Wyrok z dnia 6 marca 1998 r.
I PKN 529/97

Dla oceny istnienia przesłanek określonych w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56,
poz. 357) istotne nie jest czy zmniejsza się ogólna liczba zatrudnionych nau-
czycieli, lecz to czy wszyscy nauczyciele danej specjalności mogą po zmianach
organizacyjnych być zatrudnieni w pełnym wymiarze zajęć.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Józef Iwulski, Maria Mańkowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 marca 1998 r. sprawy z powództwa
Barbary B. przeciwko Szkole Podstawowej w T. o przywrócenie do pracy i inne, na
skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie z dnia 28 sierpnia 1997 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Powódka Barbara B. domagała się przywrócenia do pracy oraz wynagrodze-
nia za pracę w godzinach ponadwymiarowych w latach szkolnych 1994/1995 i
1995/1996, a także przyznania nagród za lata 1993/94, 1994/95 i 1995/96.

Strona pozwana nie uznała powództwa.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lublinie wyrokiem z dnia 4 kwietnia 1997 r. oddalił
powództwo. Sąd ten ustalił, że powódka - nauczycielka mianowana prowadziła w
pozwanej Szkole wychowanie fizyczne, a ponadto na podstawie umowy o dzieło za-
jęcia gier i zabaw. W roku szkolnym 1996/97 zmalała liczba dzieci, zmalała też liczba
klas oraz godzin nauczania (w związku z połączeniem klas V i VI). Istotne jest
zmniejszenie liczby uczniów do 99, gdyż zgodnie z zarządzeniem Ministra Edukacji
Narodowej z 18 maja 1992 r. inna jest liczba godzin wychowania fizycznego dla
szkoły liczącej poniżej stu uczniów. Powódka ukończyła studia pedagogiczne oraz
uzyskała tytuł magistra pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej. Dyrektor Szkoły
przeniósł powódkę w stan nieczynny wobec braku jej zgody na ograniczenie zatrud-
nienia do 10/18 etatu. W ostatnim roku było wiele zastrzeżeń do pracy powódki, która
dwukrotnie ukarana została naganą. Powstał głęboki konflikt w gronie pedago-
gicznym spowodowany postawą powódki. Rodzice wskazywali na niewłaściwy sto-
sunek powódki do uczniów. Te okoliczności - zdaniem Sądu Pracy - uzasadniały
podjęte wobec powódki działania. Sąd nie uznał dyżurów pełnionych przez powódkę
w czasie przerw między lekcjami oraz w stołówce za zajęcia dydaktyczne lub wy-
chowawcze, lecz za zajęcia opiekuńcze, co skutkuje niezasadność roszczenia o wy-
nagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych. Podobnie za niezasadne
uznał roszczenie o wypłacenie nagród. O przyznaniu nagród decyduje dyrektor,
zgodnie z art. 39 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Dyrektor pozwanej Szkoły przyznawał nagrody na podstawie regulaminu za akcepta-
cją rady pedagogicznej i rady szkoły. Powódka nie otrzymała rocznych nagród, co
jest uzasadnione mimo, że za lata 1989-1994 otrzymała ocenę wyróżniającą. Nie-
przyznanie nagród uzasadnione było spóźnianiem się, stwierdzonymi przez wizyta-
tora uchybieniami w pracy oraz ukaraniem karami nagany.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie wyrokiem z
dnia 28 sierpnia 1997 r. oddalił apelację powódki od omówionego wyroku. Sąd II
instancji podzielił ustalenia i wnioski Sądu Rejonowego o zasadności decyzji o ogra-
niczeniu zatrudnienia powódki do 10/18, a następnie przeniesieniu jej w stan nie-
czynny, co spowodowało po upływie sześciomiesięcznego terminu wygaśnięcie sto-
sunku pracy. Podzielone też zostały ustalenia i oceny co do roszczeń o wypłatę na-
gród i wynagrodzenia. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, Sąd I instancji przeprowadził
wyczerpujące postępowanie dowodowe, należycie ocenił dowody i wyprowadził pra-
widłowe wnioski.

Powódka wniosła kasację od tego wyroku (i również - jak napisano w tytule
kasacji - od wyroku Sądu Rejonowego) zarzucając naruszenie prawa materialnego
,,wywierające istotny wpływ na treść obu zaskarżonych wyroków" - art. 20 ustawy z
dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela ,,przez błędne przyjęcie, iż nastąpiły
przesłanki wymienione w artykule 20 pkt I uzasadniające przeniesienie nauczyciela w
stan nieczynny a nadto, iż przeniesienie to nastąpiło bez zgody nauczyciela - po-
wódki". W kasacji zawarto wniosek o uchylenie ,,obu zaskarżonych wyroków" i prze-
kazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Lublinie, ewen-
tualnie o zmianę orzeczenia i przywrócenie powódki do pracy u pozwanego na po-
przednich warunkach.

W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że połączenie klas V i VI nie spowodo-
wało konieczności dokonania redukcji godzin lekcyjnych, pozwana Szkoła zatrudniała
w roku szkolnym 1995/1996 na pełnym etacie 10 nauczycieli, zaś w roku szkolnym
1996/1997 - 11 nauczycieli. Nie zachodziła żadna z przesłanek z art. 20 Karty
Nauczyciela (,,o likwidacji oddziałów szkolnych") zredukowania godzin lekcyjnych
powódce.

Strona pozwana wniosła o oddalenie kasacji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie jest uzasadniona. Wobec niepodniesienia w kasacji zarzutu naru-
szenia przepisów postępowania (w szczególności dotyczących postępowania dowo-
dowego), Sąd Najwyższy ocenił zarzut naruszenia prawa materialnego na tle ustalo-
nego stanu faktycznego sprawy. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem sprawę w grani-
cach kasacji, a z urzędu bierze jedynie pod rozwagę nieważność postępowania (art.
39311 KPC). Przepisowi art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(Dz. U. Nr 3, poz. 10 ze zm.; obecnie jednolity tekst: Dz. U. z 1997 r., Nr 56, poz.
357) zostało nadane nowe brzmienie ustawą z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie
ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 87, poz. 396), która weszła w życie 7 sierpnia
1996 r. i w tym brzmieniu przepis ten miał zastosowanie wobec powódki. W myśl tej
regulacji w razie całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły, albo w razie zmian orga-
nizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu
nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze
zajęć dyrektor szkoły przenosi nauczyciela w stan nieczynny lub na wniosek nauczy-
ciela rozwiązuje z nim stosunek pracy. Nauczyciel mianowany może wyrazić zgodę
na ograniczenie zatrudnienia. Wbrew twierdzeniom kasacji nie jest wymagane
zmniejszenie ogólnej liczby nauczycieli dla zastosowania działań określonych w tym
przepisie. Zmniejszenie lub niezmniejszenie zatrudnienia nauczycieli nie ma pods-
tawowego znaczenia, może być brane pod uwagę jedynie w ramach oceny, czy
możliwe jest dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Wobec
ustalenia przez Sądy orzekające w tej sprawie, że zmniejszyła się liczba oddziałów
(połączono klasy V i VI), zmniejszyła się liczba uczniów i w konsekwencji tego plan
nauczania w zakresie liczby godzin przedmiotu prowadzonego przez powódkę pra-
widłowo zastosowano przepis art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela. Spełnione zostały
bowiem określone w tym przepisie przesłanki.

Nie została też podważona w kasacji ocena niemożliwości dalszego zatrud-
nienia powódki w pełnym wymiarze zajęć. Dla oceny tej istotne jest nie to, czy
zmniejsza się ogólna liczba zatrudnionych nauczycieli, lecz to, czy wszyscy nauczy-
ciele danej specjalności mogą znaleźć - po zmianach - zatrudnienie w pełnym wy-
miarze. Taką też prawidłową ocenę przeprowadzono w rozpoznawanej sprawie. Po-
nieważ powódka nie złożyła wniosku o rozwiązanie z nią stosunku pracy, ani nie wy-
raziła zgody na ograniczenie zatrudnienia, dyrektor prawidłowo przeniósł ją w stan
nieczynny, co doprowadziło do wygaśnięcia stosunku pracy na podstawie art. 26 ust.
1 pkt 5 Karty Nauczyciela.

Kasacja jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw podlegała zatem od-
daleniu na podstawie art. 39312 KPC.
========================================