Wyrok z dnia 12 lipca 2001 r.
I PKN 548/00

Likwidacja stanowiska kierownika jednostki organizacyjnej zakładu
pracy, przed podjęciem decyzji o likwidacji tej jednostki, nie jest przyczyną or-
ganizacyjną, uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony
na podstawie art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasa-
dach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze
zm.).


Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Barbara Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2001 r. sprawy z powództwa
Dariusza M. przeciwko D.P. Spółce z o.o. w T. o uznanie bezskuteczności wypowie-
dzenia, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowi-
cach z dnia 10 listopada 1999 r. [...]

1. o d d a l i ł kasację;
2. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda 1000 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 10 listopada 1999 r. [...] oddalił
apelację D.P. Spółki z o.o. w T., od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 9 kwietnia 1999 r. [...], zasądzającego od
strony apelującej na rzecz Dariusza M. kwotę 16.500 zł z odsetkami od dnia 26
czerwca 1997 r. i oddalającego powództwo w pozostałej części.
Sąd ustalił, że strony procesowe zawarły umowę o pracę na czas określony od
2 maja 1997 r. do 31 października 1997 r. Powodowi powierzono obowiązki dyrekto-
ra działu piekarniczego w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem mie-
sięcznym 5.500 zł brutto oraz roczną premią uznaniową. Do podstawowych jego
obowiązków należała koordynacja działań pracowników działu piekarniczego i na-
wiązywanie kontaktów z odbiorcami przemysłowymi. Z dniem 11 lipca 1997 r. strona
pozwana rozwiązała z powodem umowę za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Jako
przyczynę rozwiązania stosunku pracy podano likwidację zajmowanego przez powo-
da stanowiska pracy. Przedmiotem działalności Spółki jest sprzedaż półproduktów do
wyrobu artykułów spożywczych. Zakres jej zadań w latach 1997 i 1998 nie uległ
zmianie. Na przełomie 1994 i 1995 roku utworzono dział piekarniczy, który zatrudniał
dwóch pracowników na stanowiskach reprezentantów handlowych. Dział ten nie
przynosił zysków. Nigdy nie osiągnął zakładanego planu sprzedaży. Był dofinanso-
wywany z działu napojów. W celu usprawnienia koordynacji pracy utworzono stano-
wisko dyrektora działu piekarniczego. W związku z zatrudnieniem powoda nastąpił
wzrost kosztów utrzymania działu. W dniu 19 listopada 1997 r. zarząd Spółki podjął
decyzję o całkowitej likwidacji działu piekarniczego z dniem 31 marca 1998 r.
W ocenie Sądu, wypowiedzenie Dariuszowi M. umowy o pracę było w świetle
art. 33 KP niedopuszczalne, albowiem została ona zawarta na okres krótszy niż 6
miesięcy. W pozwanej Spółce nie nastąpiły zmiany organizacyjne, które uzasadnia-
łyby wypowiedzenie umowy terminowej na podstawie przepisów ustawy z dnia 28
grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.
z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), powoływanej dalej jako ,,ustawa o zwolnieniach gru-
powych". Do czasu zatrudnienia powoda, w strukturze organizacyjnej zakładu nie
figurowało stanowisko dyrektora działu piekarniczego. Utworzono je specjalnie dla
niego. Powodowi nie dano szans na wykazanie się umiejętnościami i doprowadzenie
do zwiększenia sprzedaży i poprawienia wyników finansowych działu, którym kiero-
wał. Zatrudnienie Dariusza M. poprzedzały kilkumiesięczne negocjacje. Przez pierw-
sze trzy tygodnie zapoznawał się on z pracą firmy i odbywał szkolenie w Niemczech.
Likwidacja stanowiska nie była spowodowana koniecznością racjonalizacji kosztów.
Nie można jej kwalifikować jako przyczyny organizacyjnej uzasadniającej zwolnienie
na podstawie art. 10 ust. 1 w związku z art. 1 ust. 1 i art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 28
grudnia 1989 r. Wypowiedzenia dokonano bowiem 26 czerwca 1997 r., zaś okolicz-
ności, które świadczyłyby o zasadności wypowiedzenia, powstały dopiero w momen-
cie podjęcia w dniu 19 listopada 1997 r. decyzji o likwidacji działu piekarniczego.
Strona pozwana zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę
naruszenie prawa materialnego, a ,,w szczególności" art. 5 ust. 5 w związku z art. 1 i
art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. przez ich błędną wykładnię, wniosła o
uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej
instancji w całości i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania
lub o jego zmianę i oddalenie powództwa, w obu przypadkach z orzeczeniem na
rzecz skarżącego o kosztach postępowania według norm przepisanych.
Pełnomocnik Spółki wywodził, że przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych
stosuje się do tych zakładów, w których następuje zmniejszenie zatrudnienia z przy-
czyn ekonomicznych. Wyłączną przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę
było ,,zmniejszenie zatrudnienia spowodowane względami ekonomicznymi". Zmniej-
szenie zatrudnienia nastąpiło już choćby w wyniku rozwiązania stosunku pracy z po-
wodem. W bezpośrednim związku czasowym ze zwolnieniem Dariusza M. pozostaje
zwolnienie pozostałych dwóch pracowników i w konsekwencji likwidacja działu. Kon-
statacja, że nie nastąpiły zmiany, które uzasadniałyby zastosowanie art. 10 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r., jest sprzeczna z materiałem dowodowym zebranym w spra-
wie. Celem likwidacji stanowiska dyrektora działu piekarniczego i zwolnienia powoda
było zwiększenie rentowności firmy jako całości. Lepszy wynik ekonomiczny zamie-
rzano osiągnąć przez ograniczenie strat i obniżenie wielkości nakładów. Wyrok jest
sprzeczny z intencją ustawodawcy, którego wolą było odformalizowanie i uproszcze-
nie procedur określonych w Kodeksie pracy. Ustawodawca ustanowił dla osób, z któ-
rymi rozwiązano umowę o pracę z przyczyn określonych w art. 1 ustawy, rekompen-
satę finansową w postaci odprawy pieniężnej.
W odpowiedzi na kasację Dariusz M. wniósł o jej oddalenie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych, w sytuacji gdy z przy-
czyn ekonomicznych lub w związku ze zmianami organizacyjnymi, produkcyjnymi
albo technologicznymi następuje konieczność zmniejszenia zatrudnienia w zakładzie
(art. 1 ust.1), pracodawca może rozwiązać umowę o pracę zawartą z pracownikiem
na czas określony za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Czynności tej może doko-
nać także wówczas, gdy zwolnienia mają charakter indywidualny, a wyłączny powód
wypowiedzenie stanowią przyczyny wskazane w art. 1 ust. 1 (art. 10 ust. 1).
Sąd ustalił, że umowa o pracę zawarta między stronami procesowymi w dniu 2
maja 1997 r. na czas określony do dnia 31 października 1997 r. została wypowie-
dziana przez skarżącą Spółkę w dniu 26 czerwca 1997 r. Wskazana przyczyna wy-
powiedzenia - likwidacja stanowiska pracy utworzonego specjalnie dla powoda - nie
była przyczyną organizacyjną powodującą w tym czasie konieczność zmniejszenia
zatrudnienia. Zmiany organizacyjne uzasadniające zastosowanie przepisów ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. zapoczątkowała decyzja z dnia 19 listopada 1997 r. o likwi-
dacji działu. Przed tą datą żadne zmiany organizacyjne w dziale piekarniczym nie
miały miejsca.
Z tak poczynionych ustaleń należy wnosić, że Sąd właściwie zinterpretował
art. 5 ust. 5 w związku z art. 1 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupo-
wych. Prowadził bowiem postępowanie dowodowe w kierunku ustalenia faktów istot-
nych w świetle powołanych przepisów dla rozstrzygnięcia sprawy. Badał czy podana
powodowi przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony
mieściła się w kategorii przyczyn wskazanych w art. 1 ust. 1, czy powodowała ko-
nieczność zmniejszenia zatrudnienia i czy zmiany organizacyjne polegające tylko na
likwidacji stanowiska pracy stanowiły wyłączną przyczynę wypowiedzenia. Dokonał
wszelkich ustaleń koniecznych do prawidłowego zastosowania przepisów stanowią-
cych podstawę prawną rozstrzygnięcia.
Kasacja, pomimo zarzutu naruszenia prawa materialnego zmierza w istocie,
jak wynika z jej uzasadnienia, do podważenia dokonanych przez Sąd ustaleń. Zgod-
nie z art. 39311 KPC, Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji biorąc
pod rozwagę z urzędu tylko nieważność postępowania. Pełnomocnik skarżącego
wskazał jako podstawę kasacyjną naruszenie prawa materialnego nie podnosząc
zarzutów w ramach podstawy z art. 3931 pkt 2 KPC, a zatem nie kwestionując usta-
leń stanowiących faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wy-
roku. Tym samym ustalenia te należy traktować jako niewadliwe. Jest nimi związany
także Sąd Najwyższy przy rozpoznawaniu kasacji.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================