Wyrok SN - I PKN 38/96
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 38/96
Typ:Wyrok SN
Opis:Wokanda 1998/1/27
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1998/3/76
Data wydania:1997-04-09

Wyrok z dnia 9 kwietnia 1997 r.
I PKN 38/96

Przepisy ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw
państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 298 ze zm.) nie stanowią podstawy prawnej dla
roszczeń pracowników o zakup udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzial-
nością, gdy prywatyzacja została przeprowadzona w drodze likwidacji przedsię-
biorstwa.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Roman
Kuczyński, Maria Mańkowska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 1997 r. sprawy z powództwa
Andrzeja M. przeciwko Przedsiębiorstwu Aparatury Elektronicznej "R." Sp. z o.o. w W. o
odszkodowanie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 26 lipca 1996 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e
Powód Andrzej M. w pozwie z dnia 15 maja 1994 r. przeciwko Przedsiębiorstwu
Aparatury "E." Spółka z o.o. w W. wnosił o zasądzenie 120 milionów starych złotych z
odsetkami, których strona pozwana pozbawiła powoda przez podjęcie bezprawnej
decyzji o zwolnieniu go z pracy z dniem 16 maja 1991 r. Następnie powód rozszerzył
żądanie pozwu do kwoty 2 miliardów starych złotych.
Strona pozwana nie uznała powództwa i wnosiła o jego oddalenie.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyrokiem
z dnia 15 kwietnia 1996 r. oddalił powództwo i obciążył powoda kosztami procesu na
rzecz strony pozwanej. Sąd Wojewódzki ustalił, że powód był zatrudniony w pozwanym
Przedsiębiorstwie i w dniu 20 kwietnia 1982 r. został powołany na stanowisku dyrektora
zakładu "K.-R." a od 1 stycznia 1983 r. na stanowisko dyrektora Przedsiębiorstwa "R.".
Rada Pracownicza strony pozwanej podjęła w dniu 21 sierpnia 1990 r. uchwałę o
zawieszaniu powoda w czynnościach dyrektora od 22 sierpnia 1990 r., a w dniu 2
października 1990 r. odwołała go ze stanowiska dyrektora. Pismem z dnia 19 lutego
1991 r. wypowiedziano powodowi umowę o pracę z dniem 16 maja 1991 r., a w dniu 15
maja 1991 r. strona pozwana rozwiązała umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu
ciężkiego naruszenia przez powoda podstawowych obowiązków pracowniczych w
zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Powód odwołał się od
wypowiedzenia umowy o pracę w zakresie terminu zakończenia biegu wypowiedzenia
oraz domagał się zmiany formy rozwiązania stosunku pracy i zasądzenia nie
uregulowanych należności i odszkodowania. Wyroki Sądu Rejonowego i Sądu
Wojewódzkiego w części zasądzającej odszkodowanie i oddalającej rewizję strony
pozwanej Sąd Najwyższy w dniu 13 maja 1993 r. w trybie rozpoznania rewizji
nadzwyczajnej uchylił i sprawę przekazał w tym zakresie do ponownego rozpoznania.
W wykonaniu wyroku Sądu Rejonowego - Sądu Pracy we Wrocławiu z dnia 27 września
1995 r., zatwierdzonego wyrokiem Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu z dnia 18 grudnia 1995 r., strona pozwana wypłaciła
powodowi kwotę 808,86 złotych tytułem odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie
stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP.
Sąd Wojewódzki w wyroku z dnia 15 kwietnia 1996 r. ustalił ponadto, że
Przedsiębiorstwo Aparatury Elektronicznej "R." w W. uległo likwidacji stosownie do
przepisów ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.
Nowo powstała spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest następcą prawnym
zlikwidowanego przedsiębiorstwa. Powód o prywatyzacji przedsiębiorstwa dowiedział
się w okresie czerwca lub lipca 1991 r., nie występował z wnioskiem o nabycie
udziałów, a strona pozwana nie przesłała powodowi deklaracji o przystąpieniu do
Spółki. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego zgłoszone roszczenie powoda nie zasługiwało
na uwzględnienie bowiem powód otrzymał odszkodowanie z tytułu rozwiązania
stosunku pracy wyższe niż faktycznie mu przysługiwało na podstawie art. 60 KP. W
rewizji powód powołał art. 60 KP jako podstawę żądania odszkodowania z tytułu
uniemożliwienia mu wzięcia udziału w procesie prywatyzacji przedsiębiorstwa pańs-
twowego, którego był pracownikiem w dacie prywatyzacji.
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 26 lipca 1996 r. oddalił rewizję
powoda i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1000 zł kosztów
postępowania rewizyjnego.
Powyższy wyrok powód zaskarżył kasacją, zarzucając naruszenie prawa ma-
terialnego przez błędną wykładnię:
art. 300 KP - przez przyjęcie, że roszczenie powoda mieści się w regulacjach Kodeksu
pracy i nie ma potrzeby stosowania do tego roszczenia przepisów kodeksu cywilnego,
art. 415 KC - przez przyjęcie, że brak jest szkody w znaczeniu uszczerbku materialnego
i związku przyczynowego, a także zawinionego działania zakładu pracy,
i art. 24 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych -
przez przyjęcie, że powód mógł nabyć akcje prywatyzowanego przedsiębiorstwa jako
osoba spoza przedsiębiorstwa,
oraz naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy:
art. 468 § 2 pkt 4 KPC - przez niewyjaśnienie sposobu preferencyjnego nabycia przez
pracowników pozwanego akcji ich przedsiębiorstwa,
art. 244 § 1 tegoż Kodeksu - przez pominięcie wnioskowanego przez powoda dowodu z
dokumentu, jakim jest umowa i statut spółki i przyjęcie, że powód wiedział o
prywatyzacji i nie zgłosił chęci nabycia akcji
i art. 316 § 1 KPC zdanie pierwsze - przez przyjęcie, że w dacie prywatyzacji powód
traktowany byłby jak pracownik, gdyby zgłosił się po zakup akcji.
