Wyrok z dnia 9 grudnia 1998 r.
I PKN 504/98

Wymiar urlopu wypoczynkowego nauczyciela zatrudnionego w szkole, w
której nie są przewidziane ferie szkolne określa się w tygodniach kalendarzo-
wych, a nie dniach roboczych (art. 64 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
- Karta Nauczyciela, jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.). Brak
jest podstaw do udzielenia w takiej sytuacji części urlopu w dniach roboczych
przy zastosowaniu art. 162 KP.


Przewodniczący: SSN Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Roman
Kuczyński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 1998 r. sprawy z powództwa
Barbary S. przeciwko Prezydentowi Miasta R. o ustalenie, na skutek kasacji strony
pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Katowicach - Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku z dnia 5 marca 1998 r. [...]


z m i e n i ł zaskarżony wyrok w ten sposób, że wyrok Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Rybniku z dnia 22 października 1997 r. [...] zmienił i powództwo odda-
lił.

U z a s a d n i e n i e


Powódka Barbara S. dnia 19 września 1997 r. wystąpiła z pozwem przeciwko
Wydziałowi Edukacji reprezentowanemu przez Prezydenta Miasta R. o ustalenie, że
za rok 1997 pozostało jej 12 dni nie wykorzystanego urlopu wypoczynkowego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie
od powódki kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Rybniku wyrokiem z dnia 22 października 1997 r.
ustalił, iż powódce przysługuje w roku 1997 tydzień i 5 dni nie wykorzystanego urlopu
wypoczynkowego. W toku postępowania Sąd Rejonowy ponadto ustalił, że powódka
jest od 11 lat dyrektorem Przedszkola [...] w R., które należy do placówek ,,nieferyj-
nych", a we wszystkich pismach wyrażających zgodę na urlop, wydanych powódce w
1997 r. przez Prezydenta Miasta R., wpisane były szczegółowe daty - w oparciu o
art. 64 ust. 3 ustawy Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 50, poz.
357). Po kolejnym zwróceniu się przez powódkę o udzielenie jej urlopu wypoczyn-
kowego w dniach od 18 sierpnia 1997 r. do 29 sierpnia 1997 r. (12 dni), udzielono jej,
powołując się na art. 64 ust. 3 Karty Nauczyciela, urlopu wypoczynkowego w dniach
od 18 sierpnia 1997 r. do 1 września 1997 r. (2 tygodnie - wliczając ostatnią sobotę i
niedzielę).

Zdaniem Sądu Rejonowego ze względu na fakt, iż zasady dotyczące udziela-
nia urlopów wypoczynkowych nie są uregulowane w ustawie Karta Nauczyciela, na-
leży w tym zakresie - zgodnie z treścią art. 91c ust. 1 tejże ustawy - stosować przepi-
sy Kodeksu pracy. W tej sytuacji Sąd Rejonowy wywnioskował, iż zgodnie z treścią
art. 64 ust. 3 ustawy Karta Nauczyciela urlop pracowników placówek ,,nieferyjnych"
może być dzielony i ma do tej grupy pracowników zastosowanie art. 162 KP. Praco-
dawca zatem, zdaniem Sądu, nie miał prawa wbrew woli powódki przedłużyć jej
urlopu, a powódka miała prawo skorzystać z urlopu w wymiarze przez siebie okreś-
lonym.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach-Ośro-
dek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 5 marca 1998 r. oddalił apelację strony
pozwanej. Sąd drugiej instancji poparł w całości stanowisko zajęte przez Sąd Rejo-
nowy uznając, że Sąd ten dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych wyprowadzając
z nich trafne wnioski poparte przekonującą argumentacją.

