Wyrok z dnia 17 lutego 1998 r.
I PKN 541/97

Nie ma usprawiedliwionych podstaw kasacja oparta na zarzucie naru-
szenia przez sąd drugiej instancji art. 232 KPC, jeżeli przedmiotem sporu był
początek biegu okresu ochronnego pracownicy w ciąży przed rozwiązaniem
umowy o pracę zawartej na czas określony, przy czym w postępowaniu
apelacyjnym pozwany pracodawca już wiedział o fakcie porodu, lecz nie
przedstawił aktu urodzenia dziecka ani nie wystąpił do sądu ze stosownym
wnioskiem dowodowym.

Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 1998 r. sprawy z powództwa
Urszuli M. przeciwko Mieczysławowi M. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji
pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Białymstoku z dnia 19 września 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 1997 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Giżycku
przywrócił powódkę Urszulę M. do pracy w pensjonacie "F." w W., stanowiącym
własność pozwanego Mieczysława M. oraz zasądził na jej rzecz 1369 zł odszkodo-
wania za okres pozostawania bez pracy. Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była za-
trudniona na czas określony do 31 grudnia 1996 r. i przed tą datą stwierdzono, że
była w ciąży trwającej dłużej niż trzy miesiące, wobec czego umowa o pracę podle-
gała przedłużeniu do dnia porodu.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z dnia 19 września 1997 r. oddalił apelację pozwanego od wyroku Sądu Rejo-

- 2 -

nowego, uznając ustalenia i wnioski tego Sądu za prawidłowe.
Kasacja pozwanego zarzuca wyrokowi Sądu Wojewódzkiego naruszenie
przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 228,230, 232, 233
KPC) oraz naruszenie prawa materialnego (art. 177 § 3, art. 45 i art. 50 KP).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Zgodnie z przepisem art.
39311 KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, bierze jednak z
urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W przedmiotowej sprawie brak jest
podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania przed Sądami obu instancji,
natomiast wskazane zarzuty jako podstawy kasacji są chybione. Przytoczenie prze-
pisów art. 228 i 230 KPC jest bezprzedmiotowe, gdyż trudno wyobrazić sobie, w jaki
sposób Sąd drugiej instancji miałby je naruszyć. Nie został też naruszony przepis art.
232 KPC, ponieważ kasacja nie wskazuje, na czym to naruszenie miałoby polegać i
jaki miałoby mieć wpływ na wynik sprawy. Według tego przepisu strony mają obo-
wiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki
prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę. Skorzystanie przez
Sąd z tej możliwości jest właściwe wówczas, gdy uzna rezultaty dotychczasowego
postępowania za niewystarczające dla wyjaśnienia sprawy, zaś strona nie potrafi
sformułować stosownego wniosku dowodowego. Tymczasem apelacja od wyroku
Sądu Rejonowego wskazywała na szereg wątpliwości dotyczących sposobu liczenia i
ustalania stanu ciąży wywodząc, że trzeci miesiąc ciąży minął już po zakończeniu
stosunku pracy powódki. Jednakże apelacja nie wnosiła o dopuszczenie opinii bieg-
łego stosownej specjalności, zaś na rozprawę apelacyjną w dniu 19 września 1997 r.,
a więc w dacie, w której dziecko - jeżeli jego matka miała znajdować się w trze-
cim/czwartym miesiącu ciąży na przełomie roku 1996/1997 - winno się już urodzić -
za pozwanego nie stawił się nikt i nie złożono też pisma procesowego ze stosownymi
wnioskami dowodowymi. Sąd odwoławczy nie był zobowiązany powoływać z urzędu
biegłego na okoliczność, w którym miesiącu ciąży znajdowała się powódka w dniu
wyekspirowania umowy o pracę (31 grudnia 1996 r.), gdyż w granicach swobodnej
oceny dowodów (art. 233 § 1 KPC), na podstawie ustaleń Sądu Rejonowego

- 3 -

opartych na zeznaniach lekarza opiekującego się powódką i wystawiającego zaś-
wiadczenie o stanie ciąży i jej zaawansowaniu, miał podstawy do uznania, że po-
wódka istotnie przed upływem końcowego terminu umowy o pracę znajdowała się po
trzecim miesiącu ciąży. Wywody apelacji bowiem były tylko nie popartymi żadnymi
dowodami zastrzeżeniami i wątpliwościami co do sposobu obliczania zaawansowa-
nia ciąży, natomiast nie podważały stanowiska Sądu I instancji i nie obligowały Sądu
Wojewódzkiego do kwestionowania rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Obowiązkiem
pozwanego, przy jego przekonaniu o braku zaawansowania ciąży powódki powyżej
trzecim miesiąca w dniu 31 grudnia 1996 r. było przedstawienie Sądowi Wo-
jewódzkiemu dowodu na okoliczność daty urodzenia dziecka i złożenie wniosku o
powołanie biegłego na okoliczność czy poród odbył się w terminie, czy też ciąża była
przenoszona i jakie było jej zaawansowanie w dniu 31 grudnia 1996 r. Podnoszenie
takich okoliczności dopiero w postępowaniu kasacyjnym jest niedopuszczalne. Zau-
ważyć należy ponadto, że wobec wskazania w tym postępowaniu daty urodzenia
dziecka na dzień 9 lipca 1997 r. - przekroczenie 9-miesięcznego okresu ciąży o 8 dni
mieści się w granicach normy i nie przeczy ustaleniom Sądu Rejonowego, zaak-
ceptowanym przez Sąd Wojewódzki. Skoro zatem, bez przekroczenia granic swo-
bodnej oceny dowodów, dopuszczalne było uznanie, że w dacie 31 grudnia 1996 r.
powódka znajdowała się w ukończonym trzecim miesiącu ciąży, kwalifikacja prawna
jej roszczeń z art. 177 § 3 KP, art. 45 i art. 50 § 4 KP była trafna. Tym samym zarzuty
kasacji odnoszące się do naruszenia tych przepisów również okazały się nietrafne.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i na podstawie art. 39312 KPC orzekł, jak w sentencji wyro-
ku.
========================================