Wyrok z dnia 9 grudnia 1998 r.
I PKN 497/98

Przepis art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodo-
wych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) nie ma zastosowania do mianowanego
nauczyciela akademickiego zatrudnionego na stanowisku docenta w sytuacji,
gdy jego stosunek pracy wygasa na podstawie art. 95 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia
12 września 1990 r o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.). Or-
ganem właściwym do stwierdzenia wygaśnięcia stosunku pracy jest rektor
uczelni.


Przewodniczący: SSN Andrzej Kijowski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Roman Kuczyński.


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 1998 r. sprawy z powództwa
Gościmierza G. przeciwko Uniwersytetowi G. o ustalenie, na skutek kasacji powoda
od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
z siedzibą w Gdyni z dnia 16 czerwca 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Gdańsku wyrokiem z dnia 18 sierpnia 1997 r. [...]
oddalił powództwo Gościmierza G. o ustalenie, że stosunek pracy łączący go z poz-
wanym Uniwersytetem G. nie wygasa z dniem 30 września 1997 r. W motywach tego
rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał się na następujące i niesporne pomiędzy
stronami fakty oraz ich prawną ocenę.

Powód Gościmierz G., zatrudniony w pozwanym Uniwersytecie G. na podsta-
wie nominacji na stanowisku docenta w Instytucie Psychologii, spełnił z dniem 15
marca 1997 r. warunki do nabycia uprawnień emerytalnych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników oraz ich
rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Wobec tego Rektor Uniwersytetu G. pismem z
dnia 21 kwietnia 1997 r. poinformował powoda, że jego stosunek pracy ulegnie z
dniem 30 września 1997 r. wygaśnięciu na mocy art. 95 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12
września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.). Powołany
przepis stanowi bowiem, że stosunek pracy z mianowanym nauczycielem akademic-
kim wygasa z końcem roku akademickiego, w którym pracownik ukończył 65 lat ży-
cia, a okres jego zatrudnienia umożliwia nabycie prawa do emerytury, przy czym or-
ganem właściwym do stwierdzenia tego skutku jest w świetle art. 96 ustawy organ
kompetentny do mianowania na dane stanowisko. Wspomnianemu skutkowi nie za-
pobiegnie - zdaniem Sądu Rejonowego - fakt, że powód był członkiem Komisji
Zakładowej działającego w pozwanej uczelni NSZZ ,,Solidarność". Przepis art. 32 ust.
1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze
zm.) stanowi wprawdzie, że bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej
pracodawca nie może jej członkowi wypowiedzieć ani rozwiązać z nim stosunku
pracy w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu, lecz zak-
res zastosowania tego przepisu obejmuje jedynie czynności prawne pracodawcy i nie
rozciąga się na ustanie stosunku pracy wskutek zajścia prawem określonych
zdarzeń, o którym to skutku pracodawca jedynie zawiadamia zainteresowanego pra-
cownika.

Apelację powoda oddalił Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni wyrokiem z dnia 16 czerwca 1998 r. [...]. W uza-
sadnieniu swego wyroku Sąd Wojewódzki podzielił bez zastrzeżeń dokonaną przez
Sąd pierwszej instancji prawną kwalifikację bezspornych okoliczności faktycznych
przedmiotowej sprawy.

