Wyrok z dnia 5 listopada 1998 r.
I PKN 422/98

Okoliczność, że w zakładzie pracy nie działa zakładowa organizacja
związku zawodowego, której pracownik jest członkiem, nie zwalnia pracodawcy
z obowiązku rozpatrzenia, przed podjęciem decyzji o uwzględnieniu lub od-
rzuceniu sprzeciwu od zastosowania kary porządkowej (art. 112 § 1 zdanie 2
KP), stanowiska reprezentującej pracownika międzyzakładowej organizacji
związkowej (art. 34 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych,
Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.).


Przewodniczący: SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Barbara
Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 1998 r. sprawy z po-
wództwa Andrzeja W. przeciwko [...] Domowi Kultury w G. o uchylenie kary upom-
nienia, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 29 czerwca 1998 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu-
Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze do ponownego rozpoz-
nania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasa-
cyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Krośnie Odrzańskim wyrokiem z dnia 20 marca
1998 r. [...] oddalił powództwo Andrzeja W. o uchylenie kary upomnienia.

Sąd ustalił, że przełożona powoda Janina I. - dyrektor [...] Domu Kultury, w
dniu 26 stycznia 1998 r. zastosowała wobec niego karę nagany za ,,nie przestrzega-
nie ustawowego czasu pracy, regulaminu i porządku w GDK". Wskutek sprzeciwu
wniesionego przez ukaranego w dniu 27 stycznia 1998 r., pracodawca w dniu 4 lute-
go uchylił karę nagany i udzielił upomnienia za: samowolne podjęcie decyzji doty-
czącej wzięcia udziału w koncercie ZSZ z grupą wokalną i sprzętem muzycznym w
dniu 22 stycznia 1998 r., opuszczenie stanowiska pracy w dniu 21 stycznia 1998 r.,
przedstawienie w artykule prasowym w złym świetle działalności Domu Kultury. Od
kary tej Andrzej W. wniósł sprzeciw, który nie został uwzględniony i karę upomnienia
podtrzymano pismem z dnia 17 lutego 1998 r. W ocenie Sądu upomnienie było me-
rytorycznie uzasadnione i formalnie poprawne.

Powód zaskarżył powyższy wyrok apelacją i podnosząc zarzut naruszenia art.
109 § 2 KP oraz §§ 8 i 27 Statutu NSZZ ,, Solidarność" w związku z art. 9 ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), a w
konsekwencji art. 112 § 1 KP, wniósł o jego zmianę i uchylenie kary. Twierdził, że
pracodawca nałożył karę bez uprzedniego wysłuchania go. Sprzeciw został rozpoz-
nany bez konsultacji z Komisją Międzyzakładową Oświaty i Wychowania NSZZ ,,So-
lidarność" Miasta i Gminy G., która reprezentowała interesy pracownicze powoda.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze wy-
rokiem z dnia 29 czerwca 1998 r. [...] oddalił apelację. Zdaniem Sądu uprzedniość
wysłuchania pracownika ocenia się w stosunku do późniejszego udzielenia kary i w
ramach okoliczności stanowiących podstawę jej udzielenia. Skoro powód w piśmie z
dnia 27 stycznia 1998 r. ustosunkował się do zarzutów podanych na uzasadnienie
zastosowania w dniu 26 stycznia kary nagany, to należy uznać, że przed zastoso-
waniem w dniu 4 lutego kary upomnienia został prawidłowo wysłuchany. Brak pou-
czenia pracownika o prawie wniesienia sprzeciwu od zastosowanej kary nie powo-
duje nieważności jej nałożenia. Ewentualnym skutkiem takiego uchybienia może być
przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu. Powód wniósł sprzeciw od kary
upomnienia w terminie, wobec czego jego zarzut dotyczący naruszenia art. 109 § 2
KP jest nietrafny. W dalszej części motywów wyroku Sąd wywiódł, że statut związku
zawodowego normuje stosunki między organizacją i jej członkami, nie nakłada i nie
może nakładać obowiązków na osoby trzecie. Obowiązek konsultacji utrzymania w
mocy kary porządkowej z międzyzakładową organizacją związkową nie wynika z art.
232 KP w związku z art. 30 ustawy o związkach zawodowych. Art. 112 § 1 KP trak-
tuje o zakładowej organizacji, przeto odpada konieczność konsultacji uwzględnienia
lub odrzucenia sprzeciwu z międzyzakładową organizacją związkową.

Andrzej W. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę naru-
szenie prawa materialnego, a to art. 109 § 2 KP i art. 112 §1 KP w związku z art. 34
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, wniósł o jego zmianę i
uchylenie kary upomnienia oraz o zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz
kosztów postępowania. Zdaniem skarżącego pogląd, że obowiązek konsultacji doty-
czy tylko zakładowej organizacji związkowej, jest błędny. Art. 34 ustawy o związkach
zawodowych stanowi bowiem, że uprawnienia zakładowej organizacji związkowej
przysługują odpowiednio organizacji międzyzakładowej. Ze względu na ten przepis
uchylony został, jako zbędny, art. 24 KP- przepis o identycznej treści. Skarżący zak-
westionował także zasadność ustalenia w przedmiocie prawidłowości wysłuchania go
przed zastosowaniem kary. Twierdził, że o stawianych mu zarzutach dowiedział się
dopiero z treści upomnienia.

Strona pozwana w odpowiedzi na kasację wniosła o jej oddalenie. Podała, że
przed podtrzymaniem kary upomnienia, w dniu 10 lutego, na pisemny wniosek Komi-
sji Międzyzakładowej Oświaty i Wychowania NSZZ ,,Solidarność" Miasta i Gminy G. z
dnia 5 lutego, przeprowadziła konsultację w przedmiocie utrzymania nałożonej na
powoda kary i uwzględniła przy rozpatrzeniu sprzeciwu jej stanowisko.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest częściowo usprawiedliwiona.

Zgodnie z art. 112 § 2 zdanie pierwsze KP ,,O uwzględnieniu lub odrzuceniu
sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pra-
cownika zakładowej organizacji związkowej". Według art. 232 KP ,,Jeżeli przepisy
prawa pracy przewidują współdziałanie pracodawcy z zakładową organizacją związ-
kową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek
współdziałać w takich sprawach z zakładową organizacją związkową reprezentującą
pracownika z tytułu jego członkostwa w związku zawodowym albo wyrażenia zgody
na obronę praw pracownika nie zrzeszonego w związku - zgodnie z ustawą o związ-
kach zawodowych". Stosownie do art. 34 ustawy o związkach zawodowych przepisy
jej rozdziału czwartego zatytułowanego ,,Zakładowa organizacja związkowa" stosuje
się odpowiednio do międzyzakładowej organizacji związkowej obejmującej swoim
działaniem zakład pracy.

Pogląd zaprezentowany przez Sądy obu instancji, że wynikający z art. 112 § 1
zdanie drugie KP obowiązek konsultacji rozpatrzenia sprzeciwu od zastosowania
kary porządkowej dotyczy członka związku zawodowego tylko wówczas, jeżeli u pra-
codawcy działa zakładowa organizacja tego związku, jest w kontekście powołanych
przepisów nieprawidłowy. Fakt, że w zakładzie pracy nie funkcjonuje zakładowa or-
ganizacja związku zawodowego, którego pracownik jest członkiem, nie zwalnia pra-
codawcy z obowiązku konsultacji podejmowanych w odniesieniu do takiego pracow-
nika czynności z zakresu stosunku pracy ze związkowymi ogniwami międzyzakłado-
wymi. Andrzej W. był członkiem NSZZ ,,Solidarność" zrzeszonym w międzyzakłado-
wej organizacji tego związku. [...] Dom Kultury miał obowiązek konsultacji działań
prawnych, w odniesieniu do których przepisy kodeksu pracy wymagają współdziała-
nia ze związkami zawodowymi, z tą jednostką strukturalną.

W odpowiedzi na kasację strona pozwana twierdziła, że przed rozpatrzeniem
sprzeciwu konsultowała jego odrzucenie lub uwzględnienie z Komisją Międzyzakła-
dową Oświaty i Wychowania NSZZ ,,Solidarność" Miasta i Gminy G. W aktach
sprawy znajduje się notatka ze spotkania Dyrektorki [...] Domu Kultury z Przewodni-
czącym Komisji. Rozpoznając sprawę ponownie Sąd winien wyjaśnić okoliczności
dotyczące członkostwa powoda w NSZZ ,,Solidarność" i zasad reprezentacji jego
indywidualnych interesów przez Komisję Międzyzakładową Oświaty i Wychowania
tego związku, ustalić jaki charakter miało spotkanie przełożonej powoda z przewod-
niczącym Komisji Międzyzakładowej Oświaty i Wychowania NSZZ ,,Solidarność" oraz
ocenić, czy spotkanie to czyni zadość wymaganiom prawidłowego współdziałania
pracodawcy ze związkiem zawodowym.

Nie jest natomiast słuszny zarzut kasacji naruszenia art. 109 § 2 KP. Wysłu-
chanie pracownika ma przede wszystkim walor wychowawczy. Sąd trafnie wywiódł,
że pismo powoda z dnia 27 stycznia 1998 r., będące reakcją na zastosowanie w dniu
poprzednim kary nagany, należy traktować jako wysłuchanie przed zastosowaniem
upomnienia. Złagodzenie kary było efektem właśnie owego pisemnego wyjaśnienia,
które spełniło funkcję wysłuchania. Jakkolwiek w użytym w art. 112 KP wyrazie ,,wys-
łuchanie" implicite zawarta jest jego forma ustna, (rozmowa, oświadczenie), głównie
wychowawczy cel wysłuchania może być osiągnięty także drogą pisemnego usto-
sunkowania się pracownika do czynionych mu zarzutów. Twierdzenie powoda, jako-
by został zaskoczony zarzutami, nie zasługuje na wiarę. Zarzuty uzasadniające na-
łożenie kary upomnienia były te same, które uprzednio pracodawca podał jako przy-
czyny zastosowania kary nagany. Skoro powód ustosunkował się do nich na piśmie,
to nie mógł być nimi później zaskoczony.

Kierując się powyższymi względami Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39313 §
1 KPC, orzekł jak w sentencji.
========================================