Wyrok z dnia 2 grudnia 1997 r.
I PKN 408/97

Pominięcie przez sąd drugiej instancji wniosków dowodowych, które
strona mogła zgłosić w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji (art.
381 KPC) oznacza, iż nie nastąpiło naruszenie art. 217 § 1 i 299 KPC.

Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Kazimierz Jaśkowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 1997 r. sprawy z powódz-
twa Jerzego D. przeciwko Krzysztofowi S. i Bożenie S. o wynagrodzenie i wydanie
świadectwa pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódz-
kiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 17 stycznia 1997
r. [...]

1) o d r z u c i ł kasację w części dotyczącej świadectwa pracy;
2) o d d a l i ł kasację w pozostałym zakresie.


Uzasadnienie.

Wyrokiem zaocznym z dnia 15 kwietnia 1996 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla
Warszawy-Pragi zasądził solidarnie od pozwanych Krzysztofa S. i Bożeny S. na
rzecz powoda Jerzego D. kwotę 5 031 zł oraz nakazał wydanie powodowi świadec-
twa pracy.
Wyrokiem z dnia 2 października 1996 r. [...], Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla
Warszawy Pragi utrzymał ten wyrok zaoczny w mocy. Sąd Rejonowy ustalił, że w
dniu 1 sierpnia 1991 r. powód zawarł z Krzysztofem S. ustną umowę o pracę na sta-
nowisku kierowcy-mechanika. W okresie od 20 stycznia 1994 r. pracodawcami po-
woda byli pozwani prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej
"Snarex". Powód otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 250 zł miesięcznie oraz
diety w kwocie 170-210 marek niemieckich za każdy wyjazd. Sąd ustalił, że pozwani

- 2 -

nie wypłacili powodowi diet z tytułu wyjazdów w okresie od marca 1994 r. do
czerwca 1994 r. w łącznej kwocie 3 150 marek. Dietom tym odpowiada według prze-
liczników marki kwota 4 281 zł. W dniu 8 lipca 1994 r. pozwany Krzysztof S. oświad-
czył powodowi, że nie będzie go dalej zatrudniał i nie dopuścił go do pracy. Powód
miał 20-letni staż pracy. Pozwani w toku postępowania nie złożyli żadnych wyjaśnień
na piśmie i nie stawili się na żadną z siedmiu rozpraw. Ustalenia faktyczne Sąd
Rejonowy poczynił na podstawie dowodów zaoferowanych przez powoda. Sąd
uwzględnił powództwo w zakresie zapłaty diet w kwocie 4 281 zł i zapłaty wynagro-
dzenia za okres wypowiedzenia w kwocie 750 zł.
Apelację pozwanych od tego wyroku oddalił Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem z dnia 17 stycznia 1997 r. [...].
Sąd Wojewódzki podzielił ustalenia i oceny Sądu Rejonowego. Oddalił wnioski do-
wodowe zgłoszone przez pozwanych w postępowaniu apelacyjnym z powołaniem
się na art. 381 KPC. Sąd Wojewódzki podniósł, że pozwani nie przejawili żadnej
inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, a wnioski
dowodowe złożyli dopiero po upływie trzech miesięcy od złożenia apelacji. Zdaniem
Sądu Wojewódzkiego była to inicjatywa spóźniona i jako taka nieskuteczna.
Kasację od tego wyroku złożyli pozwani. Zarzucili naruszenie art. 217 § 1
KPC przez oddalenie wniosków dowodowych z przesłuchania zawnioskowanych
świadków oraz art. 299 KPC przez pominięcie dowodu z przesłuchania pozwanych w
charakterze strony. Pozwani zarzucili w szczególności, że "doprowadzeni na roz-
prawę apelacyjną świadkowie nie zostali przesłuchani przez Sąd jak i pozwani w
charakterze strony". Zdaniem pozwanych "tak się nieszczęśliwie złożyło, że zarówno
świadkowie jak i pozwani nie mogli złożyć zeznań, późno bo późno, ale byłoby
zapewne z korzyścią dla wymiaru sprawiedliwości".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W zakresie, w którym kasacja dotyczyła świadectwa pracy (zaskarżała wyrok
Sądu drugiej instancji w całości, a więc także w zakresie oddalającym apelację co do
roszczenia o wydanie świadectwa pracy) była niedopuszczalna (art. 393 pkt 6 KPC) i
podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3938 § 1 KPC.

- 3 -

Zarzut naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 217 § 1 KPC i art. 299 KPC
mógłby zostać uznany za słuszny tylko w przypadku uznania naruszenia art. 381
KPC. Sąd drugiej instancji bowiem pominął (oddalił) wnioski dowodowe pozwanych z
powołaniem się na ten przepis. Zgodnie z art. 381 KPC sąd drugiej instancji w
postępowaniu apelacyjnym może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła
je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba po-
wołania się na nie wynikła później. Do skutecznego zgłoszenia w postępowaniu
apelacyjnym nowych faktów i dowodów konieczne jest wykazanie, że potrzeba ich
powołania nie występowała w pierwszej instancji (powstała później). Przepis ten
dyscyplinuje strony i zmusza do koncentracji materiału dowodowego sprawy w
postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Jeżeli więc strona przez własne zaniedbanie
(bierność) w postępowaniu w pierwszej instancji nie wykazuje odpowiedniej inicja-
tywy w zakresie zgłaszania twierdzeń faktycznych i wniosków dowodowych to musi
się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji będzie uprawniony do pominięcia spóźnio-
nych wniosków dowodowych. Zgodnie bowiem z podstawową zasadą postępowania
cywilnego strony obowiązane są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy
zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody (art. 3
KPC). Wobec tego należy stwierdzić, że zastosowanie przez Sąd drugiej instancji
art. 381 KPC było w pełni prawidłowe. Słusznie Sąd Wojewódzki ocenił, że pozwani
nie zgłaszali żadnych twierdzeń i wniosków dowodowych w pierwszej instancji. Ich
zgłoszenie dopiero w postępowaniu apelacyjnym nie było niczym usprawiedliwione.
Sąd drugiej instancji w całkowitej zgodzie z art. 381 KPC był więc uprawniony do
pominięcia nowych faktów i dowodów zgłoszonych przez pozwanych w postępowa-
niu przed drugą instancją. Skoro więc Sąd drugiej instancji prawidłowo zastosował
art. 381 KPC to nie doszło do naruszenia art. 217 § 1 KPC i art. 299 KPC. Prowa-
dziło to do oddalenia kasacji w pozostałym zakresie na podstawie art. 39312 KPC.
========================================