Wyrok z dnia 5 listopada 1998 r.
I PKN 420/98

Nie narusza zasady równego traktowania pracownika (art. 112 KP) ani
zasady niedyskryminacji (art. 113 KP) przeniesienie w stan nieczynny nauczy-
ciela legitymującego się kwalifikacjami zawodowymi równymi z innymi nauczy-
cielami, lecz którego praca jest najniżej oceniana przez przełożonych oraz
uczniów i ich rodziców, a jego sytuacja osobista nie jest gorsza niż pozosta-
łych pracowników (art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nau-
czyciela, jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.).


Przewodniczący: SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Barbara
Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 1998 r. sprawy z po-
wództwa Ludwiki K. przeciwko Szkole Podstawowej [...] w K. o ustalenie, na skutek
kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Krakowie z dnia 21 maja 1998 r. [...]


o d d a l i ł kasację i nie obciążył powódki kosztami postępowania kasacyj-
nego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy dla Krakowa Nowej Huty wyrokiem z dnia 6 stycznia 1998 r. [...]
oddalił powództwo Ludwiki K. o uznanie za bezskuteczne przeniesienia w stan
nieczynny i o przywrócenie do pracy. Sąd ustalił, że powódka jest mianowaną nau-
czycielką w Szkole Podstawowej [...] w K. od 1 września 1991 r. W roku szkolnym
1997/1998 nastąpiło zmniejszenie liczby oddziałów z 21 do 20, co spowodowało ko-
nieczność zlikwidowania dwóch pełnowymiarowych etatów (z dotychczasowych 31
do 29) oraz zmianę planu nauczania przez zmniejszenie ilości godzin chemii z 16 do
13 i matematyki z 93 do 58. Strona pozwana pismem z dnia 12 maja 1997 r. prze-
niosła powódkę z dniem 1 września 1997 r. w stan nieczynny. Powódka pouczona o
możliwości rozwiązania stosunku pracy nie skorzystała z niej. Ludwika K. jest ab-
solwentką Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu J. ze specjalnością
chemia nauczycielska. Ukończyła Studium Nauczycielskie - kierunek fizyka z chemią
oraz kurs dla nauczycieli z matematyki zorganizowany w K. przez Centrum Dosko-
nalenia Nauczycieli w N.S. Powódka zatrudniona była jako nauczyciel chemii, po-
czątkowo nauczając także matematyki. Fizyki nie nauczała nigdy. Zajęcia przez nią
prowadzone przełożeni oceniali nisko. Odnotowano liczne skargi i interwencje
uczniów oraz rodziców na postępowanie powódki i poziom przekazywania wiedzy.
Na innych nauczycieli chemii - Teresę J. i Janinę K. skarg nie składano. Poza tym,
zarówno Teresa J. jak i Janina K. mają uprawnienia do nauczania matematyki, dłuż-
szy staż nauczycielski niż powódka, uzyskiwały wyższe oceny pracy dydaktycznej.
Fizyki naucza zatrudniona w pełnym wymiarze zajęć Ewa P. W ocenie Sądu, wybór
powódki do przeniesienia w stan nieczynny nie budzi zastrzeżeń. Roszczenie Lud-
wiki K. o przywrócenie do pracy jest przedwczesne. Została przeniesiona w stan
nieczynny z dniem 1 września 1997 r., a stosunek pracy, zgodnie z art. 20 ust. 1
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r.
Nr 56, poz. 357) wygaśnie po 6 miesiącach, tj. 31 marca 1998 r.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem
z dnia 21 maja 1998 r. [...] oddalił apelację powódki od powyższego wyroku. Sąd
uznał za nieuzasadniony podstawowy zarzut apelacji - niezgodność ustaleń stano-
wiących faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku ze
stanem faktycznym. Postępowanie prowadzone było przez Sąd pierwszej instancji
bardzo szczegółowo i wnikliwie, a poczynione ustalenia znajdują w pełni potwierdze-
nie w zgromadzonych dowodach. Spełnione zostały określone w art. 20 ust. 1 Karty
Nauczyciela przesłanki przeniesienia w stan nieczynny. Wybór Ludwiki K. do prze-
niesienia w stan nieczynny nie był dyskryminacją, a jego kryteria nie były dowolne.
Uzasadnienie apelacji stanowi przede wszystkim polemikę z ustaleniami Sądu i
subiektywne przedstawienie własnej wersji wydarzeń przez powódkę.

