Wyrok z dnia 27 listopada 1997 r.
I PKN 387/97


Zasadność powołania się na utratę zaufania do pracownika jako na
przyczynę rozwiązania umowy o pracę w drodze wypowiedzenia, w sprawie, w
której pracodawca powziął podejrzenie, że pracownik dokonuje w sposób cią-
gły zaboru mienia, nie zależy od stwierdzenia prawomocnym wyrokiem karnym
faktu popełnienia przez pracownika przestępstwa na szkodę pracodawcy. Wys-
tarczające mogą być okoliczności usprawiedliwiające to podejrzenie, takie jak
wszczęcie przeciwko pracownikowi dochodzenia, prowadzenie postępowania
karnego przygotowawczego łącznie z wniesieniem aktu oskarżenia oraz usta-
lenie, że pracownik sprzedawał takie przedmioty, jakie często ginęły w zakła-
dzie pracy.

Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Sę-
dziowie SN: Adam Józefowicz, Andrzej Kijowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 1997 r. sprawy z po-
wództwa Zbigniewa W. przeciwko Syndykowi Masy Upadłości M.G.C.I. LTD Kopalni
Piasku Kwarcowego w G.L. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia
28 maja 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy w Opocznie wyrokiem z dnia 5 grudnia 1996 r. przywrócił
Zbigniewa W. do pracy w pozwanej - Kopalni Piasku Kwarcowego w G.L. na po-
przednich warunkach, uznając, że wypowiedzenie mu 12 czerwca 1995 r. ze skut-
kiem na 31 sierpnia 1995 r. umowy o pracę było nieuzasadnione. Przyczyną powyż-
szego wypowiedzenia była bowiem utrata zaufania do powoda, wynikająca z zawia-

- 2 -

domienia nadesłanego przez Komisariat Policji w S. o wszczęciu dochodzenia ze
względu na podejrzenie popełnienia przez powoda przestępstwa z art. 203 § 1 w
związku z art. 58 KK. Czyn przypisywany powodowi polegał na zaborze w celu przy-
właszczenia z terenu zakładu pracy i na jego szkodę, przewodów miedzianych w
ilości około 64,6 m.b., o wartości 556 zł i miał charakter ciągły (trwał od maja 1994 r.
do marca 1995 r.). W następstwie tego postępowania został wniesiony akt oskarże-
nia obejmujący oprócz zarzutu zaboru przewodów miedzianych, także zarzut zaboru
złomu w postaci cewek miedzianych, aluminiowych tulei z mosiądzu i tulei z brązu o
wartości 150 zł. Jednak prawomocnym wyrokiem z dnia 11 września 1996 r. [...] Sąd
Rejonowy w Opocznie uniewinnił powoda od popełnienia przypisanych mu czynów.
Rozstrzygnięcie to oznacza, że odpadła wskazana przez zakład pracy przyczyna
wypowiedzenia umowy o pracę. Ponadto staż pracy powoda, jego sytuacja rodzinna i
dotychczasowy sposób wykonywania obowiązków pracowniczych sprawiają, że de-
cyzja zakładu pracy o rozwiązaniu umowy o pracę pozostaje w sprzeczności z art. 8
KP.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, rozpoznając
rewizję strony pozwanej, wyrokiem z dnia 28 maja 1997 r. zmienił zaskarżony wyrok i
oddalił powództwo. Sąd II instancji uznał, że mimo wyroku uniewinniającego sprze-
daż złomu przez powoda - podobnego do kradzionego nagminnie u strony pozwanej
- mogła podważyć zaufanie pracodawcy do powoda. Poza tym pracodawca musi
mieć prawo wypowiedzenia stosunku pracy, gdy istnieją podejrzenia w stosunku do
pracownika, bez wyczekiwania na moment, w którym uda mu się ustalić faktycznego
sprawcę kradzieży. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego Sąd I instancji dokonał wadliwej
kwalifikacji stanu faktycznego, gdyż wypowiedzenie powodowi umowy o pracę nie
narusza ani art. 45, ani art. 8 KP.
W kasacji złożonej od powyższego wyroku powód podniósł zarzut naruszenia
prawa materialnego - art. 45 § 1 KP przez błędną jego wykładnię, polegającą na
uznaniu, że wypowiedzenie umowy o pracę było uzasadnione oraz zarzut naruszenia
przepisów prawa procesowego - art. 233 § 1 KPC wynikający z braku wszechs-
tronnej oceny zebranego materiału dowodowego, w szczególności z nierozważenia
okoliczności, jakiego rodzaju złom był zbierany przez powoda i sprzedawany z punk-
cie skupu. Powód bowiem nie popełnił żadnego wykroczenia ani przestępstwa na

