Wyrok z dnia 1 października 1998 r.
I PKN 360/98

Uchybienie obowiązkom wynikającym z art. 4 ust. 4 i art. 52 ustawy z
dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 591 ze zm.) sta-
nowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozu-
mieniu art. 52 § 1 pkt 1 KP i uzasadnia pozbawienie dyrektora prawa do odpra-
wy, o której mowa w art. 39 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o
przedsiębiorstwach państwowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80
ze zm.).


Przewodniczący: SSN Maria Mańkowska, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 1 października 1998 r. sprawy z po-
wództwa Włodzimierza P. przeciwko [...] Przedsiębiorstwu Budowy Pieców Przemys-
łowych w K. o ekwiwalent za urlop i odprawę, na skutek kasacji powoda od wyroku
Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 11
marca 1998 r. [...]


1. o d d a l i ł kasację;

2. zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 750 zł (siedemset
pięćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Włodzimierz P. w pozwie przeciwko [...] Przedsiębiorstwu Budowy Pieców
Przemysłowych w K. kwestionował odwołanie go ze stanowiska dyrektora z przyczyn
uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy z winy pracownika, a tym samym poz-
bawienie go świadczeń pieniężnych związanych z takim trybem rozwiązania sto-
sunku pracy.

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 1997 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Krakowie oddalił powództwo ustalając, że powód dopuścił się
ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych przez to, iż do października 1996 r.
nie przedstawił radzie pracowniczej zweryfikowanego bilansu za rok 1994.

Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 11 marca 1998 r. oddalił apelację
powoda. Sąd drugiej instancji zauważył, iż powód nie kwestionował faktu nieprzeds-
tawienia radzie pracowniczej zweryfikowanego bilansu za rok 1994, a tylko ustalenie,
że nastąpiło to z jego winy. Tymczasem zgodnie z przepisem art. 4 ust. 4 ustawy z
dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 159 ze zm.) powód,
jako kierownik przedsiębiorstwa ponosił odpowiedzialność za prawidłowość wykony-
wania obowiązków z zakresu rachunkowości, zaś przepis art. 52 tej ustawy wymaga
zapewnienia przez kierownika jednostki sporządzenia i przedstawienia do zatwier-
dzenia radzie pracowniczej rocznego sprawozdania finansowego najpóźniej do 3
miesięcy od dnia bilansowego. Działanie powoda pozbawiło radę pracowniczą jej
uprawnień wynikających z art. 53 tej ustawy oraz z art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. Nr
24, poz. 123 ze zm.) i było zawinione, gdyż stanowiło przestępstwo z art. 77 pkt 1 i 2
ustawy o rachunkowości, co stwierdzono w sprawie [...] Sądu Rejonowego dla Kra-
kowa Śródmieście, w której postępowanie warunkowo umorzono.

Kasacja powoda od powyższego wyroku zarzuca naruszenie prawa material-
nego - art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 25 września 1991 r. o przedsiębiorstwach
państwowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80 ze zm.), art. 52 § 1 pkt 1
KP oraz art. 52 ustawy o rachunkowości przez przyjęcie, że powód ponosi winę za
nieprzedstawienie radzie pracowniczej zweryfikowanego bilansu za rok 1994, a także
naruszenie prawa procesowego - art. 328 § 2 KPC.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Apelacyjny nie zakwestio-
nował ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, a z ustaleń tych wynika ponad
wszelką wątpliwość, że powód był kierownikiem przedsiębiorstwa i nie wywiązał się z
obowiązków wynikających z przepisów art. 4 ust. 4 i art. 52 ustawy o rachunkowości,
zaś kasacja w tym względzie nie stawia zarzutu i nie wskazuje konkretnych
przepisów postępowania, które przy ustalaniu tak przyjętego stanu faktycznego zos-
tały naruszone. Natomiast zarzutu naruszenia przepisu art. 328 § 2 KPC nie sposób
podzielić, gdyż całe uzasadnienie wyroku Sądu drugiej instancji poświęcone jest wy-
kazaniu, jakie obowiązki i jakimi przepisami były na powoda nałożone, w jaki sposób
uchybił on ich wykonaniu i jakie z tego wynikły skutki - a mianowicie brak terminowej
weryfikacji bilansu i niemożliwość wykonania przez radę pracowniczą jej obowiąz-
ków, a w szczególności wyczerpanie dyspozycji art. 77 ustawy o rachunkowości.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego w sprawie [...] Sądu Rejonowego w
Krakowie jest niekwestionowaną okolicznością faktyczną, która przesądza o winie
powoda w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 KP. Tym samym należy stwierdzić, że zasto-
sowanie wobec powoda art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy o przedsiębiorstwach państwo-
wych było uzasadnione, co skutkuje wyłączenie prawa do odprawy przewidzianej w
ust. 1 tego przepisu. Stanowisko takie wyraził już Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 4
czerwca 1993 r., I PZP 17/93 (OSNCP 1993 z. 12, poz. 226) i w wyroku z dnia 10
września 1997 r., I PKN 238/97 (OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 448).

Uregulowanie w art. 77 ustawy o rachunkowości, mające zastosowanie do
wszystkich jednostek zobowiązanych tą ustawą do prowadzenia ksiąg rachunkowych
zbliżone jest do uregulowania zawartego w art. 484 § 1 KH, mającego zastosowanie
do spółek prawa handlowego. Na tle tego ostatniego przepisu zapadło dnia 20
kwietnia 1934 r. orzeczenie Sądu Najwyższego (III K 1238/33, Orzecznictwo Sądów
Polskich z 1935 r., z. 1, poz. 665), według którego bilans jest nieprawdziwy, gdy jest
niezgodny z istotnym stanem rzeczy, a także wówczas, gdy zawiera nieprawdziwe
fakty oraz gdy zawiera fałszywą ocenę poszczególnych przedmiotów majątkowych w
nim wyszczególnionych.

Przytoczenie orzeczenia z tak odległego okresu dowodzi, jak istotne znacze-
nie dla rzetelnego prowadzenia działalności gospodarczej ma terminowe i prawidło-
we sporządzenie bilansu, jego weryfikacja i przedstawienie odpowiednim władzom.
Działania lub zaniechania kierownika jednostki zobowiązanej do składania bilansu,
prowadzące do uchybienia obowiązkom wynikającym z przepisów o rachunkowości,
uznać przeto należy w realiach niniejszej sprawy za zawinione i uzasadniające od-
wołanie ze stanowiska dyrektora ze skutkami wynikającymi z art. 39 ust. 2 pkt 2
ustawy o przedsiębiorstwach państwowych w związku z art. 52 § 1 pkt 1 KP.

Nie dopatrując się zatem naruszenia powołanych w kasacji przepisów prawa
materialnego i procesowego Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312 KPC orzekł jak w sentencji.
========================================