Wyrok z dnia 12 stycznia 1998 r.
I PKN 459/97


1. Oceniając możliwości ponownego zatrudnienia pracownika, z którym
umowa o pracę została rozwiązana na podstawie art. 53 § 1 KP, należy
uwzględnić zarówno okoliczności dotyczące pracodawcy jak i tego pracow-
nika.
2. Orzeczenie komisji lekarskiej o nieprzydatności pracownika do pracy
na stanowisku zajmowanym przed rozwiązaniem z nim umowy o pracę na
podstawie art. 53 § 1 KP, może oznaczać brak możliwości ponownego jego
zatrudnienia.


Przewodniczący SSN: Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Walerian Sanetra.


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 1998 r. sprawy z po-
wództwa Władysława B. przeciwko Polskim Kolejom Państwowym Stacji Rejonowej
w B. o nawiązanie stosunku pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wo-
jewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 27
czerwca 1997 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bytomiu wyrokiem z dnia 7 lipca 1993 r. [...],
oddalił powództwo Władysława B. o nawiązanie stosunku pracy ze Stacją Rejonową
PKP w B. Sąd ustalił, że w dniu 7 listopada 1992 r. strona pozwana rozwiązała z po-
wodem umowę o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 KP. Rosz-
czenie Władysława B. o przywrócenie do pracy oddalił Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Bytomiu wyrokiem z dnia 3 grudnia 1992 r. [...]. Od 2 lutego 1993 r. powód był zdolny
do pracy. Orzeczeniem z tej daty Wojewódzka Komisja d/s Inwalidztwa i Zatrudnienia

- 2 -

w Katowicach uznała, że brak jest podstaw do zaliczenia Władysława B. do jednej z
grup inwalidów. Jego roszczenie o ponowne zatrudnienie wywodzone z art. 53 § 5
KP nie zasługuje jednak na uwzględnienie wobec braku możliwości zatrudnienia u
strony pozwanej. Stanowisko megafonisty, które zajmował powód przed
rozwiązaniem umowy o pracę, zostało zlikwidowane. Generalny Dyrektor PKP podjął
decyzję o zakazie zatrudnienia pracowników. Decyzją tą strona pozwana jest zwią-
zana.

Władysław B. zaskarżył powyższy wyrok rewizją wnosząc o jego zmianę i
nakazanie stronie pozwanej przyjęcie go do pracy. Twierdził, że na terenie DOKP K.
jest wolnych około 1600 stanowisk pracy. Powoływanie się strony pozwanej na brak
możliwości ponownego zatrudnienia Władysława B. stanowi jedynie pretekst do od-
mowy realizacji przysługującego powodowi prawa wynikającego z art. 53 §5 KP.

Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach
wyrokiem z dnia 2 grudnia 1993 r. [...], uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę
do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy w Bytomiu. Z art. 53
§ 5 KP wynika dla zakładu pracy obowiązek nawiązania stosunku pracy z byłym pra-
cownikiem, jeżeli zakład dysponuje wolnymi miejscami pracy a pracownik ma kwalifi-
kacje niezbędne do podjęcia pracy na wolnym stanowisku. Sąd I instancji nie wyjaśnił
dostatecznie czy ,, na Kolei istnieją wolne miejsca pracy i jakiego rodzaju prace
powód mógłby wykonywać" oraz czy ,,kwalifikacje powoda do zajmowania jednego z
tych stanowisk są wystarczające". Sąd winien też ustalić obecny stan zdrowia
Władysława B. i ocenić znaczenie wydanego przez Dyrektora Generalnego PKP za-
kazu przyjmowania do pracy nowych pracowników.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bytomiu wyrokiem z dnia 21 listopada 1996 r.
[...], nakazał Stacji Rejonowej PKP w B. nawiązanie stosunku pracy z Władysławem
B. na stanowisku ,, z ograniczeniem wynikającym z opinii biegłego lek. med. Witolda
B. z dnia 4 października 1996 r." oraz zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda
kwotę 607,02 zł tytułem odszkodowania za czas pozostawania bez pracy, oddalając
powództwo w pozostałym zakresie. Sąd ustalił, że powód, [...] mógłby być zatrudnio-
ny pod nadzorem przy pracy lekkiej nie wymagającej samodzielnego podejmowania
decyzji i obciążających częstotliwością kontaktów z innymi osobami, np. przy ,,po-
mocniczej pracy biurowej lub magazynowej na jedną zmianę". W ocenie Sądu, poz-

- 3 -

wany nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie twierdzenia, że nie ma wolnych
etatów. Zakaz zatrudniania pracowników obowiązywał w latach 1993 i 1994. Art. 53 §
5 KP jest źródłem prawa podmiotowego. Rygorystyczne traktowanie pracownika
występującego z roszczeniem o nawiązanie stosunku pracy w trybie art. 53 § 5 KP
byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 KP). O odszkodowaniu
Sąd orzekł na podstawie art. 471 KC w związku z art. 300 KP, ograniczając jego
wysokość, ze względu na zasady współżycia społecznego, do trzymiesięcznego wy-
nagrodzenia za pracę.

Strona pozwana zaskarżyła ten wyrok apelacją i podnosząc zarzuty naru-
szenia prawa materialnego, ,,nieprawidłowości postępowania" oraz ,, mylną ocenę
stanu faktycznego" wniosła o jego zmianę lub uchylenie i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Skarżący zakwestionował pogląd, że art.
53 § 5 KP jest źródłem prawa podmiotowego. Możliwość ponownego zatrudnienia
winien wykazać, zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z art.
6 KC, wywodzący z tego faktu skutki prawne powód. Kolejowa Komisja Lekarska
orzekła nieprzydatność powoda do pracy na kolei. Przyjmując Władysława B. do
pracy w wykonaniu zaskarżonego wyroku strona pozwana naruszyłaby zakaz do-
puszczenia do pracy wynikający z art. 229 § 4 KP. Sąd pominął obowiązujący nadal
u strony pozwanej zakaz przyjęć do pracy i wynikającą z ogólnej sytuacji gospodar-
czej konieczność dokonywania zwolnień.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wy-
rokiem z dnia 27 czerwca 1997 r. [...], ustaliwszy, po uzupełnieniu postępowania do-
wodowego, że ,,pozwana w obecnym stanie rzeczy nie ma możliwości ponownego
zatrudnienia powoda" zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddalił.
Stan zdrowia [...] powoda znacznie ogranicza stanowiska, na których mógłby podjąć
pracę. Strona pozwana wykazała obowiązywanie zakazu zatrudniania pracowników
także w 1996 r.

Władysław B. zaskarżył powyższy wyrok kasacją i wskazując jako jej pods-
tawę naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 53 § 5 KP,
wniósł o jego zmianę i oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego. Zdaniem skarżącego strona pozwana nie wykazała braku możliwości
jego zatrudnienia. Twierdził, że zakaz zatrudniania pracowników nie jest realizowany.

- 4 -

Powód jest zdolny do wykonywania pomocniczych prac biurowych lub maga-
zynowych i gotów do ich podjęcia, a za ponownym jego zatrudnieniem przemawiają
zasady współżycia społecznego.

W odpowiedzi na kasację strona pozwana wniosła o jej oddalenie.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Według art. 39311 KPC, Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach
kasacji. Podstawę kasacji Władysława B. stanowi zarzut naruszenia prawa material-
nego przez niewłaściwe zastosowanie art. 53 § 5 KP. Zgodnie z powołanym przepi-
sem pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który
w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn
wymienionych w § 1 i 2 zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu przy-
czyny zwolnienia. Sąd ustalił, że Stacja Rejonowa PKP w B. w dniu 7 listopada 1992
r. rozwiązała z Władysławem B. niewadliwie umowę o pracę bez wypowiedzenia na
podstawie art. 53 § 1 pkt 1 KP. Powód odzyskał zdolność do pracy 2 lutego 1993 r. i
po tym dniu, a zatem w okresie 6 miesięcy od rozwiązania stosunku pracy, zgłosił
gotowość podjęcia pracy u strony pozwanej. Sporną między stronami była istotna dla
rozstrzygnięcia sprawy okoliczność co do możliwości ponownego zatrudnienia
Władysława B. w Stacji Rejonowej PKP w B. Sąd ustalił, że strona pozwana takich
możliwości nie miała. Stanowisko megafonisty, które zajmował powód przed rozwią-
zaniem umowy o pracę zostało zlikwidowane. Stan zdrowia Władysława B. uległ tak
znacznemu pogorszeniu, że Kolejowa Komisja Lekarska stwierdziła jego nieprzydat-
ność do pracy w PKP. Skarżący, przy rozpoznanych u niego schorzeniach, mógłby
wykonywać lekkie prace pomocnicze, pod nadzorem i bez częstych kontaktów z in-
nymi osobami, na jednej zmianie. Oceniając możliwości ponownego zatrudnienia
powoda należało uwzględnić także obowiązującą stronę pozwaną decyzję General-
nego Dyrektora PKP zakazującą jednostkom mu podległym przyjmowania do pracy
nowych pracowników. Powód nie określił przepisów, którym uchybił Sąd dokonując
tego ustalenia; nie wyjaśnił na czym polega jego wadliwość. Kasacja ogranicza się
do polemiki z ustaleniami Sądu wynikającej z odmiennej oceny materiału dowodo-
wego.

- 5 -


Sąd Najwyższy rozstrzygając o zasadności zarzutu naruszenia prawa ma-
terialnego jest związany stanem faktycznym stanowiącym podstawę wydania zaskar-
żonego wyroku (art. 39315 KPC). W ustalonym przez Sąd II instancji stanie faktycz-
nym art. 53 § 5 KP został zastosowany przez ten Sąd prawidłowo.


Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC, orzekł jak w sentencji.
========================================