia zmienia-
jącego, to należało uznać, że kasacja nie powołuje się na usprawiedliwione podsta-
wy i podlega oddaleniu z mocy art. 39312 KPC.
========================================