- 3 -

szkodę zakładu pracy, zaś złom, który zbierał i sprzedawał, był inny, niż wymieniony
w doniesieniach do organów ścigania i w sprawie karnej.
Przytaczając powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wy-
roku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu w Łodzi do ponownego rozpoz-
nania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, co sprawia, że na mocy art.
39312 KPC podlega oddaleniu.
Wypowiedzenie powodowi umowy o pracę nastąpiło w związku z podejrze-
niem o popełnienie przestępstwa. Podejrzenie to, wraz z wszczęciem przeciwko
niemu dochodzenia karnego, stało się przyczyną sformułowania przez pracodawcę
zarzutu o utracie zaufania do niego jako pracownika. Czyn przypisany powodowi w
zawiadomieniu Komendy Policji w S. o wszczęciu dochodzenia dotyczył bowiem za-
boru w celu przywłaszczenia przewodów miedzianych o wartości 556 zł na szkodę
zakładu pracy, a więc godził w interes zakładu pracy. Według zawiadomienia czyn
ten miał charakter ciągły ze względu na swoją powtarzalność w okresie od maja 1994
r. do lutego 1995 r., przyjętą na podstawie sześciokrotnych zgłoszeń zakładu pracy o
kradzieży z terenu budowy materiałów budowlanych.
O tym, że podejrzenie popełnienia przestępstwa, które powziął pracodawca w
stosunku do powoda, nie było oczywiście bezpodstawne świadczy fakt, że wszczęte
przeciwko powodowi postępowanie przygotowawcze nie zostało umorzone. Przeciw-
nie, toczyło się kilka miesięcy, objęło jeszcze zarzut przywłaszczenia złomu w postaci
cewek miedzianych i aluminiowych, tulei z mosiądzu i tulei z brązu wartości 150 zł i
zakończyło się wniesieniem aktu oskarżenia. Wprawdzie Sąd Rejonowy w Opocznie
wyrokiem z dnia 11 września 1996 r. [...] uniewinnił powoda od popełnienia
zarzucanych mu czynów, lecz motywy powyższego rozstrzygnięcia nie są znane ze
względu na brak uzasadnienia wyroku (uprawomocnił się wobec jego niezaskar-
żenia). Uniewinnienie powoda nie ma zresztą istotnego znaczenia z punktu widzenia
zarzutu utraty do niego zaufania jako do pracownika. Miałoby natomiast znaczenie w
razie rozwiązania stosunku pracy z powodu popełnienia przestępstwa.

