Wyrok z dnia 28 października 1998 r.
I PKN 361/98

Zobowiązanie do zatrudnienia przy pracy określonego rodzaju (art. 22 § 1
KP) oznacza obowiązek pracodawcy dopuszczenia pracownika do świadczenia
umówionej pracy.


Przewodniczący: SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka (spra-
wozdawca), Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 28 października 1998 r. sprawy z po-
wództwa Bogusławy S. przeciwko Fundacji Ochrony Zdrowia ,,B" Sanatorium Uzdro-
wiskowemu w P. o dopuszczenie do pracy i zapłatę, na skutek kasacji strony pozwa-
nej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kroś-
nie z dnia 2 kwietnia 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację i zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 100
zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Kasacja pozwanej Fundacji Ochrony Zdrowia ,,B." Sanatorium Uzdrowiskowe-
go w P. była skierowana przeciwko wyrokowi Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie z dnia 2 kwietnia 1998 r. w części oddalającej
apelację strony pozwanej od pkt I zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Sanoku z dnia 20 marca 1997 r., nakazującej pozwanej dopuszczenie po-
wódki Bogusławy S. do pracy na stanowisku pielęgniarki w systemie trzyzmianowym.
W sprawie tej ustalono, że powódka jest zatrudniona u strony pozwanej od
dnia 1 stycznia 1978 r., a od 1 marca 1991 r. pełni obowiązki starszej pielęgniarki w
systemie trzyzmianowym. Od 1993 r. jest przewodniczącą zakładowej organizacji
związkowej NSZZ ,,Solidarność". W dniu 21 października 1994 r. ordynator sanato-
rium zawiesił powódkę w czynnościach pielęgniarki, zarzucając jej szerzenie nie-
prawdziwych opinii o zakładzie pracy i jego pracownikach oraz przekazywanie pa-
cjentom informacji będących tajemnicą służbową. Wszczęte i prowadzone w tej
sprawie postępowanie dyscyplinarne zostało umorzone wobec niestwierdzenia wy-
kroczenia zawodowego powódki, która od dnia 1 marca 1995 r. została dopuszczona
do pracy na stanowisku pielęgniarki w systemie jednozmianowym. Następnie w dniu
4 kwietnia 1995 r. powódka została ponownie odsunięta od wykonywania obowiąz-
ków służbowych z powodu odmowy wykonania dwóch zabiegów iniekcji dożylnych
pacjentowi z objawami duszności. Również w tej sprawie postępowanie dyscyplinar-
ne wobec powódki zostało prawomocnie umorzone wobec niestwierdzenia wykro-
czenia zawodowego.
Na tle takich ustaleń Sąd Wojewódzki potwierdził prawidłowość stanowiska
Sądu pierwszej instancji, że odsunięcie powódki od świadczenia pracy pozostaje w
rażącej sprzeczności z treścią art. 22 § 1 KP, który nakłada na pracodawcę obowią-
zek zatrudniania pracownika zgodnie z zawartą umową o pracę. Sąd drugiej instancji
wskazał, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują instytucji zawieszenia pracow-
nika w czynnościach służbowych. Możliwość taka wynika z art. 39 ust. 1 pkt 4 ustawy
z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U. Nr 41, poz.
173), jako skutek kary dyscyplinarnej zawieszenia prawa wykonywania zawodu pie-
lęgniarki na okres od 6 miesięcy do 3 lat, ale dwukrotne prawomocne umorzenie pos-
tępowania dyscyplinarnego wobec powódki jednoznacznie świadczyło o bezprawnym
zawieszeniu jej w czynnościach służbowych. Sąd drugiej instancji wskazał, że to nie
powódka, ale pozwany pracodawca bezprawnie nadużywa prawa. O szykanach sto-
sowanych wobec powódki świadczyło powierzenie jej pismem z dnia 21 października
1994 r. obowiązków pracownika pralni w okresie zawieszenia w czynnościach pielęg-
niarki, a następnie bezprawne zawieszenie jej w czynnościach służbowych i pozos-
tawienie do dyspozycji pracodawcy bez obowiązku świadczenia pracy. O nielojalno-
ści pracowniczej powódki nie mogła świadczyć odmowa wykonania przez nią zabie-
gów medycznych, do których nie posiada uprawnień. Uprawnione zwrócenie w tym
zakresie uwagi przełożonemu ordynatorowi Sanatorium, który wykazał niedostatek
wiedzy w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej pracowników służby zdrowia,
nie usprawiedliwiała szykanowania powódki.
W kasacji strona pozwana podniosła zarzut naruszenia prawa materialnego
przez błędną wykładnię art. 22 § 1 KP, utrzymując, że żaden przepis Kodeksu pracy
nie zabrania odsunięcia pracownika do wykonywania pracy w ramach uprawnień
władczych pracodawcy. W kasacji podniesiono również zarzut naruszenia art. 48 § 1
pkt 1 i 4 KPC przez udział w składzie orzekającym Sądu pierwszej instancji wice-
przewodniczącego Regionu P. NSZZ ,,Solidarność", który z racji sprawowanej funkcji
związkowej jest ,,zwierzchnikiem merytorycznym" powódki i uczestniczył po jej stronie
w mediacjach pomiędzy stronami sporu.
W odpowiedzi na kasację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasą-
dzenie kosztów postępowania kasacyjnego, podkreślając bezzasadność podstaw
kasacyjnych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu naruszenia art. 48 § 1
i 4 KPC, dotyczącego udziału w charakterze ławnika w składzie Sądu pierwszej ins-
tancji wiceprzewodniczącego Regionu P. NSZZ "Solidarność". Był to w istocie rzeczy
zarzut nieważności postępowania pierwszoinstancyjnego, wskazujący na udział w
rozpoznaniu sprawy przed Sądem pierwszej instancji ławnika, który był wyłączony z
mocy ustawy (art. 48 § 1 i 4 KPC w związku z art. 54 i 379 pkt 4 KPC). Zarzut ten był
chybiony już z przyczyn formalnych dlatego, że odnosił się do postępowania pierw-
szoinstancyjnego, a kasacja do Sądu Najwyższego przysługuje stronie od wyroku lub
postanowienia, wydanych przez Sąd drugiej instancji i kończących postępowanie w
sprawie (art. 392 § 1 KPC), co powoduje, że Sąd Najwyższy weryfikuje jedynie zarzut
nieważności postępowania apelacyjnego. Dlatego jedynie incydentalnie należało
wskazać, że skarżący błędnie zakwalifikował sygnalizowany udział ławnika w postę-
powaniu pierwszoinstancyjnym według regulacji zawartych w art. 48 § 1 pkt 1 i 4
KPC. Wyłączenie ławnika ze składu orzekającego w sprawie w ujęciu art. 48 § 1 pkt
1 KPC w związku z art. 54 KPC dotyczy spraw, w których jest on stroną lub pozostaje
z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego
prawa i obowiązki. Z reguły tej wynika wyłączenie ławnika z mocy samego prawa
wówczas, gdy ławnik z powodu swojej osobistej pozycji byłby w stosunku do stron
bezpośrednio współzobowiązany lub współuprawniony, co nie miało żadnego odnie-
sienia do relacji ławnika, będącego wiceprzewodniczącym regionalnej struktury
związkowej, do powódki pełniącej funkcję przewodniczącego zakładowej komisji
NSZZ Solidarność. Tenże ławnik nie był również pełnomocnikiem ani radcą prawnym
powódki w rozpoznawanej sprawie sądowej (art. 48 § 1 pkt 4 KPC), ani nie jest
związkowym zwierzchnikiem ,,merytorycznym" powódki, co - bez podniesienia za-
rzutu naruszenia art. 49 KPC - bezpodstawnie sygnalizowała kasacja.
Oczywiście bezzasadny był również kasacyjny zarzut naruszenia prawa mate-
rialnego - art. 22 § 1 KP, bezpodstawnie wskazujący, że pozwany pracodawca przy
wykonywaniu ,,władczych uprawnień" mógł odsunąć powódkę od wykonywania umó-
wionej pracy, nie pozbawiając jej prawa do świadczeń pracowniczych. Ten błędny
pogląd Sąd Najwyższy kategorycznie zdyskwalifikował dlatego, że dyspozycje art. 22
§ 1 KP zobowiązują pracodawcę do zatrudniania pracownika przy pracy określonego
rodzaju. Oznacza to, że w ramach uzgodnionego stosunku pracy pracodawca ma
obowiązek jego realizowania przez dopuszczenie pracownika do świadczenia umó-
wionej pracy. Pracownik jest równocześnie nie tylko zobowiązany, ale i uprawniony
do wykonywania pracy za wynagrodzeniem. Stanowisko takie potwierdza reguła
ekwiwalentnego wynagradzania pracownika, który jest uprawniony do otrzymania
wynagrodzenia wyłącznie za wykonaną pracę, a za czas jej niewykonywania zacho-
wuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stano-
wią (art. 80 KP). Dlatego pracodawca nie może, według własnego dowolnego uzna-
nia, zrezygnować z obowiązku świadczenia przez pracownika pracy. Wypłacając wy-
nagrodzenie za czas niewykonywania pracy pracownikowi bezpodstawnie odsunię-
temu od wykonywania umówionej pracy pozwany pracodawca działał przeciwko
własnym interesom, powiększając swoje wydatki majątkowe bez uzyskania ekwiwa-
lentnego świadczenia pracy, co powoduje, że osoba lub organ zarządzający tą jed-
nostką lub inna wyznaczona do tego osoba wyrządza szkodę w mieniu pracodawcy,
która może stanowić podstawę pracowniczej odpowiedzialności materialnej takiej
osoby w rozumieniu art. 114, a nawet art. 122 KP.
Nie bez znaczenia w sprawie były również wiążące Sąd Najwyższy ustalenia
faktyczne jednoznacznie wskazujące, że dwukrotne bezpodstawne odsunięcie od
świadczenia umówionej pracy przyjmowało postać oczywistych szykan wobec po-
wódki, podlegającej wzmożonej ochronie z uwagi na pełnioną funkcję związkową. W
takich okolicznościach bezprawne niedopuszczanie powódki do wykonywania obo-
wiązków pracowniczych naruszało również przepisy o wzmożonej ochronie działaczy
związkowych, a w szczególności art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach
zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił kasację na podstawie art.
39312 KPC, obciążając pozwanego pracodawcę kosztami postępowania kasacyjne-
go.
========================================