Ludwika K. zaskarżyła powyższy wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawy
naruszenie prawa materialnego, a to art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
Karta Nauczyciela oraz naruszenie przepisów postępowania ,,przez pominięcie
przeprowadzenia dowodów z zeznań członków samorządu uczniowskiego i rodziców
będących autorami negatywnych opinii o powódce", a także ,,dokonanie, wykraczają-
cej poza zasadę swobodnej oceny dowodów, analizy stanu faktycznego i materiału
dowodowego zebranego w sprawie", wniosła o jego zmianę przez uwzględnienie
apelacji i ustalenie, że przeniesienie jej w stan nieczynny, a w konsekwencji rozwią-
zanie stosunku pracy, było bezpodstawne, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania
oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

Skarżąca zakwestionowała prawidłowość ustalenia w przedmiocie zmniejsze-
nia liczby godzin nauczania chemii, twierdząc, że z 16 godzin lekcyjnych w roku
szkolnym 1996/97 (10 ,,harmonogramowych" i 6 tzw. ,,do dyspozycji dyrektora"), w
roku 1997/98 przedmiot ten, według planu, ma być nauczany w wymiarze 13 godzin.
Ogólna liczba godzin lekcyjnych chemii uległa więc zwiększeniu. Poza tym, zmniej-
szenie oddziałów dotyczy nauczania początkowego, w których nie ma lekcji chemii.
Zarzuciła także, że pracodawca nie złożył jej propozycji zatrudnienia w zmniejszonym
wymiarze czasu pracy, do czego był zobowiązany treścią art. 20 zdanie 2 Karty
Nauczyciela. W pozostałej części uzasadnienie kasacji zawiera wywód na temat
płynności i niedoskonałości kryteriów oceny pracy nauczyciela oraz krytykę idei do-
konywania takiej oceny przez samorząd uczniowski, a także wątpliwości co do jej
wiarygodności i racjonalności.

W odpowiedzi na kasację strona pozwana wniosła o jej oddalenie.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Podstawę faktyczną rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku stano-
wią ustalenia, że zmniejszenie liczby oddziałów w Szkole Podstawowej [...] w K. oraz
zmiana planu nauczania na rok szkolny 1997/1998 spowodowały brak możliwości
dalszego zatrudnienia dwóch nauczycieli w pełnym wymiarze czasu pracy. Z uzasad-
nienia kasacji wynika, że skarżąca je kwestionuje. Nie wskazała jednak czy Sąd do-
konując takich ustaleń uchybił jakimś przepisom, jakim, w jaki sposób i z jakimi skut-
kami dla rozstrzygnięcia sprawy. Ogólne powołanie jako podstawy kasacyjnej ,,naru-
szenia zasad postępowania", nawet przybliżone określeniem, że polegało ono na
pominięciu przeprowadzenia pewnych dowodów oraz przekroczeniu granic swobod-
nej ich oceny, nie pozwala na kontrolę zasadności tego zarzutu. Kasacja Ludwiki K.
w tym zakresie jest wyłącznie polemiką z ustaleniami Sądu, wynikającą z odmiennej
oceny dowodów.

Ustawowe przesłanki przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny określone w
art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela zostały w rozpoznawanej sprawie spełnione. Powo-
łany przepis nie nakłada na szkołę obowiązku zaproponowania pracy w niepełnym
wymiarze nauczycielowi przed przeniesieniem go w stan nieczynny. Przez niezłoże-
nie powódce propozycji dalszego zatrudnienia na zmienionych warunkach nie został
więc naruszony art. 20 Karty Nauczyciela.

Zaistnienie obiektywnych przesłanek do zastosowania art. 20 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. nie wyklucza sądowej kontroli zasadności wyboru do zwolnienia
(przeniesienia w stan nieczynny) konkretnego nauczyciela. Sąd w motywach zaskar-
żonego wyroku zajął się szeroko prawidłowością wyboru powódki do przeniesienia w
stan nieczynny. Przeanalizował formalne kwalifikacje zawodowe wszystkich nauczy-
cieli nauczających u strony pozwanej chemii w kontekście ich przydatności do dalszej
pracy (możliwość nauczania także matematyki i fizyki), stosunku każdego z nich do
obowiązków pracowniczych oraz odniósł się do ocen faktycznych umiejętności
dydaktycznych dokonywanych przez przełożonych, uczniów i ich rodziców. Porównał
sytuację rodzinną i życiową każdego z tych nauczycieli, którzy mogli być brani pod
uwagę przy podejmowaniu decyzji o przeniesieniu w stan nieczynny. Wszystkie po-
równania wypadły na niekorzyść powódki. W wyborze właśnie jej do zwolnienia nie
ma żadnych znamion dyskryminacji. Przy tym, Sąd nie jest powołany do oceny traf-
ności obowiązujących rozwiązań prawnych w aspekcie ich założeń ideologicznych,
celowościowych, etycznych. Być może ocenianie pracy nauczycieli przez samorząd
uczniowski jest kontrowersyjne. Jednak póki przepisy wprowadzają takie kryterium
oceny ich pracy, należy je brać pod uwagę.

Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================