- 4 -

Wbrew zapatrywaniu powoda zawieszeniu na zgodny wniosek stron postępo-
wania do czasu zakończenia postępowania karnego nie można przypisywać decy-
dującego znaczenia w tym sensie, że wyrok uniewinniający będzie oznaczać bez-
podstawność zarzutów wobec powoda. Gdyby bowiem takie ustalenia towarzyszyły
zgodnemu wnioskowi stron o zawieszenie postępowania, a zwłaszcza gdyby takie
były intencje pracodawcy, znalazłoby to wyraz w zamieszczeniu w protokole roz-
prawy oświadczenia strony pozwanej o odpowiedniej treści, a przede wszystkim w
cofnięciu przez nią apelacji i dopuszczeniu do uprawomocnienia się wyroku Sądu I
instancji orzekającego przywrócenie powoda do pracy. Jednocześnie warto podkre-
ślić, że w apelacji od wyroku Sądu Rejonowego strona pozwana zwalczała jego po-
gląd, iż wyrok uniewinniający w sprawie karnej oznacza odpadnięcie podstawy do
wypowiedzenia powodowi umowy o pracę, zwracając uwagę na to, że nie chodzi w
sprawie o popełnienie przestępstwa przez powoda, lecz o utratę do niego zaufania
jako do pracownika, skoro objęty został wraz z innymi pracownikami postępowaniem
karnym i skoro postępowanie karne wykazało, że sprzedawał jako złom takie ele-
menty miedziane, jakie ginęły u pracodawcy. Tak więc bezzasadny jest zarzut naru-
szenia zaskarżonym wyrokiem art. 45 § 1 KP uzasadniany przez skarżącego tym, że
Sąd Wojewódzki zastosował powyższy przepis, mimo że brak było podstaw do wy-
powiedzenia powodowi umowy o pracę.
Sąd Wojewódzki trafnie podniósł, że mimo iż "utrata zaufania jest kategorią
subiektywną, powinna opierać się na kryteriach obiektywnych", co w okolicznościach
sprawy oznacza, że mimo wyroku karnego uniewinniającego, sprzedaż przez po-
woda złomu mogła podważyć zaufanie do niego, gdyż był to złom podobny do kra-
dzionego nagminnie w zakładzie pracy. Z punktu widzenia art. 45 § 1 KP nie nasuwa
również zastrzeżeń pogląd Sądu Wojewódzkiego, iż w sytuacji nagminnych kradzieży
mienia nie można odmówić pracodawcy prawa podjęcia środków zapobiegawczych,
bez oczekiwania na chwilę ustalenia faktycznych sprawców kradzieży. Zasadność
wypowiedzenia w takiej sytuacji umowy o pracę nie może bowiem być uzależniona
od stwierdzenia prawomocnym wyrokiem popełnienia przestępstwa na szkodę
zakładu pracy. Mogą natomiast okazać się wystarczające okoliczności uzasadniające
podejrzenie wobec pracownika czy grupy pracowników, jak to miało miejsce w
przedmiotowej sprawie, że oni uczestniczyli w zaborze mienia. W niniejszej sprawie

- 5 -

utrata zaufania do powoda mogła być i okazała się przyczyną uzasadniającą
wypowiedzenie mu umowy o pracę, gdyż przemawiało za nią wszczęcie przeciwko
powodowi dochodzenia, prowadzenie postępowania karnego przygotowawczego aż
do wniesienia aktu oskarżenia i wreszcie okoliczność, że od 1992 r. powód zajmował
się dorywczo sprzedażą złomu, lecz nie zadbał o to, by posiadane przez niego
rachunki określały rodzaj i charakter złomu i tym samym pozwalały wykluczyć, że
złom ten pochodzi z zakładu pracy.
Nie jest również zasadny zarzut kasacji, iż Sąd Wojewódzki, wydając zaskar-
żony wyrok, naruszył art. 233 § 1 KPC wskutek tego, że nie ocenił wszechstronnie
zebranego materiału dowodowego, gdyż nie rozważył, jaki rodzaj złomu powód zbie-
rał i sprzedawał w punkcie skupu, a jaki ginął w zakładzie pracy. Nietrafność powyż-
szego zarzutu wynika z dwóch przyczyn. Po pierwsze - obowiązkiem powoda było
wskazanie w postępowaniu przedkasacyjnym dowodów świadczących o tym, że złom
sprzedawany przez niego był inny niż złom wymieniony w doniesieniach strony poz-
wanej do organów ścigania, zaś powołanie się na materiał dowodowy zawarty w ak-
tach sprawy karnej [...] Sądu Rejonowego w Opocznie [...] powinno łączyć się z
wskazaniem konkretnych dowodów i miejsca ich zamieszczenia w ściśle oznaczonej
części akt sprawy karnej (tom, karta). Odwołanie się do wyniku "szczegółowej analizy
akt sprawy [...]" jako do podstawy uzasadniającej odmienną od przyjętej przez Sąd
Wojewódzki oceny dowodów jest niewystarczające dla uznania, że ocena ta była
oceną dowolną. Po drugie - powód przyznał, że złom, który sprzedawał na rachunki
w punkcie skupu, nie był w nich określony co do rodzaju, lecz był to złom miedziany
pochodzący z silników, transformatorów, instalacji elektrycznych. Tak więc nie może
odnieść skutku teza zawarta w kasacji, że Sąd Wojewódzki, nie porównując złomu
sprzedawanego przez powoda ze złomem kradzionym zakładowi pracy, doszedł do
błędnego i dowolnego wniosku, że był to złom podobny.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy uznał, że kasacja nie zawiera usprawiedliwio-
nych podstaw, wobec czego stosownie do art. 39312 KPC orzekł jak w sentencji wy-
roku.
========================================