Powód wnosił w kasacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go
wyroku Sądu Wojewódzkiego i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego
rozpoznania z uwzględnieniem kosztów postępowania w sprawie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Obowiązująca do 7 stycznia 1997 r. ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 ze zm.) przewidywała różne
formy przekształceń własnościowych, pozwalających na przejście przedsiębiorstwa do
gospodarki rynkowej. Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego - zgodnie z art. 1 tej
ustawy - polegała na udostępnieniu osobom trzecim akcji lub udziałów w spółkach z
wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa,
na udostępnieniu osobom trzecim mienia przedsiębiorstwa lub jego sprzedaży. W tym
celu przedsiębiorstwo państwowe mogło być przekształcone w spółkę lub zlikwidowane
na zasadach określonych ustawą.
Prywatyzacja Przedsiębiorstwa R. odbyła się w drodze likwidacji przedsię-
biorstwa, a więc na podstawie przepisów rozdziału 2 omawianej ustawy. Powód
wywodzi swoje roszczenie z art. 415 KC w związku z art. 300 KP i art. 24 ustawy z dnia
13 lipca 1990 r.
Sąd Najwyższy uznał, że zarzuty kasacyjne powoda nie są zasadne bowiem
powód nie wykazał, że zgłosił chęć nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpo-
wiedzialnością, zarejestrowanej przez Sąd Rejonowy we Wrocławiu w dniu 28 czerwca
1991 r. [...]. Ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa z dnia 27 marca 1991 r. i
podjęta na nim uchwała [...] o zamierzonej prywatyzacji przedsiębiorstwa i utworzeniu
spółki zdecydowały o wszczęciu postępowania prywatyzacyjnego w drodze likwidacji
przedsiębiorstwa oraz dobrowolnym przystępowaniu pracowników do spółki. Powód
takiego akcesu nie zgłosił mimo, że jak przyznał w kasacji, był w przedsiębiorstwie w
dniu 8 kwietnia 1991 r., a w okresie od 21 sierpnia 1990 r. do 6 kwietnia 1991 r.
przebywał na zwolnieniu lekarskim i urlopach wypoczynkowych, a następnie został
zwolniony z wykonywania pracy w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. To wszystko
nie oznacza jednak, że w tym czasie w ogóle nie mógł interesować się losami
przedsiębiorstwa, co słusznie podniósł Sąd Apelacyjny. Sądy obu instancji ustaliły, że
powód nie występował do strony pozwanej z wnioskiem o nabycie udziałów spółki, a
ogłoszenie dotyczące prywatyzacji zakładu pracy wisiało na tablicy ogłoszeń od wiosny
1991 roku.
Ma rację Sąd Apelacyjny, że dla skutecznego dochodzenia roszczenia na
podstawie art. 471 KC nie wystarczy wskazanie tego przepisu, ale powód, jako wie-
rzyciel, powinien wykazać istnienie stosunku zobowiązaniowego, którego niewykonanie
rodzi obowiązek naprawienia szkody. Powód nie wykazał istnienia takiego stosunku
skoro prywatyzacja Przedsiębiorstwa Aparatury Elektronicznej "R." w W. została
przeprowadzona w drodze likwidacji przedsiębiorstwa, to jest na podstawie przepisów
art. 37-43 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r., a nie w drodze przekształcenia
przedsiębiorstwa w spółkę. Powołany przez powoda art. 24 ustawy stanowi o prawie
pracownika do zakupu akcji na zasadach preferencyjnych jedynie w sytuacji, gdy
prywatyzacja przedsiębiorstwa dokonuje się przez przekształcenie w spółkę, nie do-
tyczy natomiast prywatyzacji dokonanej w drodze likwidacji przedsiębiorstwa, jak miało
to miejsce w rozpoznawanej sprawie.
Strona pozwana nie miała zatem obowiązku odrębnego zawiadomienia powoda o
czynnościach związanych z prywatyzacją, ani przesyłania mu deklaracji o przystąpieniu
do spółki. Przepisy ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. nie przewidują takiego obowiązku, nie
stanowią także podstawy prawnej dla roszczeń pracowników o zakup udziałów w spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością, gdy prywatyzacja dokonuje się poprzez likwidację
przedsiębiorstwa. Dla skutecznego dochodzenia roszczeń na podstawie art. 415 KC
konieczne byłoby udowodnienie przez powoda zarówno szkody, jak i winy pozwanego
oraz związku przyczynowego.
Zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego okazały się
zatem bezzasadne. Sądy obu instancji prawidłowo przyjęły, że brak ze strony powoda
zainteresowania losami przedsiębiorstwa w trakcie jego prywatyzacji nie obciąża strony
pozwanej i jest to niezależne od bezzasadnego rozwiązania z nim umowy o pracę w
trybie natychmiastowym w dniu 15 maja 1991 r. Okoliczność, że powód nie zgłosił chęci
przystąpienia do spółki w trakcie jej tworzenia, kiedy był jeszcze pracownikiem "R.", nie
rodzi zatem ujemnych skutków prawnych dla strony pozwanej. Brak jest też podstawy
prawnej dla roszczeń powoda.
Z tych wszystkich względów na podstawie art. 39312 KPC kasacja powoda
podlegała oddaleniu.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: