Wyrok z dnia 24 lutego 1998 r.
I PKN 547/97

Użytkowanie bez wiedzy i zgody pracodawcy sprzętów z jego zakładu w
prywatnym sklepie współmałżonka pracownika stanowi ciężkie naruszenie
podstawowego obowiązku ochrony mienia pracodawcy (art. 100 § 2 pkt 4 KP) i
uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika
na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski (sprawozdawca), Barbara Wagner


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 1998 r. sprawy z powództwa
Olafa Ś. przeciwko Leśnemu Parkowi Kultury i Wypoczynku w B. o przywrócenie do
pracy na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 10 lipca 1997 r. [...]

1) o d d a l i ł kasację,
2) zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 50,00 zł (słownie: pięć-
dziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyj-
nym.

U z a s ad n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 30 kwietnia 1997 r.
[...] oddalił powództwo Olafa Ś. o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach
w pozwanym Leśnym Parku Kultury i Wypoczynku -Spółka z o.o. w B. Rozstrzygnię-
cie to Sąd Pracy oparł na następujących ustaleniach faktycznych.
Powód Olaf Ś. był w pozwanej Spółce zatrudniony na podstawie beztermino-
wej umowy o pracę od dnia 16 lutego 1994 r., ostatnio na stanowisku kierownika
działu handlowo-usługowego. W dniu 28 lutego 1995 r. pozwana rozwiązała z po-
wodem umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu popełnienia przestępstwa,
polegającego na przywłaszczeniu mienia pracodawcy (art. 52 § 1 pkt 2 KP), przy
czym rozwiązanie nastąpiło za zgodą zarządu związku zawodowego pracowników
Spółki.
Bezpośrednią przesłanką zastosowania tego trybu zwolnienia z pracy było
ustalenie w toku wewnętrznej kontroli przeprowadzonej w lutym 1995 r., że w barze
"S.", za który odpowiedzialność ponosił powód, brakuje wagi uchylnej oraz kalkulato-
ra, natomiast w miejsce zamrażarki, stanowiącej własność pracodawcy, ustawiono
podobną, lecz inaczej oznaczoną. Wymieniony sprzęt znajdował się w posiadaniu
powoda, który bez wiedzy i zgody pracodawcy użytkował go dla własnych, prywat-
nych celów. Pozwana Spółka złożyła więc do organów ścigania zawiadomienie o
popełnieniu przestępstwa, lecz postępowanie toczyło się w sprawie o wykroczenie z
art. 127 § 1 Kodeksu wykroczeń i zostało ostatecznie umorzone wyrokiem Sądu Re-
jonowego w Bydgoszczy z dnia 24 kwietnia 1996 r. [...].

Sąd Pracy ustalił, że sporna zamrażarka uległa w sierpniu 1994 r. awarii, w
związku z czym powód zabrał ja do naprawy, po wykonaniu której zatrzymał zamra-
żarkę w swoim własnym sklepie, a do baru "S." zawiózł podobny, lecz starszy sprzęt.
Po zawiadomieniu prokuratury i rozwiązaniu umowy o pracę, powód zwrócił praco-
dawcy zarówno zamrażarkę, jak też wagę oraz kalkulator. Sąd pierwszej instancji nie
dał wiary zeznaniom powoda, który zaistniałą sytuację tłumaczył potrzebą wypróbo-
wania działania zamrażarki po naprawie. Sad Rejonowy uznał, że korzystanie bez
wiedzy i zgody pracodawcy ze sprzętu stanowiącego jego własność stanowi ciężkie
naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, zwłaszcza ze strony powoda
zatrudnionego na kierowniczym stanowisku, a oceny tej nie zmienia fakt ostateczne-
go umorzenia toczącego się przeciwko niemu postępowania karnego.
Apelację od tego orzeczenia, wniesioną przez powoda, oddalił Sąd Woje-
wódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 10
lipca 1997 r. [...]. W motywach tego rozstrzygnięcia Sąd Wojewódzki wskazał, że
wskutek umorzenia postępowania karnego odpadła jedynie przesłanka "oczywisto-
ści" przestępstwa zarzuconego powodowi przez pracodawcę w piśmie z dnia 28 lu-
tego 1997 r. Nie znaczy to jednak, aby w stosunku do powoda nie zachodziła inna
podstawa niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę, tj. ciężkie naruszenie podsta-
wowych obowiązków pracowniczych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego
1982 r., I PRN 1182, OSNCP 1982 z. 8-9, poz. 131). Taki charakter ma właśnie za-
chowanie powoda, polegające na posiadaniu oraz używaniu bez wiedzy i zgody pra-
codawcy, jak też wbrew wewnątrzzakładowym przepisom o gospodarce materiało-
wej, przedmiotów należących do pozwanej Spółki, tym bardziej, iż brak dowodów, że
celem przeniesienia zamrażarki do własnego sklepu powoda była konieczność jej
naprawy oraz że taka ewentualnie naprawa została wykonana przez zaintereso-
wanego.
Żadna jednak okoliczność nie usprawiedliwiała faktu długotrwałego przetrzy-
mywania przez powoda sprzętu pracodawcy bez jego wiedzy i zgody. Chociaż więc
pozwana Spółka naruszyła art. 54 KP, to naruszenie przez powoda jego podstawo-
wych obowiązków pracowniczych było na tyle ciężkie, że nie mogło spowodować
uwzględnienia powództwa. Sąd Wojewódzki zwrócił uwagę, że art. 62 KP (znajdujący
zastosowanie w sprawie z mocy art. 6 ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie
ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. Nr 24, poz.110) daje
możliwość oddalenia powództwa o przywrócenie do pracy, jeżeli niezwłoczne roz-
wiązanie umowy nastąpiło między innymi z naruszeniem przepisu o podaniu przy-
czyny rozwiązania (art. 54 KP), ale było merytorycznie uzasadnione. Zastosowanie
art. 62 KP w przedmiotowej sprawie znajduje - zdaniem Sądu drugiej instancji - pełne
uzasadnienie w rażąco nagannym zachowaniu powoda oraz w stopniu wynikającego
stąd zagrożenia dla interesów pracodawcy.

Kasację od powyższego orzeczenia wniósł w imieniu powoda jego pełnomoc-
nik, zarzucając naruszenie art. 52 § 1 pkt 1 KP przez jego błędną wykładnię i nie-
właściwe zastosowanie, w szczególności przez przyjęcie, iż zachowanie powoda
polegające na zabraniu do naprawy i wypróbowaniu po naprawie zamrażarki należą-
cej do pozwanej Spółki oraz używanie poza zakładem pracy kalkulatora i wagi
uchylnej stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, jak
też niewłaściwe zastosowanie art. 62 KP, w szczególności przez odniesienie go do
sytuacji, w której kwalifikacja prawna czynu będącego podstawą rozwiązania umowy
o pracę jest niejednoznaczna, a "rzekomo zagrożony interes zakładu pracy nie jest
określony w jakikolwiek sposób." W oparciu o te zarzuty wnoszący kasację domagał
się zmiany zaskarżonego wyroku "przez uwzględnienie powództwa w całości."
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że jako pracownik na kie-
rowniczym stanowisku musiał powód samodzielnie zarządzać powierzonym mu mie-
niem pracodawcy, przy czym z uwagi na nawał obowiązków naturalne było też wy-
konywanie ich poza miejscem i czasem pracy, czyli we własnym domu, dokąd zainte-
resowany zabierał niezbędne narzędzia, tzn. kalkulator, a czasem także wagę. Sa-
modzielne zarządzanie sprzętem pozwanej Spółki dotyczy też chłodziarko-zamra-
żarki pozostającej na wyposażeniu baru "S.". Dlatego zabranie jej do naprawy, a nas-
tępnie wypróbowanie skuteczności naprawy nie stanowi naruszenia pracowniczych
obowiązków, "a sposób wywiązywania się z nich". Skoro powód był uprawniony i
obowiązany do podobnych działań, to nie mogą być one kwalifikowane równocześnie
jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Zachowania
powoda nie spowodowały też u pracodawcy żadnej perturbacji, nie mówiąc już o
wyrządzeniu jakiejś szkody. Nie został wreszcie nawet najbardziej ogólnie określony
obowiązek, który miałby zostać naruszony zawinionym działaniem powoda.
W odpowiedzi na kasację powoda, strona pozwana wniosła o jej oddalenie i
zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych. W uza-
sadnieniu odpowiedzi podniesiono, że sprzęt będący własnością pozwanej Spółki
znajdował się w prywatnym sklepie małżonki powoda, usytuowanym w ich domu jed-
norodzinnym. Tymczasem z wewnątrzzakładowego zarządzenia [...] jednoznacznie
wynika, że wszelkie przemieszczenia środków trwałych oraz przedmiotów nietrwa-
łych muszą być natychmiastowo udokumentowane odpowiednimi dowodami mate-
riałowymi (pkt 1 ). Powód nie udowodnił jednak faktu prywatnej naprawy przedmio-
towej zamrażarki, co zresztą byłoby zadziwiające, skoro Spółka dysponuje własnym
transportem, a także działem technicznym, który zajmuje się sprawami tego rodzaju.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Podkreślić przy tym należy, że
skoro przedmiot zarzutów skargi nie dotyczy przepisów postępowania, a jedynie
przepisów prawa materialnego, to Sąd Najwyższy , rozpoznający kasację jedynie w
jej granicach i biorący pod rozwagę z urzędu wyłącznie nieważność postępowania
(art. 39311 KPC), jest związany stanem faktycznym sprawy ustalonym w zaskarżo-
nym wyroku. W świetle tych ustaleń chybiony jest zarzut naruszenia art. 52 § 1 pkt 1,
jak też art. 62 KP. Drugi z wymienionych przepisów został zresztą skreślony przez
ustawę z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110), wobec czego z mocy jej art. 6 może być od
wejścia ustawy w życie w dniu 2 czerwca 1996 r. stosowany jedynie w toczących się
wówczas sprawach o przywrócenie do pracy.

W odniesieniu do art. 52 § 1 pkt 1 KP strona skarżąca twierdzi co prawda, że
jego naruszenie wyraża się nie tylko w niewłaściwym zastosowaniu, ale również w
błędnej wykładni, lecz błędów tych nie wskazuje, ani też nie podaje prawidłowej wy-
kładni. Dlatego uznać należy, że zarzut naruszenia obu wymienionych przepisów
prawa materialnego obejmuje ich niewłaściwe zastosowanie, tzn. zastosowanie wo-
bec stanu faktycznego, który powinien mieć inną kwalifikację prawną. Wnoszący ka-
sację twierdzi wręcz, że samodzielne zarządzenie mieniem należącym do pracodaw-
cy było sposobem wywiązywania się przez powoda z jego pracowniczych powinno-
ści, realizowanych również w prywatnym domu poza czasem pracy. Z taką kwalifika-
cją zachowań powoda można by się jeszcze zgodzić przy korzystaniu z zakładowego
kalkulatora, ale podobne tłumaczenie nie wytrzymuje krytyki w sytuacji używania
wagi uchylnej lub chłodziarko-zamrażarki, a już zwłaszcza wtedy, gdy dzieje się to w
prywatnym sklepie żony powoda, prowadzonym w ich jednorodzinnym domu.
Opisane zachowanie narusza pracowniczy obowiązek ochrony mienia praco-
dawcy, będący równocześnie przejawem ogólniejszej powinności dbania o dobro
pracodawcy (art. 100 § 2 pkt 4 KP). Jest to w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 KP obo-
wiązek "podstawowy", zaś jego przekroczenie w przedmiotowej sprawie ma również
znamię naruszenia "ciężkiego", gdyż może być przypisane powodowi przynajmniej w
stopniu rażącego niedbalstwa, jeśli nie wprost winy umyślnej. Oczywisty jest również
stopień zagrożenia, jaki zachowania takie stwarzają dla interesów pracodawcy.
Trudno sobie nawet wyobrazić skutki ewentualnego upowszechnienia się wśród za-
łogi zakładu pracy praktyk wykorzystywania do prywatnych celów pracowniczych
mienia pracodawcy bez jego wiedzy i zgody. W świetle potrzeb tak rozumianej pre-
wencji generalnej, nie ma istotniejszego znaczenia rozmiar szkody rzeczywiście wy-
rządzonej przez powoda w mieniu pozwanej Spółki. Chociaż więc podanie w piśmie
pracodawcy z dnia 28 lutego 1997 r., że niezwłoczne rozwiązanie z powodem umowy
o pracę nastąpiło z przyczyn określonych w art. 52 § 1 pkt 2 KP było w świetle art. 54
KP bezprawne, to jednak samo rozwiązanie stosunku pracy pozostawało
uzasadnione, a tym samym usprawiedliwiało oddalenie roszczenia o przywrócenie do
pracy na podstawie art. 62 KP (w brzmieniu sprzed 2 czerwca 1996 r.).
Z wyżej wskazanych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC
orzekł jak w sentencji.
========================================