Wyrok z dnia 4 grudnia 1998 r.
I PKN 482/98

Przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny na podstawie art. 20 ust. 1
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z
1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) może nastąpić wówczas, gdy istnieje związek
przyczynowy między zmianami organizacyjnymi szkoły, a niemożnością dal-
szego zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Skutek zmian pole-
gający na niemożności zatrudnienia może być odłożony w czasie.


Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Jerzy Kwaśniewski, Maria Mańkowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 1998 r. sprawy z powództwa
Grażyny G. przeciwko Przedszkolu [...] w L. o przywrócenie do pracy, na skutek ka-
sacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie z dnia 28 maja 1998 r. [...]


1. o d d a l i ł kasację;

2. zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 100 (sto) złotych ty-
tułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Grażyna G. domagała się początkowo przywrócenia do pracy w Przedszkolu
[...] w L., a następnie uznania przeniesienia jej w stan nieczynny za bezskuteczne.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lublinie wyrokiem z dnia 25 lutego 1998 r. uznał
za bezskuteczne przeniesienie powódki Grażyny G. w stan nieczynny dokonane
przez pozwane Przedszkole [...] w L. pismem z dnia 28 sierpnia 1997 r.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka była zatrudniona w pozwanym Przedszkolu jako nauczyciel miano-
wany od 1 września 1985 r. Pismem z 28 sierpnia 1997 r. dyrektor Przedszkola prze-
niosła ją w stan nieczynny od 1 września 1997 r. W pozwanym Przedszkolu w roku
kalendarzowym 1994/1995 zmniejszyła się liczba oddziałów z siedmiu (w poprzed-
nim roku) do sześciu. Na ten rok zatwierdzono 12 etatów pedagogicznych. Taki stan
etatów i oddziałów trwał do roku 1997/98. Faktycznie zatrudniona była większa liczba
nauczycieli, z tym że pracę świadczyło 12, a pozostali korzystali z urlopów zdrowot-
nych lub wychowawczych. Nauczycielka Mirosława P. wróciła z urlopu wychowaw-
czego 1 marca 1997 r., a tego samego dnia inna nauczycielka, Alina P. rozpoczęła
urlop zdrowotny. Urlop ten został przedłużony do 28 lutego 1998 r., o czym dyrektor
Przedszkola dowiedziała się we wrześniu 1997 r. Powódka nie świadczyła pracy od
24 marca 1997 r. z uwagi na przeciwwskazania wynikające z treści zaświadczenia
lekarskiego z 19 marca tego roku. Od 16 września 1997 r. została zatrudniona nau-
czycielka Krystyna C. na podstawie umowy o pracę na czas określony do 2 grudnia
1997 r. Sąd Rejonowy uznał, że w pozwanym Przedszkolu nie miały miejsca zmiany
organizacyjne, które zgodnie z art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela uzasadniały przenie-
sienie nauczyciela w stan nieczynny. Zmiany te wystąpiły w 1994 r. i wówczas nale-
żało ,,dostosować stan kadry pedagogicznej do liczby zatwierdzonych etatów".

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie wyrokiem z
dnia 28 maja 1998 r. oddalił apelację pozwanego od tego wyroku. Sąd drugiej ins-
tancji podzielił pogląd Sądu Rejonowego co do tego, że zmiany organizacyjne, które
nastąpiły w 1994 r. ,,nie mogą być podstawą do rozwiązania umowy o pracę w 1997
r.". Zdaniem Sądu Wojewódzkiego przepis art. 20 Karty Nauczyciela ,,nie mówi
wprawdzie wprost, że przesłanki wymienione w tymże przepisie muszą zaistnieć w
konkretnym roku szkolnym, jednakże wynika to z ogólnych zasad prawa pracy, które
odnoszą się również do spraw uregulowanych w przepisach ustawy - Karta Nauczy-
ciela".

Strona pozwana wniosła kasację od tego wyroku podnosząc zarzut narusze-
nia art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela przez błędną jego wykładnię. Kasacja zawiera
wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie o jego
uchylenie oraz uchylenie poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) w razie całkowitej lub częś-
ciowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniej-
szenie liczby oddziałów w szkole lub zmiany planu nauczania uniemożliwiających
dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć dyrektor szkoły przenosi
nauczyciela w stan nieczynny (...). Analiza treści tego przepisu wskazuje na koniecz-
ność zaistnienia dwóch przesłanek dla przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny.
Po pierwsze, muszą mieć miejsce najogólniej mówiąc, zmiany dotyczące pracy
szkoły (likwidacja całkowita lub częściowa, zmiany organizacyjne powodujące
zmniejszenie liczby oddziałów, zmiany planu nauczania). Po drugie, zmiany te muszą
uniemożliwiać dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Obie te
przesłanki muszą być spełnione łącznie. Nie można zgodzić się z poglądem przeds-
tawionym w zaskarżonym wyroku (a także w wyroku Sądu pierwszej instancji), w
myśl którego zmiany organizacyjne muszą mieć miejsce w tym samym roku, w któ-
rym następuje przeniesienie w stan nieczynny. Wniosek taki nie wypływa z treści
przepisu art. 20 ust. 1, ani też z (bliżej nie określonych) ,,ogólnych zasad prawa
pracy", na które powołał się Sąd Wojewódzki. Treść przepisów wskazuje jedynie na
konieczność istnienia związku przyczynowego między zmianami organizacyjnymi a
niemożliwością dalszego zatrudniania nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Skutek
zmian w postaci owej niemożliwości może być odłożony w czasie, jak to miało miejs-
ce w rozpoznawanej sprawie. Przeciwna interpretacja prowadziłaby ponadto do trud-
nych do zaakceptowania rezultatów - konieczności przenoszenia nauczyciela w stan
nieczynny, mimo braku pełnej obsady pedagogicznej z uwagi na nieświadczenie
pracy przez innych z powodu, np. korzystania z urlopów. Zapewnienie właściwej
pracy Przedszkola wymagałoby wówczas zatrudnienia nowych osób lub pracy w go-
dzinach ponadwymiarowych. Taka sytuacja wykluczałaby z kolei spełnienie drugiej
przesłanki - niemożliwości dalszego zatrudniania nauczyciela przenoszonego w stan
nieczynny. ,,Niemożliwość" nie zachodzi wówczas, gdy na miejsce nauczyciela prze-
niesionego w stan nieczynny zatrudnia się inną osobę. Tak się stało w rozpoznawa-
nej sprawie. Zatrudnienie nauczycielki Krystyny C. oznacza, że była możliwość dal-
szego zatrudniania powódki. Nie zmienia tej oceny okoliczność uzyskania informacji
o przedłużeniu urlopu innej nauczycielki już po przeniesieniu powódki w stan nie-
czynny. Pracodawca powinien był wówczas przywrócić powódkę do wykonywania
pracy w stanie czynnym. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że nie zostały
spełnione przesłanki z art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela do przeniesienia powódki w
stan nieczynny, aczkolwiek nie te, na które wskazał Sąd w zaskarżonym wyroku.

Z tych względów kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 39312 KPC.
========================================