Wyrok z dnia 21 stycznia 1999 r.
I PKN 553/98

Przyczyny utraty prawa do zasiłku chorobowego określone w art. 18 ust.
1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpiecze-
nia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 1983
r. Nr 30, poz. 143 ze zm.) nie uzasadniają same przez się rozwiązania umowy o
pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.


Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Walerian Sanetra,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca).


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 1999 r. sprawy z po-
wództwa Eugeniusza Z. przeciwko ,,F." Sp. z o.o. w K. o przywrócenie do pracy, na
skutek kasacji pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kaliszu z dnia 28 maja 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 16 lutego 1998 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kępnie zasą-
dził od ,,F." Spółka z o.o. na rzecz Eugeniusza Z. odsetki od kwoty brutto 1.001,07 zł
za okres od 5 czerwca do 17 października 1997 r. oraz od kwoty 95,34 zł za okres od
5 czerwca do 17 października 1997 r. z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki
oraz oddalił powództwo o przywrócenie do pracy i o wynagrodzenie za czas pozos-
tawania bez pracy, ewentualnie o odszkodowanie z tytułu ,,bezprawnego zwolnienia
w trybie niezwłocznym" w kwocie 2.052,08 zł i zapłatę ekwiwalentu za nie wykorzys-
tany w 1997 r. urlop wypoczynkowy w kwocie 341,60 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że od 27 maja do 2 czerwca 1997 r. powód korzystał ze
zwolnienia lekarskiego, które zawierało adnotację: ,,chory może chodzić". W dniu 30
maja 1997 r. powód, dowiedziawszy się o możliwości otrzymania okien wraz z ra-
mami pochodzących z wymiany okien w budynkach Spółdzielni Mieszkaniowej w K.,
pod warunkiem, że je sam wymontuje, przystąpił do wyjmowania futryny w jednym z
mieszkań w bloku nr 7. Wcześniej powód złożył prośbę do władz Spółdzielni o sprze-
daż okien pochodzących z demontażu. Przy czynnościach wymontowywania futryny
zauważyła go przechodząca ulicą pełnomocnik Zarządu Aleksandra H., która po
ustaleniu wewnątrz budynku, czym zajmuje się powód, pismem z dnia 4 czerwca
1997 r. rozwiązała z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia, podając jako przyczynę
wykonywanie podczas zwolnienia lekarskiego pracy na rzecz innego zakładu (mon-
taż okien w mieszkaniu Marii W.). Ponadto powód został pozbawiony świadczeń za
okres zwolnienia lekarskiego. W ocenie Sądu Rejonowego pracodawca miał podsta-
wę do rozwiązania z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy, gdyż
w okresie zwolnienia lekarskiego powód wykonywał inną pracę. Pracodawca miał
również podstawę do pozbawienia powoda zasiłku chorobowego za okres zwolnie-
nia, stosownie do art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Ponieważ jednak po-
wód na wypadek oddalenia powództwa o przywrócenie do pracy wniósł o zasądzenie
ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy nie wykorzystany w 1996 r. i 1997 r., zaś strona
pozwana wypłaciła w toku postępowania należność z tego tytułu, Sąd Rejonowy za-
sądził na rzecz powoda odsetki ustawowe za czas od dnia rozwiązania umowy do
dnia zapłaty.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu, rozpoz-
nając apelację powoda, wyrokiem z dnia 28 maja 1998 r. zmienił wyrok Sądu pierw-
szej instancji w ten sposób, że przywrócił powoda do pracy w pozwanej spółce i za-
sądził od niej na rzecz powoda kwotę 50 zł tytułem kosztów zastępstwa adwokackie-
go za drugą instancję. Sąd Wojewódzki przede wszystkim stwierdził, że Sąd Rejo-
nowy, uznając postępowanie powoda jako naganne, nie ustalił, czy ciężkie narusze-
nie przez niego obowiązków pracowniczych polegało na zarobkowym wykonywaniu
w czasie zwolnienia lekarskiego innej pracy, czy na wykonywaniu uciążliwych czyn-
ności, które mogły przedłużyć okres niezdolności do pracy, czy wreszcie na wy-
korzystywaniu zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem. Tymczasem jest to
okoliczność w sprawie istotna. Wobec tego Sąd Wojewódzki zajął się tą kwestią i
ustalił, że czynności powoda polegające na demontażu okien nie miały charakteru
zarobkowego. W związku z tym i ze względu na brak dowodu, że praca powoda przy
wymontowywaniu okien mogła przedłużyć okres zwolnienia lekarskiego, Sąd Woje-
wódzki uznał, że zarzut ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowni-
czych należy rozważać z punktu widzenia trzeciej przesłanki wymienionej w art. 18
ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r., tj. przesłanki wykorzystywania zwolnienia
lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem. W tej zaś kwestii Sąd Wojewódzki -
na podstawie okoliczności ustalonych przez Sąd Rejonowy - przyjął, że postępowa-
nie powoda ,,zostało wymuszone warunkami życiowymi". Powód nie zamierzał bo-
wiem wykorzystywać zwolnienia lekarskiego w celu demontażu okien, lecz skoro po-
jawiła się nagle możliwość ich uzyskania przy użyciu sił własnych, zdecydował się na
takie rozwiązanie. Formalną prośbę o sprzedaż okien złożył wcześniej do Spółdzielni
Mieszkaniowej w K. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, w świetle przytoczonych oko-
liczności nie można przyjąć, że powód w sposób ciężki naruszył podstawowy obo-
wiązek pracowniczy, nakazujący mu powstrzymanie się w czasie zwolnienia lekars-
kiego od wykonywania czynności sprzecznych z celem tego zwolnienia.