Od powyższego wyroku strona pozwana wniosła kasację, w której zarzuciła
naruszenie przez Sąd Wojewódzki prawa materialnego przez błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie przepisów ustawy Karta Nauczyciela (art. 64 ust. 3 i 4)
przez przyjęcie zasady udzielania urlopu nauczycielskiego w dniach, a nie w tygo-
dniach. Pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpatrzenia Sądowi Wojewódzkiemu w Katowicach-Ośrodkowi Zamiejs-
cowemu w Rybniku lub Sądowi Rejonowemu w Rybniku.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona. Poza sporem jest, iż powódka była pracownikiem -
nauczycielem zatrudnionym w placówce, w której nie są przewidziane ferie szkolne.
Wymiar urlopu takiego nauczyciela określony został przepisem art. 64 ust. 3 ustawy z
dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56,
poz. 357 ze zm.). Według tego przepisu wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi 7
tygodni w czasie ustalonym w planie urlopów. Jednocześnie przepis art. 64 ust. 4
stanowi, iż w ramach ustalonego w ust. 1 i 3 wymiaru urlopu wypoczynkowego nau-
czyciel ma prawo do nieprzerwanego, co najmniej czterotygodniowego, urlopu wypo-
czynkowego. Z takiej redakcji przepisu art. 64 ust. 3 i 4 wynika, że podstawową jed-
nostką urlopową dla nauczyciela zatrudnionego w placówce, w której nie są przewi-
dziane ferie szkolne, jest tydzień i to tydzień kalendarzowy, a nie dzień. Z użycia
przez ustawodawcę sformułowania ,,w ramach ustalonego w ust. 1 i 3 wymiaru urlopu
wypoczynkowego" należy wywieść wniosek, że skoro taki nauczyciel ma prawo do
nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego - pozos-
tała, nie wykorzystana część urlopu wypoczynkowego w ilości trzech tygodni może
być dzielona, ale na odcinki liczone w tygodniach kalendarzowych. Okoliczność, iż
występują przypadki - także wobec samej powódki w okresie wcześniejszym -
udzielenia nie wykorzystanej części urlopu w jednostkach innych niż tygodnie kalen-
darzowe może tylko uprawniać do wniosku, że przy obopólnej woli stron praktyka
taka, jako bardziej korzystna dla pracownika, jest dopuszczalna, zgodnie z klauzulą
wynikającą z art. 18 KP. Brak jest jednak podstaw do wyprowadzenia wniosku, że
nauczyciel, o którym mowa w art. 64 ust. 3 Karty Nauczyciela, może mieć roszczenie
o wykorzystywanie dalszej niż nieprzerwana czterotygodniowa część urlopu wypo-
czynkowego w jednostkach innych niż tygodniowe (tygodnie kalendarzowe), a w
szczególności w dniach - i to roboczych. Prowadziłoby to bowiem do naruszenia
określonego w art. 64 ust. 3 i 4 wymiaru urlopu, gdyż ustawodawca przewidując w
ust. 4 możliwość dzielenia urlopu wypoczynkowego dopuszcza taki podział tylko ,,w
ramach ustalonego w ust. 1 i 3 wymiaru urlopu". Uznanie, że pozostała do wykorzys-
tania trzytygodniowa ilość urlopu mogłaby być wykorzystana - i to bez aprobaty pra-
codawcy - w dniach roboczych, z doliczeniem dodatkowych dni wolnych od pracy,
niedziel i świąt, powodowałoby, że nauczyciel mógłby, po nieprzerwanym wykorzys-
taniu czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego, tak manipulować pozostałymi
trzema tygodniami (21 dniami), że wykorzystując je w zestawieniu z dniami ustawo-
wo i dodatkowo wolnymi od pracy uzyskiwałby, nie zamierzone przez ustawodawcę,
nadmierne uprzywilejowanie. Należy bowiem zauważyć, że Karta Nauczyciela jako
lex specialis w stosunku do Kodeksu pracy przewiduje w zakresie czasu pracy,
prawa do wypoczynku, ochrony trwałości stosunku pracy oraz zaopatrzenia emery-
talnego szereg przywilejów, jakie nie są znane powszechnemu ustawodawstwu pracy
i ubezpieczeń społecznych, obejmującemu przeważającą część pracowników.
Dlatego też nie jest możliwe wybiórcze stosowanie niektórych rozwiązań z różnych
regulacji prawnych, przy czym należy - z uwagi na powołane sformułowanie art. 64
Karty Nauczyciela - stwierdzić, że przepis ten przejrzyście reguluje kwestie wymiaru i
prawa do urlopu oraz sposobu jego udzielania, przeto w tym zakresie nie zachodzi
potrzeba sięgania do przepisów Kodeksu pracy poprzez art. 91 c ust. 1 Karty Nau-
czyciela.

Z powyższych względów nie jest możliwe zaakceptowanie stanowiska zajęte-
go przez Sądy obu instancji, iż dopuszczalne jest dzielenie nie wykorzystanego
urlopu pracownika - nauczyciela w placówce tzw. nieferyjnej na dowolne części i
udzielanie go wyłącznie w sposób wygodny dla pracownika, w połączeniu z dniami
ustawowo i dodatkowo wolnymi od pracy, przy zastosowaniu art. 162 KP. Z zesta-
wienia bowiem przepisów art. 64 ust. 3 i 4 Karty Nauczyciela i art. 162 KP wynika, że
okres nieprzerwanego urlopu pracownika - 14 kolejnych dni kalendarzowych (a nie
roboczych) czyli 2 tygodni - jest ewidentnie krótszy od 4 tygodni przysługujących nau-
czycielowi. Intencją ustawodawcy było zatem uprzywilejowanie nauczyciela i uregu-
lowania z art. 64 Karty Nauczyciela należy uznać jako wyczerpujące i nie dopusz-
czające - oczywiście bez aprobaty pracodawcy - sięgania poprzez art. 91 c ust. 1
Karty Nauczyciela do art. 162 KP w taki sposób, by dopuścić do wykorzystywania
części nie wykorzystanego urlopu nauczycielskiego nie w tygodniach, a w dniach
roboczych w połączeniu z dniami ustawowo i dodatkowo wolnymi od pracy. Takie
dodatkowe uprzywilejowanie nauczyciela mogłoby wchodzić w rachubę wyłącznie za
wyraźną zgodą świadomego tego stanu rzeczy pracodawcy, co w niniejszej sprawie
nie miało miejsca.

W tym stanie rzeczy, skoro pracodawca nie zgodził się udzielić powódce 12
dni kalendarzowych urlopu w połączeniu z dwoma dniami ustawowo i dodatkowo
wolnymi od pracy, a udzielił jej dwa tygodnie urlopu z doliczeniem tych dni wolnych
do okresu urlopowego, nie nastąpiło naruszenie przepisu art. 64 ust. 3 i 4 Karty Nau-
czyciela. Obraza tego przepisu wystąpiła, przy niekwestionowanym stanie faktycz-
nym i braku naruszenia przepisów postępowania w wyroku Sądu Rejonowego i ak-
ceptującym go wyroku Sądu Wojewódzkiego, przeto zachodziła sytuacja przewi-
dziana przepisem art. 39315 KPC, co uzasadnia uwzględnienie kasacji przez oddale-
nie powództwa. [...].

W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================