Kasację od powyższego wyroku wniósł w imieniu powoda jego pełnomocnik -
adwokat, zarzucając błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 32 ust. 1
ustawy o związkach zawodowych oraz art. 96 ustawy o szkolnictwie wyższym i do-
magając się na tej podstawie ,,uchylenia" zaskarżonego orzeczenia oraz ustalenia
zgodnie z żądaniem pozwu, względnie przekazania sprawy do ponownego rozpoz-
nania, jak też zasądzenia kosztów postępowania kasacyjnego. W uzasadnieniu
skargi kasacyjnej podniesiono, że pozbawienie skarżącego ochrony przysługującej
działaczom związkowym narusza również ,,obowiązujące w tej materii orzecznictwo
Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 19 maja 1993 r., nie opublikowany oraz wyrok z
dnia 20 maja 1994 r., I PRN 25/94, OSNAPiUS 1994 nr 4, poz. 111)". Komisja Zakła-
dowa w swym piśmie z dnia 4 czerwca 1997 r. nie wyraziła więc zgody na ,,rozwią-
zanie stosunku pracy z doc. G. G.", a pismo Uniwersytetu o wygaśnięciu tego sto-
sunku z dniem 30 września 1997 r. ,,uważa za bezskuteczne". Wnoszący kasację
twierdzi też, że skoro nominację na stanowisko docenta otrzymał skarżący od Minis-
tra Edukacji Narodowej, to tenże minister, a nie rektor pozwanego Uniwersytetu był w
świetle art. 96 ustawy o szkolnictwie wyższym właściwy do stwierdzenia ewentual-
nego wygaśnięcia spornego stosunku pracy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. W zaskarżonym wyroku nie
mogło bowiem dojść do naruszenia art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), gdyż przepis ten w przed-
miotowej sprawie nie znajduje zastosowania. Stanowi on bowiem, że pracodawca nie
może bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej wypowiedzieć ani roz-
wiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym członkiem zarządu lub komisji rewi-
zyjnej zakładowej organizacji związkowej w czasie trwania mandatu oraz w okresie
roku po jego wygaśnięciu. Zakres zastosowania powołanego przepisu obejmuje za-
tem tylko ustanie stosunku pracy w następstwie dokonania - zmierzających do takie-
go skutku - jednostronnych czynności prawnych pracodawcy i nie rozciąga się na
ustanie stosunku pracy przez jego wygaśnięcie, a więc zakończenie w następstwie
zajścia prawem określonych zdarzeń, który to skutek pracodawca jedynie ,,stwier-
dza", informując o nim zainteresowanego pracownika (por. uzasadnienie uchwały
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1996 r., I PZP
18/96, OSNAPiUS 1997 nr 10, poz. 162).

Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych będą-
cych mianowanymi nauczycielami akademickimi nie odnosi się więc do wygaśnięcia
ich stosunku pracy w sytuacji określonej przez art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 12 wrześ-
nia 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.). Przepis ten sta-
nowi bowiem w punkcie 1, że stosunek pracy z mianowanym nauczycielem akade-
mickim wygasa z końcem roku akademickiego, w którym nauczyciel akademicki
ukończył 65 lat życia, jeżeli ma okres zatrudnienia umożliwiający nabycie prawa do
emerytury albo z końcem roku akademickiego, w którym nabył to prawo lub w którym
ukończył 70 lat życia. To samo zgodnie z punktem 2 tego przepisu dotyczy ukoń-
czenia 70 lat przez nauczycieli akademickich zatrudnionych na stanowisku profesora
zwyczajnego lub profesora nadzwyczajnego. Termin wygaśnięcia stosunku pracy
zależy więc od zajmowanego stanowiska i dla stanowisk profesorów (zwyczajnych
lub nadzwyczajnych) jest to koniec roku akademickiego, w którym pracownik ukoń-
czył 70 lat, a dla nauczycieli akademickich zatrudnionych na pozostałych (niższych)
stanowiskach - koniec roku akademickiego, w którym zainteresowany ukończył 65 lat
i nabył prawo do emerytury, względnie koniec roku akademickiego, w którym zainte-
resowany nabędzie to prawo lub w którym - niezależnie od uprawnienia emerytalne-
go - ukończy 70 lat życia.

W przedmiotowej sprawie jest niesporne, że skarżący nie był w pozwanym
Uniwersytecie zatrudniony na stanowisku profesora, a 65 lat życia ukończył w dniu
15 marca 1997 r., legitymując się okresem zatrudnienia uprawniającym do świad-
czenia emerytalnego. Jego stosunek pracy wygasł zatem z mocy art. 95 ust. 2 pkt 1
ustawy o szkolnictwie wyższym z dniem 30 września 1997 r., a kompetencja do
,,stwierdzenia" tego skutku przysługiwała - wbrew zarzutom kasacji - rektorowi poz-
wanego Uniwersytetu bez względu na to, że na stanowisko docenta został skarżący
z dniem 1 października 1988 r. mianowany przez Ministra Edukacji Narodowej. Ak-
tualnie obowiązująca ustawa o szkolnictwie wyższym nie wyodrębnia już bowiem
stanowiska docenta, natomiast wobec nauczycieli akademickich mianowanych na to
stanowisko przed jej wejściem w życie stanowi w art. 188 ust. 5, że nauczyciele ci
pozostają mianowani na stałe na tym stanowisku, zaś organem właściwym w spra-
wach dotyczących ich stosunku pracy jest rektor uczelni.

Z powyższy względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC orzekł, jak
w sentencji.
========================================