W kasacji od powyższego wyroku strona pozwana zarzuciła naruszenie prawa
materialnego polegające na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 52 §
1 pkt 1 KP. Według strony pozwanej odzyskiwanie okien znajdujących się w starym
budynku było ciężką pracą fizyczną, której towarzyszyło zapylenie, przeciwwskazane
dla powoda ze względu na grzybicę stóp. Ta zaś choroba była przyczyną udzielone-
go zwolnienia lekarskiego. O uciążliwości pracy przy demontażu okien świadczy oko-
liczność, że pracownicy firmy ,,O." odmówili podjęcia się tych czynności. Zdaniem
strony pozwanej, dowolne jest stanowisko Sądu Wojewódzkiego przyjmujące, że
postępowanie powoda było wymuszone potrzebami życiowymi, skoro omawiane
okna były mu potrzebne do przydomowego ogródka, a prace przy wymianie okien
trwały jeszcze przez pewien czas, wobec czego powód zdążyłby je otrzymać. Oko-
liczności te przemawiają więc za wnioskiem, że podczas zwolnienia lekarskiego po-
wód świadczył pracę na rzecz innego podmiotu. Przytaczając powyższe zarzuty
strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie apelacji powoda
od wyroku Sądu Rejonowego w Kępnie z dnia 16 lutego 1998 r.

Powód wniósł o oddalenie kasacji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Z uzasadnienia skargi kasacyjnej wynika, że strona pozwana dąży do zmiany
zaskarżonego wyroku na podstawie innego stanu faktycznego niż ustalony przez
Sąd Wojewódzki, gdyż powołała się na okoliczności, które nie były przedmiotem
ustaleń i oceny tego Sądu. Stwierdziła bowiem, że powód podczas zwolnienia lekars-
kiego wykonywał inną pracę zarobkową, że jego czynności przy wyjmowaniu starych
okien dla potrzeb własnych nie były spowodowane ,,warunkami życiowymi" oraz że
praca przy demontażu tych okien wymagała ,,wyjątkowego wysiłku fizycznego", który
nie pozostał bez wpływu na proces leczenia. Tymczasem zarzuty dotyczące ustale-
nia stanu faktycznego i oceny dowodów, jeżeli mają stanowić podstawę kasacji, po-
winny być poparte odpowiednimi przepisami proceduralnymi, którym - według strony
skarżącej - uchybił sąd drugiej instancji przy wydaniu zaskarżonego wyroku. W roz-
poznawanej sprawie strona pozwana nie wskazała jednak naruszonych przez Sąd
Wojewódzki przepisów postępowania, a nawet w sposób formalny nie zgłosiła takie-
go zarzutu. W związku z tym Sąd Najwyższy ograniczył się do kontroli zaskarżonego
orzeczenia z punktu widzenia podanych w kasacji przepisów prawa materialnego.
Takie bowiem ramy postępowania kasacyjnego zakreśla art. 39311 KPC.

W tej kwestii Sąd Najwyższy podzielił stanowisko Sądu drugiej instancji co do
tego, że nie można uznać postępowania powoda za ciężkie naruszenie podstawo-
wych obowiązków pracowniczych, o którym stanowi art. 52 § 1 pkt 1 KP. Przepis ten,
wymagając ,,ciężkiego" zawinienia po stronie pracownika dla zastosowania przez
pracodawcę trybu niezwłocznego zwolnienia go z pracy, przyjmuje jednocześnie, że
nie wystarczy zwykłe zawinienie, spowodowane np. niedbalstwem czy nieostrożnoś-
cią. Postępowanie pracownika musi być rażące, umyślne, o dużym stopniu zawinie-
nia. W kontekście zaś powyższego stwierdzenia nie można przypisać tej cechy pos-
tępowaniu powoda, które - jak ustalił Sąd Wojewódzki - sprowadzało się do demon-
tażu okien w budynku mieszkalnym należącym do Spółdzielni Mieszkaniowej w K., w
celu wykorzystania ich dla potrzeb własnych. Sąd Wojewódzki, oceniając postępo-
wanie powoda, podkreślił ważną z punktu widzenia postaci winy okoliczność, tę mia-
nowicie, że powód nie korzystał ze zwolnienia lekarskiego po to, by demontować
okna. Zdecydował się na to w chwili, gdy zorientował się, że powstała możliwość
uzyskania okien, pod warunkiem, że uczyni to we własnym zakresie. Sąd Woje-
wódzki stwierdził również, że ,,powód nie miał właściwie innej możliwości uzyskania
całych okien" i że na tym polegał wpływ (,,przymus") ,,warunków życiowych" na jego
decyzję. Kończąc rozważania należy jeszcze zaznaczyć, że z punktu widzenia utraty
prawa do zasiłku chorobowego w myśl art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143 ze zm.) nie ma znaczenia,
jakie postępowanie wymienione w tym przepisie można przypisać pracownikowi.
Natomiast z punktu widzenia zawinienia między stanami faktycznymi ujętymi w tym
przepisie mogą istnieć różnice. Różnica taka istnieje np. między postępowaniem pra-
cownika polegającym na świadomym podjęciu pracy zarobkowej na rzecz innego
pracodawcy a nierozważnym uczestniczeniem pracownika w jednorazowej imprezie
rozrywkowej czy towarzyskiej. Uwaga ta skłania do wniosku, że jednorazowe postę-
powanie pracownika korzystającego ze zwolnienia lekarskiego od pracy, sprzeczne z
celem tego zwolnienia, lecz podyktowane koniecznością życiową, może w okolicz-
nościach sprawy nie stanowić ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pra-
cowniczych.

Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił kasację jako nie zawierającą uspra-
wiedliwionych podstaw (art. 39312 KPC).
========================================