Wyrok SN - I PKN 484/98
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 484/98
Typ:Wyrok SN
Opis:Prawo Pracy 1999/7/34
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 2000/2/62
Data wydania:1998-12-04

Wyrok z dnia 4 grudnia 1998 r.
I PKN 484/98

Wypłacanie dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadlicz-
bowych przemawia za tym, że strony łączy stosunek pracy.


Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Maria Mańkowska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 1998 r. sprawy z powództwa
Andrzeja G. i Ryszarda K. przeciwko Domom Towarowym ,,V." w W. - Zakładowi w S.
o ustalenie, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 17 czerwca 1998 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Końskich wyrokiem z dnia 27 lutego 1998 r. w
sprawie Andrzeja G. i Ryszarda K. przeciwko Domom Handlowym ,,V." w W. - Zakła-
dowi w S. ustalił, iż powód Andrzej G. w okresie od 1 grudnia 1995 r. do 31 paździer-
nika 1996 r. oraz Ryszard K. w okresie od 1 grudnia 1995 r. do 21 lipca 1996 r. byli
zatrudnieni w pozwanych Domach Handlowych na podstawie umów o pracę zawar-
tych na czas określony. O tym, że nie były to umowy cywilnoprawne, ale umowy o
pracę świadczą: ośmiogodzinny normowany dzień pracy, obowiązek powodów pod-
pisywania list obecności, wypłacane co miesiąc wynagrodzenie za pracę oraz wypła-
canie dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Przełożeni codziennie wydawali
powodom polecenia odnośnie wykonywanych przez nich zadań, a ich obowiązkiem
było osobiste świadczenie pracy i przestrzeganie ustalonego regulaminu pracy.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 17
czerwca 1998 r. oddalił apelację strony pozwanej i zaakceptował ustalenia Sądu
pierwszej instancji, przyjmując, że sposób wykonywania przez powodów pracy u
strony pozwanej, polegający na pracy osobistej pod kierownictwem przełożonych i w
określonym czasie od godziny 700 do 1500 każdego dnia, podpisywanie listy obecno-
ści, obowiązek dyscypliny pracy i umówione wynagrodzenie - stanowią o świadcze-
niu pracy w ramach umowy o pracę.

Pełnomocnik strony pozwanej wniósł kasację od powyższego wyroku, zarzu-
cając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zasto-
sowanie art. 734 i 738 KC oraz art. 22 § 11 KP, a także podniósł, że zaskarżone
orzeczenie zostało wydane wobec nieistniejącego podmiotu prawa Domy Handlowe
,,V.", podczas gdy nie mają one osobowości prawnej, gdyż ,,jedynym właścicielem
zgłoszonej działalności gospodarczej jest Waldemar D.".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie jest zasadna. Dołączone do akt sprawy umowy zlecenia i zaś-
wiadczenia wydane powodom [...], a także pełnomocnictwo procesowe udzielone
pełnomocnikowi radcy prawnemu Joannie D., która występowała w postępowaniu
przed Sądami obu instancji oraz wniosła rozpoznawaną kasację, świadczą wyraźnie,
iż Domy Handlowe ,,V." w W. - Zakład S. są zakładem pracy kierowanym przez Dy-
rektora Oddziału inż. Edwarda G. W rozumieniu art. 3 KP pozwane Domy Handlowe
,,V." były pracodawcą powodów, bowiem przepis ten nie wymaga, aby jednostka or-
ganizacyjna, która zatrudnia pracowników, posiadała osobowość prawną. Fakt ten
potwierdziła zresztą pełnomocnik strony pozwanej w odpowiedzi na pozew z dnia 4
lutego 1998 r. [...], w której przyznała, że pozwane Domy Handlowe ,,V." w W. - Zak-
ład w S. zawarły z powodami umowy zlecenia na wykonywanie prac remontowych na
rzecz pozwanego Zakładu, gdyż tylko do niektórych robót pracownicy są zatrudniani
na podstawie umów o pracę. Potwierdzenie przez stronę pozwaną, iż zawierała
umowy o pracę z pracownikami oznacza, że jest ona zakładem pracy, o którym sta-
nowi art. 3 KP. W tej sytuacji, zgłoszony w kasacji zarzut nieważności postępowania
jest bezzasadny.

Również niezasadny jest zarzut naruszenia wskazanych w kasacji przepisów
prawa materialnego. Ponieważ rozpoznawana kasacja nie zawiera zarzutu narusze-
nia prawa procesowego, Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami dokonanymi w
sprawie przez Sądy obu instancji. Istnieje na ten temat wielokrotnie publikowane
orzecznictwo Sądu Najwyższego (por. np. wyrok z dnia 27 lutego 1997 r., I PKN
25/97, OSNAPiUS 1997 nr 21, poz. 420). Przytoczone natomiast w kasacji orzecze-
nie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1979 r. odnosi się do innej sytuacji fak-
tycznej, niż ustalona w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Wojewódzki trafnie natomiast powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 2 grudnia 1975 r., I PRN 42/75, w którym stwierdzono, że o zakwalifikowaniu
umowy o świadczenie usług, jako umowy o pracę, decyduje nie nazwa umowy, ale
sposób jej wykonywania, a w szczególności realizowanie tych cech, które charakte-
ryzują umowę o pracę i odróżniają tę umowę od innych umów cywilnoprawnych. Nie-
zbędnym warunkiem dla zakwalifikowania umowy o świadczenie usług, jako umowy
o pracę, jest ustalenie, że cechy istotne dla umowy o pracę mają charakter przewa-
żający.

Sądy obu instancji ustaliły, że praca wykonywana przez powodów w okresie
od 1 grudnia 1995 r. na podstawie zawartych ,,umów zlecenia" była faktycznie reali-
zacją umowy o pracę. Należy zauważyć, że wskazany w kasacji przepis art. 22 § 11
KP obowiązywał dopiero od 1 czerwca 1996 r. i wprowadzony został na podstawie
ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.), a sporny okres pracy powodów obej-
muje również 7 wcześniejszych miesięcy. Nie zmienia to jednak faktu, że ustawo-
dawca jednakowo przed nowelizacją Kodeksu pracy w 1996 r., jak i w nowym
brzmieniu jego przepisu art. 22, (w którym tylko dosłownie zostało już zaakcentowa-
ne podporządkowanie pracownika kierownictwu pracodawcy), postanowił, iż przez
nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy okreś-
lonego rodzaju na rzecz pracodawcy, z kolei pracodawca do zatrudniania pracownika
za wynagrodzeniem. Oznacza to, iż nie ma znaczenia dla oceny kwalifikacji umowy,
jaki rodzaj działalności prowadzi pracodawca, czy jest to stała produkcja, czy też np.
pracodawca przeprowadza remont i odbudowę zakładu, co wiąże się z potrzebą
częstych zmian rodzaju wykonywanych robót.

Istotnym elementem odróżniającym stosunek pracy od umowy zlecenia jest
podporządkowanie pracownika pracodawcy przy świadczeniu pracy. Wyraża się to w
takich czynnościach pracownika, które ustalił Sąd pierwszej instancji (a zaakceptował
to Sąd Wojewódzki), że powodowie byli podporządkowani pozwanemu pracodawcy
w zakresie sposobu, miejsca i czasu wykonywania pracy, mieli obowiązek przestrze-
gania regulaminu pracy i dyscypliny pracy, a za pracę ponadwymiarową otrzymywali
wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. Już tylko ten ostatni element
wystarczająco przekonuje o łączącym strony stosunku pracy, bo tylko umowa o
pracę jest umową podporządkowania pracownika pracodawcy i pracownik nie odpo-
wiada za rezultat pracy, a w sytuacji, gdy istnieje potrzeba wykonywania pracy w go-
dzinach nadliczbowych, otrzymuje za to odrębne wynagrodzenie na podstawie prze-
pisów Kodeksu pracy. Natomiast wykonujący zlecenie ma za zadanie wykonać zle-
cone mu czynności, niezależnie od rozmiaru poświęconego na to czasu. Wprowa-
dzone ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. zmiany art. 22 są świadectwem dążenia usta-
wodawcy do eliminowania nieprawidłowej praktyki pozbawiania zatrudnianych pra-
cowników korzystniejszego dla nich statusu pracowniczego, na co wykazywało rów-
nież przytoczone wyżej orzecznictwo sądowe w sprawach pracowniczych.

Zarzut naruszenia art. 734 i 738 KC jest o tyle bezprzedmiotowy, że strona
pozwana nie twierdziła w sprawie, że zleciła powodom dokonanie czynności praw-
nych lub zezwalała im na powierzenie wykonania zlecenia osobom trzecim.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 39312 KPC Sąd Najwyższy
orzekł, jak w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: