Wyrok SN - I PKN 516/97
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 516/97
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1999/2/47
Data wydania:1998-02-05

Wyrok z dnia 5 lutego 1998 r.
I PKN 516/97

Świadczenie pieniężne przewidziane w art. 131 ust. 1 ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214
ze zm.) przysługuje urzędnikowi państwowemu mianowanemu, który w trakcie
zatrudnienia w urzędzie i po jego ustaniu pobierał emeryturę należną żołnie-
rzowi zawodowemu.


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN Teresa Flemming-
Kulesza (sprawozdawca), Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 1998 r. sprawy z powództwa
Krzysztofa K. przeciwko Urzędowi Wojewódzkiemu w B. o zapłatę, na skutek kasacji
powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Bydgoszczy z dnia 5 czerwca 1997 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy
pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Krzysztof K. domagał się zasądzenia na jego rzecz od Urzędu Wojewódzkiego
w B. kwoty po 1129,90 zł miesięcznie przez okres sześciu miesięcy tytułem
świadczenia z art. 131 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzę-
dów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214 ze zm.).

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 7 stycznia 1997 r.
oddalił powództwo. Sąd ten ustalił, że powód był pracownikiem pozwanego Urzędu
(mianowanym urzędnikiem państwowym) od listopada 1992 r. do 30 kwietnia 1996 r.
Przyczyną zwolnienia powoda była reorganizacja Urzędu, w wyniku której jego sta-
nowisko zostało zlikwidowane. Poprzednio (od 1964 r. do 1992 r.) powód był zawo-
dowym żołnierzem. Decyzją Wojskowego Biura Emerytalnego nabył od 1 września
1993 r. uprawnienia do emerytury wojskowej w wysokości 71,2% i od tego czasu
otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości około 1000 złotych. Sąd Pracy uznał,
że powodowi nie przysługuje świadczenie pieniężne z art. 131 § 1 ustawy o
pracownikach urzędów państwowych należne w razie rozwiązania stosunku pracy w
wyniku reorganizacji urzędu w okresie między ustaniem zatrudnienia a podjęciem
pracy lub działalności gospodarczej, przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy.
Świadczenie to nie przysługuje w przypadku nabycia przez urzędnika państwowego
prawa do emerytury. Zdaniem Sądu Pracy z tego właśnie względu roszczenie powo-
da jest nieuzasadnione. W omówionym przepisie chodzi bowiem o każdą emeryturę,
również o nabytą na podstawie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych. Przepis art. 131 ma na celu - zdaniem Sądu Pracy - zabezpieczenie
finansowe urzędników państwowych, z którymi rozwiązano stosunek pracy w wyniku
reorganizacji urzędu do czasu nawiązania nowego stosunku pracy.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyro-
kiem z dnia 5 czerwca 1997 r. oddalił apelację powoda od omówionego wyroku.
Zdaniem Sądu II instancji świadczenie z art. 131 ust. 1 ustawy o pracownikach urzę-
dów państwowych nie ma charakteru odprawy związanej z samym faktem utraty za-
trudnienia, gdyż przysługuje tylko w razie nieuzyskania (niepodjęcia) nowego za-
trudnienia. Z drugiej strony zapewnia takie uprawnienia, jakie ma osoba pozostająca
w zatrudnieniu. W przepisie tym pominięty został związek czasowy między ustaniem
zatrudnienia a nabyciem prawa do emerytury. Gdyby ustawodawca chciał ograniczyć
prawo do świadczenia z art. 131 ust. 1 do osób, które po ustaniu zatrudnienia w urzę-
dzie przechodzą na emeryturę użyłby określenia ,,przechodzącemu na emeryturę".
Przyznanie prawa do świadczenia osobom, które mają (nabyły) prawo do emerytury -
tak jak powód - oznaczałoby ich uprzywilejowanie, co możliwe byłoby tylko na pods-
tawie wyraźnego przepisu ustawy, a nie da się go wyprowadzić z brzmienia omawia-
nego przepisu.

Powód wniósł kasację od tego wyroku . Zarzucił, że Sąd II instancji błędnie
zinterpretował art. 131 ust. 1 ustawy o pracownikach urzędów państwowych, a w
szczególności zdanie drugie tego przepisu: ,,Świadczenie to nie przysługuje urzędni-
kowi państwowemu, który nabył prawo do emerytury". Zdaniem powoda nigdy nie był
on ,,urzędnikiem państwowym, który nabył prawo do emerytury", lecz ,,żołnierzem
zawodowym, który nabył prawo do emerytury" przed nawiązaniem stosunku pracy w
urzędzie. Analizowany przepis ma na celu - zdaniem powoda - wykluczenie prawa do
dwóch świadczeń: odprawy emerytalnej i świadczenia, o które toczy się spór.
Zdaniem powoda treść art. 13 ust. 1 pkt 5 i art. 27 ust. 1 pragmatyki urzędniczej
świadczy o tym, że używane w niej pojęcie ,,emerytura" odnosi się tylko do świad-
czenia przyznawanego na podstawie ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emery-
talnym pracowników i ich rodzin. Natomiast przepisy emerytalne odnoszące się do
żołnierzy zawodowych mają charakter przywileju, skoro pozwalają na nawiązanie
stosunku pracy bez utraty prawa do emerytury.

Strona pozwana wniosła o oddalenie kasacji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona. Świadczenie pieniężne z art. 131 ust. 1 ustawy z
dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz.
214 ze zm.) jest należne w razie rozwiązania stosunku pracy z urzędnikiem pańs-
twowym mianowanym w razie likwidacji urzędu lub jego reorganizacji (jeżeli nie jest
możliwe jego przeniesienie na inne stanowisko w tym samym urzędzie) w okresie nie
dłuższym niż sześć miesięcy między ustaniem zatrudnienia w likwidowanym lub reor-
ganizowanym urzędzie a podjęciem pracy lub działalności gospodarczej. Nie uza-
leżniono prawa do świadczenia od złego stanu materialnego urzędnika ani od braku
jakichkolwiek dochodów lub osiągania niskich dochodów. Warunkiem wypłaty świad-
czenia jest jedynie niepozostawanie w stosunku pracy i nieprowadzenie działalności
gospodarczej. Zasadą jest, że świadczenie należy się zwolnionemu urzędnikowi,
który nie pracuje i nie prowadzi działalności gospodarczej. Wskazuje na to zwrot
,,świadczenie... przysługuje". Wyjątkiem jest pozbawienie prawa do świadczenia
urzędnika, który nabył prawo do emerytury. Wyjątek powinien być interpretowany
ściśle. ,,Nabył prawo", to nie to samo co ,,ma ustalone prawo", czy też ,,pobiera eme-
ryturę". Nie można też zwrotu ,,nabył" rozumieć jako ,,kiedykolwiek nabył". Nabycie
prawa do emerytury w rozumieniu art. 131 ust. 1 zdanie drugie należy rozumieć jako
nabycie w związku czasowym ze zwolnieniem z pracy. Wniosek taki wypływa z wyk-
ładni systemowej i wykładni historycznej. Sformułowania art. 131 ust. 1 w związku z
art. 13 ust. 1 pkt 2 są analogiczne do użytych w art. 27 ust. 2. Oba te przepisy regu-
lują przywileje związane z utratą zatrudnienia przez urzędnika na skutek likwidacji lub
reorganizacji urzędu. Przywileje te polegają na otrzymywaniu świadczenia w wy-
sokości wynagrodzenia za pracę, albo na wcześniejszym przejściu na emeryturę.
Przejście na emeryturę powoduje powstanie prawa do odprawy. Gdyby nie norma
zawarta w zdaniu drugim art. 131 ust. 1 urzędnik otrzymywałby i odprawę i świad-
czenie pieniężne. Wprowadzenie tej normy wykluczyło taki zbieg świadczeń. Eme-
rytura ani renta nie są odliczane od świadczenia pieniężnego w przeciwieństwie do
zasiłku wychowawczego, chorobowego i macierzyńskiego, które są świadczeniami
,,zastępującymi" wynagrodzenie za pracę (art. 131 ust. 2). Wskazuje to na brak pods-
taw do wyłączenia prawa do świadczenia wobec urzędnika, który pobierał emeryturę
lub rentę pracując w urzędzie i pobiera ją nadal po zwolnieniu.

Przepis art. 131 został wprowadzony do pragmatyki urzędniczej jednocześnie
ze zmianą art. 27 ust. 2 ustawą z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie ustawy o pracow-
nikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 136, poz. 704). Ta okoliczność (jednoczes-
ność i analogiczność zmian przesłanek przejścia na emeryturę i otrzymywania
świadczenia) również wskazuje na to, że zamiarem ustawodawcy było uprzywilejo-
wanie urzędników, jednakże z ograniczeniem do jednokrotnego uprzywilejowania, a z
wyłączeniem zbiegu dwóch przywilejów: prawa do świadczenia z prawem do wcześ-
niejszej emerytury. Już wcześniej, na mocy art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992
r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia
emerytalnego (Dz. U. Nr 21, poz. 84), zmieniono treść art. 17 ustawy z dnia 28 grud-
nia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U.
z 1990 r. Nr 4, poz. 19) w ten sposób, że wyłączono zbieg prawa do odprawy z tej
ostatniej ustawy z prawem do wynagrodzenia przysługującego urzędnikowi na pods-
tawie ówczesnego art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy urzędniczej (które to wynagrodzenie
było odpowiednikiem świadczenia pieniężnego z obecnego art. 131 ust. 1). Nigdy
jednak nie wprowadzono unormowania, które pozbawiałoby prawa do świadczenia
osobę pobierającą emeryturę lub rentę, o ile nie nabyła prawa do emerytury w
związku ze zwolnieniem z urzędu. Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do stosowania
przez analogię przepisów ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
definiujących pojęcie bezrobotnego. W pragmatyce urzędniczej w bardzo wyraźny
sposób nie przewidziano jako warunku dla otrzymania świadczenia spełnienia przes-
łanek do uzyskania statusu bezrobotnego i na tym też polega ustanowienie przywi-
leju.

Wyłączenie prawa do świadczenia, określone w zdaniu drugim art. 131 ust. 1
nie dotyczy więc powoda. Wysokość świadczenia (w tym okres, za który jest ono
należne) ustali Sąd II instancji przy ponownym rozpoznawaniu sprawy.

Z tych wszystkich względów orzeczono, jak w sentencji na mocy art. 39313
KPC.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: